هولتر قلب

آیا احساس تپش یا نامنظمی در ضربان قلب خود دارید؟ آیا گاهی دچار سرگیجه یا تنگی نفس می‌شوید و علت آن برایتان مشخص نیست؟ این علائم می‌توانند نشانه‌هایی از مشکلات قلبی پنهان باشند. خوشبختانه، با پیشرفت‌های پزشکی، دستگاه‌هایی مانند هولتر قلب می‌توانند این مشکلات را در مرحله اولیه شناسایی کنند. هولتر قلب به‌طور مداوم، نوار قلب (ECG) شما را ثبت می‌کند و به پزشک کمک می‌کند تا هرگونه نامنظمی در ضربان قلب، از جمله آریتمی‌ها را شناسایی کند. با استفاده از هولتر قلب، شما می‌توانید متوجه شوید که آیا مشکل قلبی دارید یا خیر. در این راستا، دکتر لعبت رضائیان، متخصص قلب و عروق، با تجربه‌ای طولانی در تشخیص و درمان مشکلات قلبی، از تکنولوژی‌های مدرن نظیر هولتر قلب، برای ارزیابی دقیق و درمان بیماران خود استفاده می‌کنند. در ادامه مطلب قصد داریم با کاربرد، چگونگی نحوه کار و نکات مهم هنگام استفاده از این دستگاه آشنا شویم. 

هولتر قلب چیست؟

هولتر قلب یک دستگاه کوچک و قابل حمل است که به‌طور مداوم و به‌ مدت 24 تا 48 ساعت یا بیش‌تر، ضربان قلب شما را ثبت می‌کند. این دستگاه به صورت یک نوار قلب متحرک عمل می‌کند که بر روی قفسه سینه بیمار برای تشخیص بیماری‌های آریتمی نصب می‌شود و به پزشک این امکان را می‌دهد که فعالیت‌های الکتریکی قلب شما را در طول روز و در حین انجام فعالیت‌های روزمره، مانند ورزش، استراحت یا حتی خواب، نظارت کند. یکی از بزرگ‌ترین مزایای هولتر قلب این است که قادر است مشکلاتی مانند آریتمی‌های نادر و موقت را شناسایی کند که در نوار قلب معمولی، دیده نمی‌شوند. با استفاده از هولتر قلب، پزشک می‌تواند یک تصویر دقیق و جامع از وضعیت قلب شما به دست آورد و هرگونه اختلال در ضربان قلب را شناسایی کند. این روش به ‌ویژه برای افرادی که علائمی مانند سرگیجه، ضعف یا تنگی نفس دارند و نمی‌توانند علت آن را تشخیص دهند نیز، بسیار مفید است.

انواع هولتر قلب

دستگاه هولتر قلب که برای تشخیص انواع آریتمی‌های قلبی مورد استفاده قرار می‌گیرد، انواع مختلفی دارد. این دستگاه‌ها در مدل‌های متفاوتی طراحی شده‌اند که هرکدام بسته به نیاز بیمار و ویژگی‌های خاص علائم، عملکرد گوناگونی دارند. در ادامه با انواع مختلف هولتر قلب و کاربردهای هرکدام آشنا می‌شویم:

هولتر مانیتورینگ ۲۴ ساعته

هولتر مانیتورینگ ۲۴ ساعته، یکی از متداول‌ترین انواع هولتر است که برای شناسایی مشکلات ضربان قلب در مدت زمان کوتاه استفاده می‌شود. این دستگاه شامل چندین الکترود است که روی قفسه سینه بیمار نصب می‌شود و فعالیت الکتریکی قلب را به‌طور مداوم برای 24 ساعت ثبت می‌کند. هولتر ۲۴ ساعته به پزشک این امکان را می‌دهد که به‌راحتی آریتمی‌ها یا ناهنجاری‌های قلبی را که در طول فعالیت‌های روزانه رخ می‌دهند، شناسایی کند. اگرچه این دستگاه دقت بالایی دارد، اما محدودیت آن این است که اگر آریتمی‌ها به‌طور نادر و فقط در لحظات خاص بروز کنند، ممکن است ثبت نشوند. بنابراین، هولتر ۲۴ ساعته معمولا برای افرادی که علائم مداوم دارند مناسب است.

هولتر مانیتورینگ طولانی مدت (Long-Term Holter Monitor)

هولتر مانیتورینگ طولانی‌مدت، برای بیمارانی که علائم قلبی آن‌ها نامنظم و به‌صورت متناوب است، گزینه‌ای عالی است. این دستگاه‌ها قادرند فعالیت قلب را برای چندین روز، هفته یا حتی ماه ثبت کنند. در مدل‌های طولانی‌مدت، برخی دستگاه‌ها به‌طور مداوم داده‌ها را ضبط می‌کنند، در حالی که برخی دیگر تنها هنگام بروز علائم فعال می‌شوند. این نوع هولتر برای شناسایی آریتمی‌های نادر که ممکن است در بازه‌های زمانی کوتاه رخ دهند، بسیار مؤثر است. طراحی این دستگاه‌ها به‌گونه‌ای است که برای راحتی بیمار، سبک و ضد آب هستند، به این معنی که بیمار می‌تواند به‌طور طبیعی فعالیت‌های روزمره خود را انجام دهد و در عین حال این دستگاه بر عملکرد قلب نظارت داشته باشد.

همچنین در مورد ضربان قلب نرمال در سنین مختلف نیز بیشتر بخوانید.

هولتر قلب رویدادی (Event Monitor)

هولتر قلب رویدادی یا (Event Monitor)، یک گزینه فوق‌العاده برای بیمارانی است که علائم قلبی آن‌ها غیر قابل پیش‌بینی است. این دستگاه برخلاف هولترهای سنتی که به‌طور مداوم فعالیت قلب را ثبت می‌کنند، تنها زمانی که بیمار احساس ناراحتی یا علائم غیر طبیعی دارد، شروع به ثبت داده‌ها می‌کند. بعضی از مدل‌ها به‌صورت دستی توسط بیمار فعال می‌شوند، در حالی که مدل‌های دیگر دارای حس‌گرهایی هستند که به‌طور خودکار شروع به ثبت می‌کنند. مزیت این روش این است که می‌تواند برای مدت طولانی‌تری نسبت به هولتر ۲۴ ساعته یا ۷۲ ساعته استفاده شود و به این ترتیب احتمال ثبت آریتمی‌های نادر و غیر منتظره را افزایش می‌دهد.

هولتر مانیتورینگ بی‌سیم

هولتر مانیتورینگ بی‌سیم یکی از جدیدترین فناوری‌ها در زمینه بررسی مشکلات و آریتمی‌های قلبی است که مزایای بسیاری نسبت به مدل‌های سنتی دارد. این دستگاه‌های پیشرفته به‌صورت یک حسگر کوچک و سبک طراحی شده‌اند که به قفسه سینه بیمار متصل می‌شوند و به‌طور بی‌سیم داده‌ها را ثبت می‌کنند. یکی از ویژگی‌های برجسته هولتر بی‌سیم، ارسال اطلاعات به‌صورت آنی به پزشک است. این امر امکان نظارت مداوم و تشخیص سریع مشکلات قلبی را فراهم می‌کند. همچنین، این دستگاه‌ها به دلیل طراحی کوچک و سبک، راحت‌تر بوده و محدودیت‌های حرکتی کم‌تری برای بیمار ایجاد می‌کنند. این ویژگی‌ها باعث افزایش دقت داده‌ها می‌شود و به پزشکان کمک می‌کند تا اطلاعات دقیق‌تری از وضعیت قلبی بیمار به‌دست آورند. از دیگر مزایای هولتر بی‌سیم می‌توان به طول عمر بالای باتری و عدم نیاز به تعویض مداوم الکترودها اشاره کرد.

کاربرد هولتر قلب

هولتر قلب، در تشخیص طیف گسترده‌ای از بیماری‌های قلبی مرتبط با اختلالات ریتم قلب، کاربرد دارد. این دستگاه می‌تواند نوسانات ضربان قلب را در طول شبانه‌ روز ثبت کرده و به پزشکان کمک کند تا بی‌نظمی‌هایی را که در معاینات معمولی قابل مشاهده نیستند، شناسایی کنند. در این بخش به معرفی برخی از بیماری‌های قلبی که با هولتر تشخیص داده می‌شوند، می‌پردازیم:

• آریتمی‌های دهلیزی: آریتمی‌های دهلیزی مانند فیبریلاسیون دهلیزی که یکی از شایع‌ترین انواع آریتمی است و می‌تواند منجر به لخته شدن خون و سکته مغزی شود، از جمله بیماری‌هایی است که با هولتر تشخیص داده می‌شود. آریتمی‌های دهلیزی زمانی رخ می‌دهند که دهلیزها (دو حفره بالایی قلب) به‌طور نامنظم یا خیلی سریع بتپند.
• آریتمی‌های بطنی: از دیگر انواع بیماری‌هایی که افراد ممکن است نیاز به نصب هولتر داشته باشند، آریتمی‌های بطنی است. آریتمی‌های بطنی مانند تاکی‌کاردی (Tachycardia)، با افزایش سریع ضربان قلب همراه است و می‌تواند خطرناک باشد.
• بلوک قلبی: اختلال در هدایت سیگنال‌های الکتریکی قلب که می‌تواند منجر به کاهش ضربان قلب شود را بلوک قلبی می‌گویند. بلوک قلبی زمانی رخ می‌دهد که سیگنال‌های الکتریکی که ضربان قلب را کنترل می‌کنند، به درستی از دهلیزها به بطن‌ها منتقل نشوند. این اختلال می‌تواند باعث کند شدن ضربان قلب شود.
• سندرم QT طولانی: سندرم QT طولانی (LQTS) یک اختلال ژنتیکی نادر است که بر سیستم الکتریکی قلب تأثیر می‌گذارد. در حالت عادی، فاصله QT در نوار قلب (ECG) نشان‌دهنده مدت زمانی است که طول می‌کشد تا بطن‌های قلب پس از هر ضربان، برای ضربان بعدی آماده شوند. در افراد مبتلا به LQTS، این فاصله طولانی‌تر از حد طبیعی است.
• سندرم ولف-پارکینسون-وایت: این سندرم یک اختلال مادرزادی قلب است که در آن یک مسیر الکتریکی اضافی بین دهلیزها و بطن‌ها وجود دارد. این مسیر اضافی باعث افزایش سرعت ضربان قلب می‌شود.

در مورد نوار قلب نیز بیشتر بخوانید.

نحوه نصب هولتر بر روی قلب چگونه است؟ 

 مراحل نصب هولتر بر روی قلب معمولا شامل مراحل زیر است: 

• آماده‌سازی پوست: ابتدا تکنسین یا پرستار، نواحی از قفسه سینه و یا شکم شما را که قرار است الکترودها به آن متصل شوند، با دقت تمیز و خشک می‌کند. در برخی موارد، ممکن است نیاز به تراشیدن موهای زائد این نواحی باشد تا الکترودها به خوبی به پوست بچسبند.
• اتصال الکترودها: الکترودهای کوچک و چسبنده‌ای که شبیه سکه‌های کوچک هستند، در نقاط مشخصی از بدن، نصب می‌شوند. این الکترودها سیگنال‌های الکتریکی قلب را دریافت می‌کنند.
• اتصال دستگاه هولتر: سیم‌های نازکی به الکترودها متصل شده و به یک دستگاه کوچک و قابل حمل به نام هولتر وصل می‌شود. این دستگاه اطلاعات الکتریکی قلب شما را به‌طور مداوم ثبت می‌کند. دستگاه هولتر معمولا به اندازه یک تلفن همراه است و می‌توانید آن را به گردن آویزان کنید، در جیب خود قرار دهید یا به کمربندتان ببندید. کل فرآیند نصب هولتر قلب معمولا حدود 30 دقیقه طول می‌کشد.

هولتر و نوار قلب چه تفاوتی با یک‌دیگر دارند؟ 

تصور کنید قلب شما مانند یک ارکستر سمفونیک است، هر ضربان، مانند یک نت موسیقی است. حالا فرض کنید گاهی اوقات، این ارکستر در اجرای نت‌ها دچار ناهماهنگی می‌شود، مثلا یک ساز به‌طور ناگهانی، خارج از ریتم می‌نوازد. این ناهماهنگی‌ها، همان آریتمی‌های قلبی هستند که می‌توانند در هر لحظه حتی در خواب، رخ دهند. نوار قلب معمولی (ECG) مانند یک عکس فوری از ارکستر است. این نوار، فقط لحظه‌ای که شما در مطب پزشک نشسته‌اید را ثبت می‌کند. در حالی که آریتمی‌ها اغلب گذرا هستند و ممکن است در آن لحظه خاص، خودشان را نشان ندهند. اما هولتر تمام نت‌های ارکستر قلب شما را ثبت می‌کند. هولتر، حتی زمانی که شما در حال انجام فعالیت‌های روزمره یا در خواب شبانه هستید، به‌طور مداوم، فعالیت الکتریکی قلب شما را زیر نظر دارد. از این رو توصیه می‌کنیم اگر علائم آریتمی قلب دارید، برای تشخیص دقیق، از دستگاه هولتر استفاده کنید.

نکات مهم هنگام استفاده از هولتر قلب

هنگام استفاده از هولتر قلب، رعایت برخی نکات به دقت بالاتر نتایج و عملکرد بهتر دستگاه کمک می‌کند. بیماران محترم باید در هنگام استفاده از انواع هولتر در نحوه استفاده دقت کنند تا بتوانند بهترین نتیجه را از این دستگاه گرفته و در درمان آریتمی‌های قلبی موفق عمل کنند. این نکات شامل موارد زیر می‌شوند:

• خشک نگه داشتن دستگاه: یکی از مهم‌ترین نکات، خشک نگه داشتن هولتر است. از تماس دستگاه با آب یا رطوبت خودداری کنید. دوش گرفتن، حمام کردن یا شنا کردن در طول مدت استفاده از هولتر ممنوع است.
• حفاظت از الکترودها: الکترودهای متصل به بدن، باید به خوبی به نواحی مورد نظر چسبیده باشند و از جدا شدن آن‌ها جلوگیری شود. از مالش دادن یا کشیدن الکترودها خودداری کنید.
• داشتن فعالیت‌های روزمره: در طول مدت استفاده از هولتر، سعی کنید فعالیت‌های روزمره‌ی خود را به‌طور طبیعی انجام دهید تا اطلاعات دقیق‌تری از ریتم قلب شما ثبت شود.
• ثبت علائم: هر زمان که علائمی مانند تپش قلب، سرگیجه یا درد قفسه سینه را احساس کردید، در دفترچه‌ای که در اختیار دارید، این علائم را یادداشت کنید. این اطلاعات به پزشک کمک می‌کند تا رابطه بین علائم شما و ریتم قلبتان را بهتر بررسی کند و در تشخیص نتیجه بهتری دریافت کنید.

آیا می‌توان با هولتر قلب ورزش کرد؟

در طول استفاده از هولتر قلب، می‌توانید به فعالیت‌های روزمره خود ادامه دهید، اما باید از انجام ورزش‌های سنگین و فعالیت‌هایی که باعث تعریق زیاد می‌شوند، خودداری کنید. تعریق زیاد می‌تواند باعث شل شدن الکترودها و اختلال در ثبت اطلاعات شود. همچنین، از فعالیت‌هایی که ممکن است به دستگاه هولتر آسیب برساند، اجتناب کنید. به‌طور کلی، ورزش‌های سبک تا متوسط که باعث تعریق زیاد نمی‌شوند، قابل انجام هستند. برخی از این ورزش‌ها شامل موارد زیر هستند:

• پیاده‌روی آرام
• یوگا سبک
• تمرینات کششی
• فعالیت‌های سبک خانه داری

مدت زمان مشخص شدن نتایج استفاده از هولتر قلب

پس از 24 یا 48 ساعت استفاده از هولتر قلب، دستگاه به پزشک تحویل داده می‌شود تا داده‌های ثبت‌ شده را بررسی کند. این داده‌ها مانند یک فیلم بلند از فعالیت قلب شما در طول شبانه‌روز هستند. پزشک با دقت این فیلم را تماشا می‌کند و الگوهای ضربان قلب شما را تحلیل می‌کند. معمولا، نتایج هولتر قلب ظرف چند روز تا یک هفته پس از تحویل دستگاه، آماده می‌شود. البته، این مدت زمان ممکن است بسته به حجم کاری پزشک و پیچیدگی داده‌های ثبت‌شده، کمی متفاوت باشد. پس از آماده شدن نتایج، لازم است یک جلسه نزد پزشک معالج خود ویزیت شوید تا نتایج را به شما توضیح دهند و در صورت نیاز، برنامه درمانی مناسب را تعیین کنند. در این جلسه، شما می‌توانید سوالات خود را از پزشک بپرسید و اطلاعات بیشتری در مورد سلامت قلب خود کسب کنید.

کلام پایانی 

قلب شما، تپش زندگی شما است. با هولتر قلب، شما نه تنها به دنبال تشخیص مشکلات احتمالی می‌روید، بلکه گامی بلند در جهت پیشگیری و ارتقای سلامت قلب خود برمی‌دارید. این دستگاه کوچک، با ثبت شبانه روزی فعالیت قلب شما، به پزشک شما، این امکان را می‌دهد تا با دقت و ظرافت، ریتم قلب شما را تحلیل کند و بهترین راهکارها را برای حفظ سلامت قلب شما ارائه دهد. دکتر لعبت رضاییان متخصص قلب و عروق، با سال‌ها تجربه و تخصص در زمینه بیماری‌های قلبی، در مسیر تشخیص و درمان همراه شما هستند. ایشان با سابقه موفق در امر درمان بیماری‌های آریتمی قلب، بهترین نوع هولتر قلب و بهترین روش درمان را برای شما تجویز می‌کنند.

سوالات متداول