تست ورزش: کاربرد و نحوه انجام - دکتر لعبت رضائیان

تست ورزش یا تست استرس قلبی، یکی از روش‌های موثر برای بررسی عملکرد قلب در حین فعالیت فیزیکی است. این تست با افزایش تدریجی فشار بر قلب از طریق راه رفتن روی تردمیل یا رکاب زدن با دوچرخه ثابت، بررسی می‌کند که قلب چگونه به شرایط استرس‌زا پاسخ می‌دهد. تست ورزش کاربرد گسترده‌ای در تشخیص بیماری‌های ایسکمیک قلبی، بررسی اختلالات ریتم قلب و تعیین سطح ایمنی فعالیت بدنی برای بیماران قلبی دارد. انجام تست ورزش در افرادی که دچار دردهای مبهم قفسه سینه هستند یا سابقه خانوادگی بیماری قلبی دارند، می‌تواند به شناسایی زودهنگام مشکلات قلبی و پیشگیری از عوارض جدی‌تر کمک کند. دکتر لعبت رضاییان، متخصص قلب و عروق، با بهره‌گیری از دانش تخصصی، تجربه‌ی بالا و تجهیزات پیشرفته، این تست را با دقت و ایمنی کامل در مطب خود انجام می‌دهند. مهارت و تجربه‌ی ایشان، اطمینان خاطر مراجعان را فراهم کرده و آن‌ها را از مراجعه به سایر مراکز درمانی بی‌نیاز می‌سازد.

تست ورزش چیست؟

تست ورزش (Exercise ECG) بررسی می‌کند که قلب هنگام پمپاژ خون چگونه عمل می‌کند و آیا جریان خون کافی به عضله قلب می‌رسد یا خیر. در این آزمایش، نحوه عملکرد قلب در زمان فعالیت فیزیکی بررسی می‌شود و نتایج آن با وضعیت قلب افراد هم‌سن بیمار مقایسه می‌گردند. هدف از انجام این تست، شبیه‌سازی شرایط استرس‌زا برای بدن است تا واکنش قلب در چنین شرایطی سنجیده شود. در صورت استفاده از دوچرخه ثابت، از فرد خواسته می‌شود با سرعت بیشتری رکاب بزند تا فشار فیزیکی مشابهی ایجاد شود. هدف این است که فرد تا رسیدن به ضربان قلبی که مدنظر پزشک است ورزش کند؛ این مقدار توسط متخصص و با توجه به سن و شرایط جسمانی فرد تعیین می‌شود. اگر در حین انجام تست علائمی مانند: خستگی شدید، تنگی نفس، درد قفسه سینه یا نشانه‌های دیگر بروز کنند، بلافاصله تست متوقف می‌شود تا از بروز خطرات احتمالی جلوگیری گردد.

کاربرد تست ورزش

تست ورزش ابزاری موثر برای شناسایی و بررسی بعضی از اختلالات قلبی است و به پزشکان کمک می‌کند تا بتوانند به موقع بیماری قلبی را تشخیص دهند. همچنین، نتایج این تست می‌تواند در تصمیم‌گیری درباره شروع یا اصلاح درمان موثر باشد. تست ورزش برای افرادی با مشاغل حساس و پرخطر مانند خلبانان و ورزشکاران حرفه‌ای نیز ضروری است تا از عملکرد قلب خود مطمئن شوند. تست ورزش برای تشخیص طیف گسترده‌ای از بیماری‌های قلبی از جمله موارد زیر، مورد استفاده قرار می‌گیرد:

بیماری‌های قلبی مادرزادی
نارسایی احتقانی قلب
گرفتگی عروق کرونر
بیماری دریچه قلب
کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک
مشکلات مربوط به ماهیچه یا دریچه‌های قلب
عدم خون‌رسانی کافی به عضله قلب
ثبات الکتریکی قلب در حالت استراحت و در حین ورزش

انواع تست ورزش

هنگامی که صحبت از تست ورزش می‌شود، بعضی از افراد تصور می‌کنند که این تست فقط محدود به دویدن روی تردمیل است، در حالی که این تست شکل‌ها و انواع مختلفی دارد و هر کدام با هدف خاصی طراحی شده‌اند. انواع این تست‌ها به منظور ارائه اطلاعات دقیقی درباره عملکرد قلب طراحی شده‌اند تا میزان تحمل فرد در برابر استرس فیزیکی و همچنین سلامت کلی سیستم قلب و عروق او را بررسی کنند. بسته به شرایط بیمار، توانایی فیزیکی و هدف ارزیابی، پزشک ممکن است یکی از انواع تست ورزش را انتخاب کند. انواع تست ورزش عبارت‌اند از:

تست استرس ورزشی

تست استرس ورزشی یکی از انواع تخصصی تست ورزش محسوب می‌شود که به‌طور خاص برای بررسی عملکرد قلب در ورزشکاران یا افرادی با فعالیت بدنی شدید طراحی شده است. برخلاف تست ورزش عمومی که برای تشخیص بیماری‌های قلبی در عموم افراد کاربرد دارد، تست استرس ورزشی اهداف گسترده‌تری را دنبال می‌کند. این تست نه‌ تنها در تشخیص مشکلات قلبی موثر است، بلکه برای بررسی سطح آمادگی قلبی در تمرینات پرفشار، اصلاح برنامه‌های ورزشی و ارزیابی ایمنی شرکت در رقابت‌های سنگین نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. مراحل انجام تست استرس ورزشی به‌ صورت کلی شامل موارد زیر است:

ابتدا دستگاه نوار قلب (ECG) به بدن فرد متصل می‌شود تا ضربان قلب و فعالیت الکتریکی آن بررسی شود.
سپس فرد روی تردمیل قرار می‌گیرد و با سرعت پایین شروع به راه رفتن می‌کند.
به‌ تدریج، سرعت و شیب تردمیل افزایش پیدا می‌کند تا فشار بیشتری به سیستم قلبی‌عروقی وارد شود.
در برخی موارد، برای اندازه‌گیری عملکرد تنفسی، دستگاه کوچکی به دهان فرد متصل می‌شود تا بازدم او بررسی شود.
در طول تست، متخصص قلب و عروق در فواصل مشخصی ضربان قلب، فشار خون، تنفس و میزان خستگی فرد را بررسی می‌کند.
مدت زمان تست معمولا بین ۱۰ تا ۱۵ دقیقه است.
در صورت بروز هرگونه ناراحتی یا علائم غیرطبیعی مانند: سرگیجه، فشارخون بالا، فشارخون پایین، تنگی نفس و درد در قفسه سینه، تست بلافاصله متوقف می‌شود.

تست استرس هسته‌ای

تست استرس هسته‌ای یکی از دقیق‌ترین روش‌های ارزیابی سلامت قلب است که به پزشک کمک می‌کند تا بررسی کند چگونه جریان خون در حالت استراحت و تحت فشار (ورزش یا استرس دارویی) به عضله قلب می‌رسد. برخلاف تست استرس معمولی، در این روش از مقدار کمی ماده رادیواکتیو به نام ردیاب استفاده می‌شود که از طریق ورید به بدن تزریق می‌گردد. این ماده به شریان‌های قلبی می‌رسد و با استفاده از دستگاه‌های تصویربرداری پیشرفته مانند PET یا SPECT، تصاویری واضح از قلب تهیه می‌کند. این تصاویر کمک می‌کنند نواحی‌ای از قلب که خون‌رسانی ضعیفی دارند یا دچار آسیب شده‌اند، شناسایی شوند. این تست همچنین به‌ عنوان اسکن هسته‌ای قلب یا اسکن رادیونوکلئید هم شناخته می‌شود. این تست نیز مانند تست استرس ورزش مراحلی دارد که عبارت‌اند از:

تزریق ماده ردیاب: ابتدا یک رنگ رادیواکتیو (ردیاب) از طریق ورید به بدن تزریق می‌شود که در تصاویر، جریان خون را در عضله قلب نشان می‌دهد.
فعال‌سازی استرس قلب: فرد روی تردمیل ورزش می‌کند یا در صورت ناتوانی جسمی، دارویی برای القای استرس به او داده می‌شود.
تصویربرداری با دستگاه‌های PET یا SPECT: پس از وارد شدن رنگ به بدن، از قلب فرد تصویربرداری می‌شود.
بررسی و مقایسه تصاویر: پزشک با مقایسه‌ی تصاویر قلب در حالت استراحت و استرس، عملکرد قلب را به‌طور دقیق بررسی می‌کند.

تست استرس بدون ورزش (دارویی)

گاهی شرایط جسمی فرد اجازه نمی‌دهد که تست استرس قلبی به روش معمول، یعنی با راه رفتن روی تردمیل یا رکاب زدن با دوچرخه، انجام شود. در چنین مواردی از تست استرس دارویی استفاده می‌شود. در این روش به جای ورزش، دارویی به بدن تزریق می‌شود تا اثراتی مشابه فعالیت بدنی بر قلب ایجاد کند. یکی از داروهای رایجی که برای این منظور به کار می‌رود، رگادنوزون (با نام تجاری Lexiscan) است. در این تست، ابتدا ماده‌ای ردیاب از طریق ورید وارد بدن می‌شود و حدود یک ساعت فرصت داده می‌شود تا در بدن پخش شود. سپس فرد به اتاق تست منتقل شده و الکترودهایی برای ثبت نوار قلب، ضربان قلب و فشار خون روی قفسه سینه او قرار می‌گیرند. دارو طی حدود ۳۰ ثانیه تزریق می‌شود و بلافاصله پس از آن، مرحله دوم تزریق ردیاب انجام می‌گیرد. تصویربرداری از قلب بین ۱ تا ۳ ساعت بعد صورت می‌گیرد. این روش گزینه‌ای مناسب برای افرادی‌ است که امکان انجام فعالیت بدنی ندارند و در عین حال، دقت بالایی در تشخیص مشکلات قلبی دارد. در تست استرس دارویی از داروهای مختلفی استفاده می‌شود، از جمله:

دی پیریدامول (Dipyridamole): دارویی است که با گشاد کردن عروق کرونری، باعث افزایش جریان خون در رگ‌های سالم می‌شود. اما در رگ‌هایی که دچار تنگی هستند، این افزایش جریان به‌طور موثری رخ نمی‌دهد. از جمله عوارض احتمالی این دارو می‌توان به تهوع، سردرد، اسپاسم نای و در موارد نادر، واکنش‌های شدید حساسیتی اشاره کرد. در صورت بروز عوارض، آمینوفیلین می‌تواند برای کاهش یا برطرف‌ کردن این علائم مورد استفاده قرار گیرد.
آدنوزین (Adenosine): دارویی با تاثیر مشابه دی پیریدامول است که خیلی سریع در بدن تجزیه می‌شود و باید به‌طور مداوم تزریق شود. عوارض آن کوتاه‌ مدت هستند و شامل احساس گرما، ناراحتی قفسه سینه یا افزایش ضربان قلب است.
رگادنوزون (Regadenoson): رگادنوزون نسخه‌ای پیشرفته‌تر از آدنوزین با عوارض جانبی کمتر و تحمل‌پذیری بهتر است. این دارو فقط در یک دوز تزریق می‌شود و استفاده از آن ساده‌تر است.

ضربان قلب نرمال در سنین مختلف چقدر است؟

مزایای تست ورزش

تست ورزش که به آن تست ظرفیت ورزشی نیز گفته می‌شود، یکی از روش‌های ارزیابی عملکرد سیستم قلبی و عروقی بدن در شرایط فیزیکی سخت و تحت فشار است. این تست در محیط‌های پزشکی یا ورزشی انجام می‌شود تا از سلامت قلب و عروق فرد اطمینان حاصل شود. در ادامه به برخی از مزایای تست ورزش اشاره می‌کنیم که عبارت‌اند از:

بررسی سلامت قلب و عروق: تست ورزش عملکرد قلب و عروق را در شرایط سخت بررسی می‌کند. همچنین به پزشک کمک می‌کند که احتمال مشکلات قلبی مانند: بیماری‌های عروقی، نارسایی یا آریتمی‌ قلبی را تشخیص دهد.
تشخیص بیماری‌های قلبی: این تست به پزشکان کمک می‌کند تا بیماری‌های قلبی را که در حالت استراحت تشخیص داده نمی‌شوند، شناسایی کنند. در طول تست، قلب تحت فشار قرار می‌گیرد و باعث می‌شود که مشکلاتی مانند: گرفتگی عروق یا نارسایی قلبی تشخیص داده شوند.
اندازه‌گیری ظرفیت ورزشی: تست ورزش می‌تواند به اندازه‌گیری ظرفیت فیزیکی فرد و توانایی بدن در تحمل فعالیت‌های ورزشی کمک کند. این اطلاعات برای تعیین میزان آمادگی جسمانی و توصیه‌های ورزشی بسیار مفید هستند.
بررسی توانایی بهبود عملکرد قلب: پس از انجام فعالیت ورزشی، سرعت بازگشت ضربان قلب به حالت عادی نشان‌دهنده توانایی قلب در بازیابی عملکرد قلب است. این اطلاعات به پزشک کمک می‌کنند تا ارزیابی دقیقی از وضعیت عملکرد قلبی فرد داشته باشد.
تشخیص مشکلات تنفسی: در برخی موارد، مشکلات تنفسی در زمان انجام تست ورزش آشکار می‌شوند. در واقع این تست به شناسایی مشکلاتی مانند آسم یا بیماری‌های تنفسی مزمن نیز کمک می‌کند.
کمک به برنامه‌ریزی درمانی: پزشکان بر اساس نتایج تست ورزش، برنامه‌های درمانی مناسب را برای بیماران طراحی می‌کنند که شامل تغییرات در رژیم غذایی، داروها یا تمرینات ورزشی هستند.

بررسی محدودیت‌های تست ورزش

انجام تست ورزش برای ارزیابی وضعیت جسمانی و عملکرد قلب و عروق بیماران انجام می‌شود. این تست محدودیت‌هایی دارد که می‌تواند بر دقت یا قابلیت اجرای آن در بعضی از افراد تاثیر بگذارد. در ادامه، نگاهی دقیق‌تر به این محدودیت‌ها خواهیم داشت:

نیاز به محیط بالینی کنترل‌شده و نظارت دقیق پزشکی
ناتوانی جسمی یا حرکتی بیمار برای انجام فعالیت‌هایی مانند راه رفتن یا رکاب زدن
تاثیر عواملی مانند دمای اتاق، تهویه یا اضطراب بیمار بر نتیجه تست
وابستگی به تجهیزات تخصصی و تکنسین‌های آموزش‌دیده
ایجاد استرس روانی یا اضطراب در برخی از بیماران هنگام انجام تست
محدودیت در استفاده از این تست برای افرادی که دچار آسیب‌های عضلانی یا اسکلتی هستند.

تست ورزش برای چه کسانی مناسب است؟

تست ورزش، یکی از ابزارهای موثر در بررسی عملکرد قلب در شرایط فعالیت فیزیکی است. این تست نه‌ تنها برای بیماران با علائم مشکوک قلبی کاربرد دارد، بلکه برای افرادی بدون سابقه‌ی بیماری قلبی نیز می‌تواند به‌ منظور ارزیابی خطر ابتلا توصیه شود. پزشکان با توجه به شرایط هر فرد، تشخیص می‌دهند که آیا انجام تست ورزش ضروری است یا خیر. در ادامه، گروه‌هایی که انجام این تست برای آن‌ها مناسب است، معرفی می‌شوند:

افراد مبتلا به آنژین صدری که با درد یا فشار در ناحیه قفسه سینه مواجه‌اند.
بیماران دچار آریتمی یا بی‌نظمی در ضربان قلب (ضربان سریع، نامنظم یا غیرعادی)
افرادی که تنگی نفس غیرطبیعی یا بدون دلیل مشخص دارند.
کسانی که دچار سرگیجه یا احساس سبکی سر مکرر می‌شوند.
بیماران قلبی که تحت درمان دارویی یا مداخله‌ای هستند و نیاز به بررسی وضعیت عملکرد قلب دارند.
افراد مبتلا به دیابت یا بیماری‌های مزمن دیگر که احتمال بروز بیماری قلبی در آن‌ها بالاست.
بیمارانی که قرار است تحت جراحی‌های غیرقلبی قرار بگیرند و نیاز به ارزیابی میزان ریسک قلبی دارند.

در ارتباط با بهترین ورزش برای بیماران قلبی بیشتر بخوانید.

تست ورزش برای چه افرادی مناسب نیست؟

با وجود ایمنی بالا و کاربرد گسترده، تست ورزش برای همه بیماران قابل انجام نیست. برخی شرایط قلبی، جسمی یا روانی می‌توانند باعث شوند که انجام این تست با خطراتی همراه باشد یا نتایج آن دقت لازم را نداشته باشند. در این شرایط، پزشک روش‌های جایگزینی مانند تست استرس دارویی یا تصویربرداری‌های تخصصی‌تر را تجویز می‌کند. گروه‌هایی که انجام تست ورزش برای آن‌ها توصیه نمی‌شود عبارت‌اند از:

افراد دارای انسداد شدید در مسیر دهلیزی‌بطنی
بیماران با برادی‌کاردی (کندی شدید یا غیرطبیعی ضربان قلب)
افرادی با عدم تعادل شدید در سطح الکترولیت‌های خون
کسانی که فشار خون کنترل‌نشده یا بسیار بالا دارند
بیماران مبتلا به تنگی شدید یا متوسط دریچه‌های قلب
افرادی با تنگی شدید در شریان کرونری اصلی چپ
مبتلایان به کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک انسدادی
کسانی که به بیماری‌های سیستمیک فعال مبتلا هستند
افراد دارای اختلالات روانی حاد که همکاری در طول تست برایشان دشوار است
بیماران با ناتوانی ذهنی یا جسمی که قادر به انجام فعالیت فیزیکی منظم نیستند
زنان باردار (مگر در شرایط خاص با نظارت کامل پزشک)
افرادی با تاکی‌آریتمی‌های جدی (افزایش غیرطبیعی ضربان قلب)

آمادگی‌های لازم برای انجام تست ورزش

برای کسب نتایج دقیق و ایمن از تست ورزش، رعایت برخی نکات قبل از انجام آن ضروری است. آمادگی مناسب به کاهش خطرات احتمالی و افزایش دقت بررسی عملکرد قلب کمک می‌کند. در ادامه، مهم‌ترین توصیه‌ها برای آماده‌سازی قبل از انجام تست ورزش آمده‌اند:

ناشتا بودن: حداقل ۳ تا ۴ ساعت قبل از تست، از خوردن غذا خودداری کنید تا از بروز تهوع یا ناراحتی معده هنگام ورزش جلوگیری شود.
قطع مصرف کافئین: نوشیدنی‌ها یا مواد حاوی کافئین (مانند قهوه، چای یا شکلات) باید ۲۴ ساعت قبل از انجام تست مصرف نشوند، چون ممکن است روی ضربان قلب تاثیر بگذارند.
پرهیز از استعمال دخانیات: استعمال سیگار یا سایر محصولات دخانی حداقل ۱۲ تا ۲۴ ساعت قبل از تست ممنوع است، زیرا نیکوتین می‌تواند نتایج را تحت‌تاثیر قرار دهد.
تنظیم مصرف داروها: برخی داروها مانند بتابلوکرها یا داروهای تنفسی باید طبق نظر پزشک قبل از تست قطع شوند. هرگونه مصرف داروی خاص را حتما با پزشک خود مطرح کنید.
لباس و کفش مناسب: لباس راحت و گشاد به همراه کفش ورزشی مناسب بپوشید تا در زمان فعالیت روی تردمیل یا دوچرخه مشکلی ایجاد نشود.
آبرسانی کافی به بدن: در روز انجام تست، مقدار مناسبی آب بنوشید تا بدن شما در حالت هیدراته قرار داشته باشد.
داشتن خواب و استراحت کافی: شب قبل از تست، استراحت کافی داشته باشید تا بدن و سیستم قلبی‌عروقی در شرایط پایداری قرار گیرند.
اطلاع‌رسانی به پزشک: در صورتی که سابقه بیماری خاص، عمل جراحی قلب یا استفاده از داروهای بیماری‌های مزمن دارید، حتما قبل از تست پزشک را در جریان بگذارید.

مراحل انجام تست ورزش

تست ورزش در محیطی کنترل‌شده و با نظارت مستقیم پزشک یا تکنسین متخصص انجام می‌شود. هدف از این فرآیند، ارزیابی عملکرد قلب، تنفس و فشار خون در شرایط استرس فیزیکی است. برای اطمینان از دقت و ایمنی، مراحل این تست به‌ صورت گام‌به‌گام و سیستماتیک اجرا می‌شوند و شامل موارد زیر هستند:

بررسی علائم حیاتی و اطلاعات اولیه

در آغاز، فشار خون و ضربان قلب در حالت استراحت اندازه‌گیری می‌شوند. پزشک همچنین اطلاعات دقیقی درباره سوابق بیماری‌های قلبی، داروهای مصرفی، سابقه خانوادگی و وضعیت سلامت عمومی شما دریافت می‌کند تا ارزیابی دقیق‌تری انجام دهد و ایمنی تست را تضمین کند.

نصب الکترودهای نوار قلب

چند الکترود کوچک و چسبنده روی سینه و گاهی بازوهای شما قرار می‌گیرند. این الکترودها به دستگاه نوار قلب (ECG) متصل می‌شوند و فعالیت الکتریکی قلب را در طول تست ثبت می‌کنند. بهتر است لباس راحت و آزاد بپوشید تا اتصال الکترودها بدون مشکل انجام شود.

شروع فعالیت فیزیکی روی تردمیل یا دوچرخه

پس از اتصال تجهیزات، فرد روی تردمیل قرار می‌گیرد یا روی دوچرخه ثابت می‌نشیند. ابتدا با سرعت کم شروع می‌شود و سپس به‌ تدریج، سرعت و شدت فعالیت افزایش پیدا می‌کند. هدف از این مرحله، رساندن فرد به ضربان قلب هدف (Target Heart Rate) است که بسته به سن و آمادگی جسمانی او تعیین می‌شود. در طول تست، متخصص به‌طور منظم فشار خون، ریتم قلب و سطح خستگی را بررسی می‌کند. چنانچه علائمی مانند درد قفسه سینه، تنگی نفس یا سرگیجه ایجاد شود، تست بلافاصله متوقف می‌شود.

مدت زمان تست و پایان آن

مدت زمان معمول انجام تست بین ۱۰ تا ۱۵ دقیقه است. پس از پایان فعالیت، علائم حیاتی شما تا زمان بازگشت به حالت طبیعی تحت نظارت قرار می‌گیرند تا از سلامت جسمی کامل شما اطمینان بدست آید.

اقدامات بعد از تست ورزش

پس از پایان تست ورزش، رعایت برخی مراقبت‌ها و اقدامات ساده می‌تواند به بازیابی سریع‌تر بدن و کاهش احتمال بروز علائم یا عوارض کمک کند. این اقدامات، مخصوصا در افرادی که سابقه بیماری قلبی یا مشکلات زمینه‌ای دارند، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. در ادامه، مهم‌ترین توصیه‌های پس از انجام تست ورزش را مرور می‌کنیم:

اقدامات	دلایل
کاهش تدریجی فعالیت	نباید فعالیت خود را فورا متوقف کنید و باید پزشک شدت آن‌ها را به تدریج کاهش دهد.
نظارت بر علائم حیاتی	اندازه‌گیری ضربان قلب و فشار خون توسط پزشک امری ضروری است.
آب‌رسانی و تغذیه سبک	بعد از تست ورزش بدن به دلیل تعرق، دچار کمبود آب می‌شود.
شناسایی علائم هشداردهنده	پس از انجام تست ورزش علائم خود را تحت کنترل داشته باشید.
مدیریت استرس	تست ورزش برای برخی افراد استرس‌زا است، در نتیجه استراحت برای بهبودی وضعیت جسمی و روانی فرد ضروری است.

تفسیر نتایج تست ورزش

تحلیل نتایج تست ورزش، گام مهمی در بررسی سلامت قلب و تشخیص زودهنگام اختلالات پنهان قلبی یا تنفسی به شمار می‌رود. پزشک بر اساس داده‌های به‌دست‌آمده از این تست، می‌تواند عملکرد قلب در شرایط استرس فیزیکی را بررسی کرده و میزان آمادگی جسمانی فرد را تخمین بزند. تفسیر نتایج، بر پایه چند شاخص حیاتی انجام می‌شود:

ضربان قلب در تست ورزش

در طول انجام تست ورزش، افزایش ضربان قلب یک واکنش طبیعی و مورد انتظار است. این افزایش باید تدریجی و متناسب با شدت فعالیت بدنی باشد. یکی از شاخص‌های مهم برای ارزیابی عملکرد قلب، بررسی توانایی قلب در رسیدن به ضربان قلب حداکثری (Maximal Heart Rate) است. این عدد با فرمول ساده زیر محاسبه می‌شود: حداکثر ضربان قلب = سن فرد – 220

رسیدن به حدود ۸۵٪ از این عدد در طول تست، نشان‌دهنده پاسخ مناسب قلب به فعالیت بدنی است. اگر ضربان قلب به‌ اندازه کافی افزایش پیدا نکند، ممکن است نشانه‌ای از اختلال در خون‌رسانی قلب، نارسایی قلبی، یا مصرف برخی داروهای کاهنده ضربان باشد. از سوی دیگر، افزایش بیش‌ از حد و غیرقابل کنترل ضربان قلب می‌تواند نشانگر آریتمی یا نقص در سیستم تنظیم‌کننده ضربان باشد.

فشار خون

به‌طور طبیعی، فشار خون سیستولیک (عدد بالایی) باید با افزایش شدت فعالیت بدنی بالا برود و به حدود ۲۰۰ میلی‌متر جیوه یا بیشتر می‌رسد. در مقابل، فشار خون دیاستولیک (عدد پایینی) تغییر اندکی دارد یا تقریبا ثابت باقی می‌ماند. اگر فشار سیستولیک بیش از حد بالا رود یا فشار دیاستولیک برخلاف انتظار افزایش پیدا کند، این وضعیت می‌تواند نشانگر اختلالات قلبی، افزایش مقاومت عروق محیطی یا نارسایی تنظیم فشار خون باشد. از سوی دیگر، افت ناگهانی فشار خون سیستولیک پس از اتمام تست ممکن است هشداری برای وجود نارسایی قلبی، اختلالات عروقی یا کاهش برون‌ده قلبی باشد. نظارت دقیق بر فشار خون در مراحل مختلف تست، به پزشکان این امکان را می‌دهد تا علاوه بر تشخیص زودهنگام بیماری‌های قلبی، بررسی دقیقی از ایمنی بیمار در زمان انجام فعالیت بدنی داشته باشند.

نوار قلب (ECG) در تست ورزش

حین انجام تست ورزش، برای بررسی دقیق عملکرد قلب، الکترودهایی روی پوست بیمار نصب می‌شوند تا فعالیت الکتریکی قلب به‌ صورت لحظه‌ای ثبت شود. این ثبت مداوم به پزشک امکان می‌دهد تا در حین فعالیت بدنی، هرگونه تغییر غیرطبیعی در ریتم یا ساختار الکتریکی قلب را شناسایی کند. یکی از شاخص‌های مهم در نوار قلب، آریتمی‌ها هستند؛ یعنی بی‌نظمی در ضربان که ممکن است به شکل ضربان‌های زودرس (Premature Beats) ظاهر شوند. این ضربان‌ها زمانی اتفاق می‌افتند که انقباض قلبی، زودتر از حالت طبیعی رخ دهد و می‌تواند نشان‌دهنده تحریک‌پذیری بالای عضله قلب یا بیماری‌های زمینه‌ای باشد. همچنین، تغییرات در قطعه ST مانند افت ST یا صعود ST می‌توانند نشانه‌هایی از ایسکمی قلبی یا گرفتگی عروق کرونری باشند. این تغییرات زمانی اهمیت پیدا می‌کنند که با علائمی مانند درد قفسه سینه یا تنگی نفس همراه باشند. تحلیل دقیق نوار قلب در حین تست ورزش، یکی از ابزارهای مهم برای تشخیص بیماری‌های قلبی پنهان یا ارزیابی شدت اختلالات کرونری محسوب می‌شود.

علائم بالینی

در طول یا پس از انجام تست ورزش، بروز برخی علائم بالینی هشداردهنده می‌تواند نشان‌دهنده وجود مشکلات قلبی یا ریوی باشند و نیازمند بررسی دقیق توسط پزشک هستند. یکی از این علائم، درد قفسه سینه است که ممکن است نشانه‌ای از ایسکمی قلبی، آنژین صدری یا حتی حمله قلبی باشد. این درد با فعالیت فیزیکی تشدید شده و با قطع ورزش کاهش می‌یابد. تنگی نفس غیرطبیعی نیز از دیگر علائم مهم است که می‌تواند به علت نارسایی قلبی، بیماری‌های ریوی یا اختلالات گردش خون ایجاد شود. این نشانه زمانی نگران‌کننده است که در شدت‌های پایین فعالیت قلب ظاهر شود. علاوه بر این، سرگیجه، احساس سبکی در سر یا غش کردن نیز ممکن است به دلیل افت ناگهانی فشار خون، آریتمی قلبی یا نارسایی گردش خون مغزی باشند. چنین علائمی می‌توانند خطرناک باشند و بلافاصله پس از بروز، باید تست متوقف شده و فرد تحت ارزیابی دقیق قرار گیرد.

خطرات تست ورزش

تست ورزش به‌طور کلی یک روش ایمن و کنترل‌شده برای ارزیابی عملکرد قلب و سیستم تنفسی است. اما همانند سایر اقدامات پزشکی، ممکن است با برخی عوارض احتمالی همراه باشد، در افرادی که مشکلات زمینه‌ای قلبی یا ریوی دارند. این تست با افزایش تدریجی فشار فیزیکی روی بدن انجام می‌شود و ممکن است واکنش‌هایی در سیستم قلبی‌عروقی و تنفسی آن‌ها ایجاد کند. البته تمامی مراحل تحت نظارت دقیق پزشک و تیم تخصصی انجام می‌شوند و در صورت بروز علائم هشداردهنده، تست بلافاصله متوقف خواهد شد. آگاهی از این خطرات، به آمادگی ذهنی و جسمی بیشتر فرد کمک می‌کند. برخی از عوارض احتمالی تست ورزش عبارت‌اند از:

خستگی شدید و احساس ضعف
تنگی نفس یا مشکل در تنفس
برونکواسپاسم (به‌خصوص در بیماران مبتلا به آسم یا بیماری‌های انسدادی ریه)
آریتمی قلبی یا ضربان‌های نامنظم
سرگیجه یا از حال رفتن
درد قفسه سینه که می‌تواند نشان‌دهنده مشکل قلبی باشد
حالت تهوع یا احساس ناخوشی عمومی

در مورد سنکوپ بیشتر بخوانید.

آیا تست ورزش گرفتگی عروق را نشان می‌دهد؟

بله، تست ورزش یکی از روش‌های موثر در تشخیص اولیه گرفتگی عروق قلبی است. این تست با بررسی واکنش قلب به فعالیت فیزیکی، از طریق ارزیابی نوار قلب، ضربان قلب، فشار خون و بروز علائمی مانند درد قفسه سینه، می‌تواند به شناسایی علائم مرتبط با انسداد عروق کمک کند. باید توجه داشت که تست ورزش به‌ تنهایی قادر به مشخص کردن محل دقیق گرفتگی در عروق نیست. در صورتی که نتایج تست غیرطبیعی یا مشکوک باشند، پزشک برای بررسی بیشتر و دقیق‌تر، انجام آزمایش‌های تکمیلی مانند آنژیوگرافی قلب یا اسکن هسته‌ای قلب را توصیه می‌کند. در مجموع، تست ورزش یک ابزار غربالگری ارزشمند است که می‌تواند اطلاعات اولیه مهمی درباره سلامت عروق کرونر در اختیار پزشک قرار دهد، اما برای تشخیص نهایی و برنامه‌ریزی درمان، نیاز به ارزیابی‌های دقیق‌تری خواهد بود.

نحوه خواندن تست ورزش

خواندن و تفسیر تست ورزش (یا تست استرس قلبی) نیازمند دانش تخصصی در زمینه قلب و عروق است و بهتر است نتایج این تست توسط پزشک متخصص تحلیل شوند. اگر به‌ دنبال درک اولیه از نتایج تست خود هستید، آشنایی با برخی مفاهیم کلیدی می‌تواند مفید باشد:

بخش ST در نوار قلب (ST-segment): تغییرات در این بخش از ECG اهمیت زیادی دارند. پایین‌رفتگی (depression) یا بالارفتگی (elevation) ST ممکن است نشانه‌ای از گرفتگی در عروق کرونر باشد. به‌طور خاص، پایین رفتن بیش از ۱ میلی‌متر در لیدهای مشخص، می‌تواند احتمال بیماری عروق کرونر را افزایش دهد.
نتیجه منفی (Negative Test): در صورتی که تست ورزش منفی گزارش شود، به این معناست که احتمال وجود انسداد در عروق قلبی پایین است و نیازی به انجام آزمایش‌های بیشتر نخواهد بود.
نتیجه نامشخص یا غیرقابل تفسیر (Inconclusive ECG): اگر نوار قلب در طول تست اطلاعات کافی برای ارزیابی دقیق عملکرد قلبی ارائه ندهد، نتیجه نامشخص تلقی می‌شود. در این حالت، پزشک ممکن است انجام تست‌های تکمیلی مانند اسکن هسته‌ای یا آنژیوگرافی را توصیه کند.

چه عواملی با تست ورزش تداخل دارند؟

برای دستیابی به نتایج دقیق و قابل اعتماد از تست ورزش، لازم است بیمار قبل از انجام آن به‌طور کامل توسط پزشک بررسی شود. بعضی از شرایط پزشکی یا مصرف برخی داروها می‌توانند باعث اختلال در نتایج تست شوند یا تفسیر آن را دشوار کنند. آگاهی از این عوامل به تیم درمانی کمک می‌کند تا نتایج را با دقت بیشتری تحلیل کرده و تصمیمات مناسب‌تری اتخاذ کنند. از جمله مهم‌ترین مواردی که می‌توانند با تست ورزش تداخل داشته باشند عبارت‌اند از:

فشار خون بالا (هایپرتنشن)
عدم تعادل الکترولیتی مانند بالا یا پایین بودن غیرطبیعی پتاسیم، کلسیم یا منیزیم در خون
مصرف غذای سنگین قبل از انجام تست
برخی داروها مانند بتابلوکرها (Beta Blockers) که می‌توانند مانع افزایش طبیعی ضربان قلب در حین فعالیت شوند
بیماری‌های دریچه‌ای قلب
کاردیومگالی (بزرگ شدن غیرطبیعی قلب)
مصرف کافئین قبل از تست
وجود آریتمی قلبی
استعمال دخانیات یا مصرف سایر محصولات حاوی نیکوتین قبل از انجام آزمایش

مثبت بودن تست ورزش قلب به چه معناست؟

مثبت بودن تست ورزش نشان‌دهنده احتمال وجود بیماری قلبی، به‌ خصوص گرفتگی عروق کرونر، در فرد است. هنگام ورزش، نیاز قلب به خون‌رسانی و اکسیژن افزایش می‌یابد. اگر یکی از عروق قلب دچار تنگی یا انسداد باشد، عضله قلب در زمان فعالیت دچار کمبود اکسیژن (ایسکمی) می‌شود. این کمبود اکسیژن در تست ورزش به‌صورت تغییراتی در نوار قلب (ECG) یا بروز علائم خاص مانند درد قفسه سینه ظاهر می‌شود. مشاهده چنین تغییراتی به معنای مثبت بودن تست ورزش است و این موضوع همیشه به معنای قطعی بودن بیماری قلبی نیست؛ بلکه نشان‌دهنده احتمال وجود آن است. در صورت مثبت بودن تست، پزشک آزمایش‌های تکمیلی مانند اسکن هسته‌ای قلب (SPECT یا MPI)، سی‌تی آنژیوگرافی کرونر یا آنژیوگرافی قلبی را برای تشخیص دقیق‌تر و تعیین محل انسداد توصیه می‌کند.

اکو قلب بهتر است یا تست ورزش؟

تفاوت تست ورزش با اکو قلب

تست ورزش و اکو قلب هر دو از روش‌های مهم برای ارزیابی سلامت قلب و عملکرد عروق آن هستند، اما در نحوه انجام و کاربردهایشان تفاوت‌هایی وجود دارد. انتخاب هر یک از این تست‌ها بستگی به وضعیت بالینی بیمار و نظر پزشک دارد. مهم‌ترین تفاوت‌های تست ورزش و اکو قلب عبارت‌اند از:

ویژگی‌ها	تست ورزش	اکو قلب (اکوکاردیوگرافی)
هدف از انجام	بررسی عملکرد قلب حین فعالیت	بررسی ساختار و عملکرد قلب در حال استراحت
روش انجام	راه رفتن یا دویدن روی تردمیل یا دوچرخه	در حالت نشسته یا خوابیده با کمک امواج صوتی
کاربرد	بررسی جریان خون و نارسایی‌های ایسکمیک	بررسی ضخامت دیواره‌ها، قدرت پمپاژ، اندازه حفره قلب و مشکلات دریچه
نتایج	نتایج دقیق در حین فعالیت	نتایج دقیق در حالت استراحت
موارد استفاده	بررسی درد قفسیه سینه، ریسک بیماری کرونری پس از سکته قلبی	بررسی سوفل، نارسایی قلبی، تنگی یا نارسایی دریچه‌ها
شرایط انجام	در حین ورزش یا استرس	در حالت استراحت

اسکن قلب بهتر است یا تست ورزش؟

انتخاب بین اسکن قلب و تست ورزش بستگی مستقیم به شرایط بالینی بیمار دارد. هر یک از این روش‌ها در موقعیت‌های خاصی کارآمدتر و مفیدتر هستند. اسکن قلب زمانی توصیه می‌شود که نتایج تست ورزش مشکوک، نامشخص یا غیرقابل تفسیر باشند. همچنین در افرادی با ریسک متوسط تا بالا برای بیماری قلبی، اسکن قلب برای ارزیابی دقیق میزان ایسکمی (کاهش خون‌رسانی به عضله قلب) کاربرد بهتری دارد. در این موارد، اسکن هسته‌ای قلب به پزشک کمک می‌کند تا تصویر واضح‌تر و دقیق‌تری از وضعیت عروق و عملکرد قلب به دست آورد. از سوی دیگر، اگر بیمار توانایی انجام فعالیت فیزیکی داشته باشد و هدف، انجام یک غربالگری اولیه برای ارزیابی سلامت قلب باشد، تست ورزش انتخاب مناسب‌تر و مقرون به صرفه‌تری است. در نهایت، تصمیم‌گیری درباره بهترین روش باید با توجه به شرایط جسمانی بیمار، سابقه پزشکی و توصیه پزشک متخصص صورت گیرد تا نتیجه دقیق و مطمئنی بدست آید.

HR در تست ورزش چه معنایی دارد؟

در تست ورزش، HR مخفف Heart Rate یا همان ضربان قلب است که یکی از مهم‌ترین شاخص‌ها در بررسی عملکرد قلب به شمار می‌رود. HR به تعداد ضربان قلب در یک دقیقه اشاره دارد و در طول تست ورزش در چند وضعیت مختلف اندازه‌گیری می‌شود و هر کدام اهمیت و مفهوم خاصی دارند:

Resting HR: ضربان قلب در حالت استراحت، قبل از شروع تست
Peak HR: بالاترین ضربان قلب ثبت شده در پایان تست
Target HR: ضربان قلب هدف که باید حین ورزش به آن برسید؛ این مقدار بر اساس سن و وضعیت جسمانی فرد تعیین می‌شود.
Recovery HR: میزان کاهش ضربان قلب در یک یا دو دقیقه پس از پایان تست که نشان‌دهنده توانایی قلب در بازگشت به حالت استراحت است.

METs در تست ورزش به چه معناست؟

METs در تست ورزش، یکی از پارامترهای مهم است که ظرفیت تحمل فعالیت بدنی فرد را نشان می‌دهد. MET مخفف Metabolic Equivalent of Task به معنای معادل متابولیکی فعالیت است. این عدد بیان می‌کند که شما در حین انجام تست ورزش، چند برابر میزان اکسیژن نسبت به حالت استراحت مصرف می‌کنید. به عبارت ساده‌تر، METs نمایانگر توانایی قلبی‌تنفسی و قدرت بدنی شما در تحمل فعالیت‌های فیزیکی است. یک MET برابر با میزان مصرف اکسیژن در حالت استراحت است که تقریبا معادل ۳.۵ میلی‌لیتر اکسیژن به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در دقیقه می‌باشد. MET بالاتر از ۷ نشان‌دهنده عملکرد خوب قلب و ریه‌ها است، در حالی که MET کمتر از ۵ می‌تواند نشانه‌ای از وجود بیماری یا مشکلات قلبی باشد.

ETT در تست ورزش چیست؟

ETT یا Exercise Tolerance Test همان آزمایش تست ورزش است که در آن فرد هنگام راه رفتن روی تردمیل یا رکاب زدن با دوچرخه ثابت تحت نظارت دقیق قرار می‌گیرد. همزمان با انجام فعالیت، نوار قلب (ECG) و فشار خون فرد ثبت و بررسی می‌شوند. این تست به تشخیص بیماری‌های قلبی، بررسی علت درد قفسه سینه، ارزیابی شدت بیماری عروق کرونر و تعیین ایمنی انجام فعالیت‌های بدنی پس از حمله قلبی یا جراحی قلب کمک می‌کند. همچنین ETT در بررسی علائم مختلفی مانند آریتمی، تپش قلب، سرگیجه یا خستگی شدید نیز کاربرد دارد.

بعد از تست ورزش چه اتفاقی می‌افتد؟

پس از پایان تست ورزش، فرد برای چند دقیقه در حالت استراحت قرار می‌گیرد تا ضربان قلب، فشار خون و نوار قلب به‌ دقت تحت نظر قرار گیرند. این مرحله به پزشک امکان می‌دهد مدت زمان بازگشت این پارامترها به حالت طبیعی را بررسی کند. سرعت بازگشت ضربان قلب به حالت اولیه، نشان‌دهنده سلامت عملکرد قلب است و بازگشت کند آن می‌تواند هشداری برای مشکلات قلبی باشد. همچنین هر علامت غیرطبیعی که در این مرحله ظاهر شود، در تفسیر نهایی تست تاثیرگذار است. اگر نتایج تست ورزش دقیق نباشند یا موارد مشکوکی دیده شوند، پزشک ممکن است آزمایش‌های تکمیلی برای بررسی بهتر وضعیت قلبی تجویز کند.

آیا تست ورزش را می‌توان در خانه انجام داد؟

خیر، تست ورزش نمی‌تواند در خانه انجام شود. این آزمایش نیازمند تجهیزات تخصصی مانند تردمیل یا دوچرخه ثابت، دستگاه نوار قلب (ECG)، دستگاه فشار خون و حضور پزشک متخصص و تیم درمانی است. این موارد برای تضمین ایمنی بیمار و توانایی واکنش سریع در صورت بروز علائم خطرناک ضروری هستند. در محیط خانه می‌توان از برخی روش‌های دیگر برای بررسی وضعیت قلب و عروق استفاده کرد، اما استفاده از این روش‌ها باید تحت نظر و با تجویز پزشک انجام شوند.

کلام پایانی

تست ورزش یکی از دقیق‌ترین و موثرترین روش‌های غیرتهاجمی برای ارزیابی سلامت قلب به شمار می‌رود. این روش با شبیه‌سازی شرایط استرس فیزیکی، امکان بررسی عملکرد قلب در موقعیت‌های مختلف را برای پزشک فراهم می‌کند. تست ورزش ابزاری کلیدی در تشخیص بیماری‌های قلبی، تعیین شدت آن‌ها و پیشگیری از بروز عوارض احتمالی محسوب می‌شود. آگاهی کامل از شرایط آماده‌سازی قبل از انجام تست، داروهای موثر، عوارض احتمالی و محدودیت‌های تست، به افزایش اطمینان خاطر بیماران کمک می‌کند. در صورتی که به دنبال پزشکی متعهد، با تجربه و متخصص در زمینه بیماری‌های قلب و عروق هستید، دکتر لعبت رضاییان یکی از پزشکان برجسته در این حوزه هستند. ایشان با سابقه درخشان در انجام و تفسیر انواع تست‌های ورزش، با مهارت و دقت بالا همراه شما خواهند بود تا مراقبت از سلامت قلب خود را با اطمینان بیشتری دنبال کنید.

سوالات متداول

مدت زمان انجام تست استرس چقدر است؟

تست ورزش معمولا ۱۵ تا ۲۰ دقیقه زمان می‌برد.

اگر من نتوانم ورزش کنم، تست استرس قلبی چگونه خواهد بود؟

داروها از طریق وریدی که در بازوی شما قرار می‌گیرد، به بدن تزریق می‌شوند. این داروها با شبیه‌سازی اثرات فعالیت بدنی، موجب افزایش سرعت و قدرت عملکرد قلب می‌شوند. ممکن است حدود یک ساعت طول بکشد تا تاثیر داروها را احساس کنید.

آیا تست ورزش بی‌خطر است؟

در صورت نداشتن موارد منع پزشکی، تست ورزش روشی ایمن محسوب می‌شود و تنها درصد بسیار کمی از افراد در حین یا بعد از انجام آن دچار عوارض می‌شوند.

برای تست ورزش چه لباسی بپوشیم؟

برای انجام تست ورزش بهتر است لباسی راحت و گشاد و کفش مناسب بپوشید.

دسته ها

پرستاری در منزل

مهـــردرمـــان

دریافت مشاوره و رزرو از طریق:

ما را دنبال کنید

آخرین مطالب

خطرات کلسترول خون بالا بر عملکرد قلب

بهترین روش‌های درمان فشار خون پایین

چه زمانی اکو قلب لازم است؟

چه کسانی به آنژیوپلاستی نیاز دارند؟

درمان فشار خون بالا؛ راهکار‌های ساده و موثر

چه زمانی باید از هولتر فشار خون استفاده کرد؟