سکته قلبی یا حمله قلبی چیست؟

حمله قلبی یا سکته قلبی مشکلی جدیست که حتما نام آن را شنیده‌اید و احتمالا برای یکی از اطرافیان شما رخ داده است. در این مقاله توسط متخصص قلب و عروق به معرفی بیماری حمله قلبی و روش‌های درمان  می‌پردازیم. قلب مانند سایر اندام‌ها و بافت‌های بدن برای فعالیت و عملکرد خود به مواد مغذی و اکسیژن نیاز دارد. خون رسانی به عضله قلب توسط رگ‌های خونی به نام عروق کرونر انجام می‌شود. حمله قلبی به آسیب یا مرگ بخشی از عضله قلب گفته می‌شود. این آسیب ناشی از کمبود جریان خون در عروق کرونر است. تقریباً بیشتر حمله‌های قلبی در افراد مبتلا به بیماری عروق کرونر قلب اتفاق می‌افتد.

حمله قلبی چیست؟

حمله قلبی یا ایسکمی قلبی زمانی رخ می‌دهد که عرضه خون به عضله قلب به میزان کافی تضمین نشود. این وضعیت پزشکی با نام انفارکتوس میوکارد قلبی (Myocardial infarction) نیز شناخته می‌شود و به طور ناگهانی بروز می‌کند. حمله قلبی یک وضعیت اورژانسی است و در صورت عدم اقدامات درمانی سریع، زندگی بیمار را تهدید می‌کند. هر چه مدت زمانی که خونرسانی به قلب مختل شود، آسیب بیش‌تری به عضله قلب وارد می‌شود.

حمله قلبی چرا رخ می‌دهد؟

حمله قلبی معمولاً به دلیل بسته شدن یا کاهش قرارگیری عروق کرونری قلبی (عروقی که خون را به عضله قلبی می‌رسانند) رخ می‌دهد. بلاک شدگی عروق کرونری معمولاً ناشی از توده‌های چربی، کلسترول و سایر مواد رسوبی در دیواره عروق است که به مرور زمان پلاک‌های آتروماتوس (پلاک‌های چربی) را تشکیل می‌دهند. این پلاک‌ها می‌توانند بزرگ شوند و عروق را بلافاصله مسدود کنند یا پاره شوند و  منجر به خون ریزی در عروق شوند. وقتی خون‌رسانی به عضله قلب محدود می‌شود، عضله قلبی که به اکسیژن و مواد مغذی نیاز دارد، دچار کمبود خون و اکسیژن می‌‌شود. این وضعیت باعث مرگ بخشی از عضله قلبی می‌شود که به آن انفارکتوس میوکارد یا عضله قلبی مرده می‌گویند.

اگرچه انسداد عروق کرونری علت اصلی حمله قلبی است، اما عواملی مانند سابقه خانوادگی از بیماری قلبی، سن بالا، سابقه دیابت، افزایش فشار خون، سابقه سیگاری بودن، چاقی، نامتعادلی چربی خون و عدم فعالیت بدنی نیز می‌توانند عوامل خطر بیشتری برای حمله قلبی باشند. لازم است بدانید که همه حملات قلبی با انسداد عروق کرونری مرتبط نیستند. برخی از حملات قلبی ممکن است بدون مسدود شدن عروق (مانند حملات قلبی ناشی از تشنج عروقی) رخ دهند.

بیماری کرونر قلب چیست؟

در افراد مبتلا به بیماری عروق کرونر قلب ، عروق کرونر با رسوبات چربی به نام پلاک ، تنگ می شوند. پلاک های چربی داخل عروق کرونر خونرسانی را به عضله قلب محدود می کنند ، که ممکن است باعث درد یا گرفتگی در قفسه سینه شود. به این نوع درد حاصل از تنگی عروق قلبی آنژین گفته می شود. بیماری عروق کرونر قلبی در مقاله دیگری به طور کامل توضیح داده شده است.

پارگی پلاک و تشکیل لخته چیست؟

به طور معمول پلاک‌هایی که روی دیواره رگ‌ها جمع می‌شوند به هم می‌چسبند و در آنجا گیر می‌کنند. در برخی مواقع در سطح پلاک‌ها شکاف ایجاد شود. پس از پارگی پلاک بدن به اشتباه آن را زخم داخلی در نظر می‌گیرد و با تشکیل لخته سعی در درمان آن دارد. از این رو ذره‌های ریزی به نام پلاکت که برای ترمیم زخم‌های بدن وجود دارند به محل پلاک پاره شده می‌روند و شروع به چسبیدن به یکدیگر می‌کنند تا اینکه لخته ایجاد می‌شود. به طور معمول، تشکیل لخته برای بدن خوب است، زیرا خونریزی شما را متوقف می‌کند. متأسفانه، هنگامی که لخته در داخل عروق کرونر تشکیل می‌شوند، می‌توانند به طور جزئی یا کاملاً جریان خون را مسدود کنند.

وقتی لخته خون در شریان کرونر تشکیل می‌شود، عضله قلب که توسط آن شریان تغذیه می‌شود خون کافی دریافت نمی‌کند. این کمبود خون رسانی ایسکمی نامیده می‌شود. در ایسکمی، عضله قلب آسیب دیده و ممکن است بمیرد. مرگ عضله قلب انفارکتوس نامیده می‌شود. در این حالت حمله قلبی رخ می‌دهد.

علائم حمله یا سکته قلبی چیست؟

علائم حمله قلبی ممکن است متفاوت باشند و بین افراد مختلف نیز تفاوت داشته باشند. اما برخی از علائم شایع حمله قلبی عبارتند از:

• درد، فشار یا ناراحتی در قفسه سینه
• درد، سوزن سوزن شدن، یا ناراحتی در سایر قسمت‌های اندام فوقانی. از جمله بازو، پشت، گردن، فک یا معده
• درد به تدریج ایجاد می‌شود و بیش از چند دقیقه طول می‌کشد
• تنگی نفس
• حالت تهوع، استفراغ یا سوزش سر دل
• عرق کردن
• تپش قلب (ضربان قلب فراموش شده)
• سبکی سر
• احساس خستگی
• غش کردن

اگر برای اولین بار است که درد قفسه سینه را تجربه می‌کنید و یا درد شما با دردهای قبلی که داشتید فرق دارد و شما را نگران کرده است، بلافاصله با اورژانس 115 تماس بگیرید. برای بیمار مبتلا به حمله قلبی، هر دقیقه مهم است. به یاد داشته باشید، هرچه سریع‌تر به بیمارستان برسید، سریع‌تر می‌توانید تحت درمان قرار بگیرید و عوارض و آسیب کمتری را تجربه کنید. اگرچه تمام دردهای قفسه سینه مربوط به قلب نیستند، اما به دلیل حیاتی بودن دردهای قلبی و اهمیت درمان به موقع آنها توجه به درد قفسه سینه می‌تواند از خطرات و آسیب‌های جدی بعدی جلوگیری کند. در مقاله‌ای دیگر در مورد انواع درد های قفسه سینه توضیحات داده شده است.

آیا آزمایشی برای تشخیص حمله قلبی وجود دارد؟

بله، برای تشخیص حمله قلبی، معمولاً از چندین آزمایش استفاده می‌شود. در زیر، برخی از آزمایش‌های معمول برای تشخیص حمله قلبی را بررسی کرده‌ایم. 

نوار قلب

نوار قلب پیشرفت موج الکتریکی در عضله قلب را نشان می‌دهد. در افرادی که دچار درد ایسکمیک قفسه سینه (ناشی از عدم خونرسانی کافی به عضله قلب) شدند، اغلب تغییراتی در نوار قلب وجود دارد. 

آزمایش خون

از آزمایش خون، از جمله آزمایش اندازه گیری تروپونین، کراتین کیناز یا CK-MB، می‌توان برای اندازه گیری و نشان دادن میزان آسیب استفاده کرد. در طی حمله قلبی با تخریب عضلات قلب این آنزیم‌ها از سلول‌های قلب به خون وارد می‌شوند. آزمایش آنزیم‌های قلب معمولاً در طی چند ساعت نیاز به تکرار دارند.

تست ورزش

تست ورزش شامل گرفتن نوار قلب در هنگام راه رفتن یا دویدن روی تردمیل است. این روش در تشخیص ایسکمی و تنگی رگ‌های قلب و بیماری عروق کرونر مفید است. در طی این آزمایش، نوار قلب به طور مداوم در حین فعالیت ورزشی کنترل می‌شود و با افزایش نیاز قلب، تنگی رگ‌های قلبی با احتمال بیشتری دیده می‌شود. اگر فردی قادر به ورزش نباشد، می‌توان برای استرس قلب از داروهای افزایش دهنده ضربان قلب استفاده کرد.

آنژیوگرافی

در طی این آزمایش، پزشک لوله نازکی را به داخل رگ خونی از پا یا بازو وارد می‌کند. سپس لوله را تا قلب شما حرکت می‌دهند. در مرحله بعدی، پزشک ماده‌ای را وارد عروق قلبی شما می‌کند که با استفاده از اشعه‌ی ایکس نقشه‌ی کاملی از رگ‌های قلبی و محل تنگی احتمالی آن به پزشک نشان می‌دهد.

سکته قلبی چگونه درمان می شود؟

درمان سکته قلبی با هدف بازگرداندن جریان خون به قلب و حفظ عملکرد قلب است. در ادامه، روش‌های معمول درمان سکته قلبی را شرح می‌دهیم:

درمان با داروها

در صورت تشخیص سکته قلبی، ممکن است به بیمار داروهایی مثل آسپرین، نیتروگلیسرین، بتابلاکرها، آنتی‌کواژولانت‌ها و استاتین‌ها تجویز شود. این داروها به منظور کاهش التهاب، تسریع بازگشت جریان خون، کاهش تنش قلبی و کنترل فشار خون استفاده می‌شوند.

هر آنچه که باید در مورد داروها بعد از سکته قلبی بدانید!

آنژیوپلاستی قلبی (Coronary angioplasty)

در این روش، یک لوله نازک و قابل انعطاف (کاتتر) از طریق عروقی به قلب هدایت می‌شود. سپس یک بالون کوچک در داخل عروق کرونری باد می‌شود تا بلوک‌ها و تنگی‌های عروق قلبی باز گردند. در برخی موارد، ایمپلنت‌های فلزی (اسنت) در عروق کرونری قرار داده می‌شوند تا جریان خون بهبود یابد.

در مورد آنژیوپلاستی بیش‌تر بدانید.

عمل جراحی عروق کرونری (Coronary artery bypass grafting)

در برخی موارد، وقتی که تنگی عروق قلبی بسیار شدید است و آنژیوپلاستی کارآمد نیست، به جراحی عروق کرونری نیاز است. در این روش، عروقی (پیوند) از مناطق دیگری از بدن استفاده می‌شود تا جریان خون به قلب بهبود یابد.

درمان پس از حمله قلبی

بعد از حمله قلبی، مراقبت و درمان مستمر لازم است. این مراقبت‌ها شامل مصرف داروهای ضدپلاکت خون، داروهای کنترل فشار خون، داروهای کاهش کلسترول، برنامه تمرین فیزیکی، تغییر در سبک زندگی و تغذیه مناسب است. لازم است بدانید که درمان سکته قلبی باید توسط تیم پزشکی متخصص در حوزه قلب و عروق انجام شود.

مراقبت بعد از ترخیص بیمارستان چگونه است؟

مراقبت‌های بعد از سکته قلبی بسیار مهم هستند و به شما در از بین بردن عوارض برجای گذاشته شده از سکته قلبی و کاهش خطر تکرار حمله قلبی در آینده کمک می‌کند. در ادامه، برخی از مراقبت‌های معمول بعد از ترخیص از بیمارستان را شرح می‌دهیم:

داروها

پزشک شما ممکن است داروهای مختلفی را برای شما تجویز کند. این داروها شامل داروهای ضدپلاکت خون برای کاهش خطر تشکیل لخته‌های خونی، داروهای کنترل فشار خون برای کنترل فشار خون، داروهای کاهش کلسترول برای کنترل سطح کلسترول خون و داروهای دیگر ممکن است. 

تغذیه سالم

تغذیه مناسب و سالم برای بهبود وضعیت قلبی بسیار مهم است. سعی کنید میوه‌ها، سبزیجات، مواد غذایی کم چرب و کم نمک را در رژیم غذایی خود جای دهید. همچنین، مصرف مواد غذایی پرفیبر مانند غلات کامل، ماهی، مغزها و دانه‌های روغنی نیز توصیه می‌شود.

فعالیت بدنی

بعد از سکته قلبی، فعالیت بدنی منظم و مطابق با راهنمایی پزشک بسیار مهم است. شروع با تمرینات سبک مانند پیاده‌روی سریع و به تدریج افزایش فعالیت بدنی را بهبود می‌بخشد. همچنین، برنامه تمرینی خاصی ممکن است توسط پزشک یا متخصص فیزیوتراپی تعیین شود.

مدیریت استرس

مدیریت استرس و روش‌های آرامش بخشی مانند تمرینات تنفسی، مدیتیشن و یوگا می‌تواند به بهبود وضعیت قلبی کمک کند. پیدا کردن روش‌هایی برای مدیریت استرس و ایجاد تعادل در زندگی روزمره مهم است.

پیگیری منظم با پزشک قلب و عروق برای بررسی وضعیت قلبی و انجام آزمایش‌های لازم بسیار مهم است. لازم است که با پزشک خود در مورد مراقبت‌های مورد نیاز بعد از ترخیص صحبت کنید و همیشه دستورات و راهنمایی‌های پزشک خود را رعایت کنید.