همه چیز درباره آنژیوگرافی قلب

آنژیوگرافی قلب یک تکنیک تصویربرداری پزشکی است که برای مشاهده داخل عروق خونی بدن استفاده می‌شود. در این روش، از مواد حاجب و تکنیک‌های خاصی برای تهیه تصاویر دقیق از عروق استفاده می‌شود. این روش نیز مانند سایر روش‌های تشخیص و درمان مراحلی دارد. مراحل انجام آنژیوگرافی قلب معمولا شامل موارد زیر است:

آماده‌سازی بیمار

پیش از انجام آنژیوگرافی قلب، بیمار باید تحت بررسی‌های لازم قرار گیرد. پزشک، تاریخچه پزشکی بیمار، داروهای مصرفی و حساسیت‌های احتمالی را ارزیابی می‌کند. همچنین ممکن است آزمایش‌هایی مانند آزمایش خون و الکتروکاردیوگرام (ECG) برای بررسی وضعیت کلی قلب انجام شود. بیمار معمولاً از چند ساعت قبل از انجام آنژیوگرافی باید ناشتا باشد. همچنین در برخی موارد، پزشک ممکن است تغییراتی در مصرف داروهای روزانه بیمار اعمال کند. ناحیه‌ای که قرار است کاتتر از آن وارد شود (کشاله ران، بازو یا مچ دست)، تمیز و استریل شده و در صورت نیاز اصلاح می‌شود.

تزریق مواد بی‌حسی و ورود کاتتر

پس از آماده شدن کامل، بیمار روی تخت مخصوص دراز کشیده و به او یک بی‌حسی موضعی در محل ورود کاتتر تزریق می‌شود. این کار برای کاهش احساس درد هنگام ورود لوله نازک (کاتتر) به درون شریان است. پزشک سپس یک برش کوچک در محل موردنظر ایجاد کرده و کاتتر را از طریق یک شریان (معمولاً شریان فمورال در کشاله ران یا شریان رادیال در مچ دست) وارد می‌کند.

در مورد آنژیوگرافی قلب از طریق پا بیشتر بخوانید.

هدایت کاتتر به سمت عروق قلب

پس از ورود کاتتر به درون شریان، پزشک با استفاده از دستگاه‌های تصویربرداری زنده (فلوروسکوپی)، آن را به سمت عروق کرونری قلب هدایت می‌کند. حرکت کاتتر در داخل عروق کاملاً بدون درد است، اما بیمار ممکن است کمی احساس فشار یا حرکت در بدن خود داشته باشد.

 تزریق ماده حاجب و تصویربرداری

پس از قرارگیری صحیح کاتتر در محل مورد نظر، پزشک ماده حاجب (کنتراست) را از طریق کاتتر به داخل عروق تزریق می‌کند. این ماده باعث می‌شود که عروق خونی در تصاویر اشعه ایکس به وضوح دیده شوند. در این مرحله، بیمار ممکن است یک احساس گرما یا داغی کوتاه‌مدت در بدن خود تجربه کند که طبیعی است. تصاویر زنده با استفاده از دستگاه فلوروسکوپی گرفته شده و پزشک جریان خون، تنگی‌ها، انسدادها، یا هرگونه ناهنجاری دیگر در عروق کرونری را بررسی می‌کند.

پایان آنژیوگرافی و خارج کردن کاتتر

پس از تهیه تصاویر و بررسی نتایج، پزشک کاتتر را به آرامی از شریان خارج می‌کند. محل ورود کاتتر با فشار دستی یا یک وسیله پزشکی مخصوص برای جلوگیری از خونریزی بسته شده و پانسمان می‌شود. اگر کاتتر از کشاله ران وارد شده باشد، بیمار باید چند ساعت بدون حرکت دراز بکشد تا از باز شدن مجدد زخم جلوگیری شود. در صورتی که آنژیوگرافی از طریق مچ دست انجام شده باشد، بیمار معمولاً زودتر قادر به حرکت خواهد بود، اما باید از انجام فعالیت‌های شدید خودداری کند پزشک یا پرستار وضعیت بیمار را از نظر خونریزی، تورم یا سایر عوارض بررسی کرده و توصیه‌هایی برای مراقبت‌های بعدی ارائه می‌دهند.

در مورد تفاوت آنژیوگرافی و آنژیوپلاستی بیش‌تر بخوانید.

انواع روش‌های انجام آنژیوگرافی قلب

آنژیوگرافی قلب با توجه به محل ورود کاتتر به دو روش اصلی انجام می‌شود: آنژیوگرافی از طریق دست (رادیال) و آنژیوگرافی از طریق پا (فمورال). هر روش مزایا و کاربردهای خاص خود را دارد که در ادامه به‌‌طور کامل به بررسی این دو روش می‌پردازیم:

• آنژیوگرافی قلب از طریق دست (آنژیوگرافی رادیال): در این روش، کاتتر از طریق یک سوراخ کوچک در مچ دست وارد شریان رادیال شده و از طریق عروق خونی به سمت قلب هدایت می‌شود. پزشک پس از هدایت کاتتر، یک ماده حاجب مخصوص را از طریق آن تزریق می‌کند تا عروق کرونری در تصاویر رادیولوژی به‌ وضوح مشخص شوند. به دلیل کوچک‌تر بودن شریان دست، میزان خون‌ریزی در این روش کم‌تر از روش فمورال است. همچنین بیمار می‌تواند بلافاصله پس از عمل بنشیند یا راه برود، در حالی‌ که در روش فمورال نیاز به استراحت مطلق بیشتری دارد.
• آنژیوگرافی قلب از طریق پا (آنژیوگرافی فمورال): در این روش، پزشک کاتتر را از طریق یک برش کوچک در کشاله ران (شریان فمورال) وارد بدن می‌کند و آن را به سمت عروق کرونری قلب هدایت می‌نماید. پس از رسیدن کاتتر به محل مورد نظر، ماده حاجب تزریق شده و تصاویر دقیق از عروق تهیه می‌شود. از مزایای آنژیوگرافی از طریق پا می‌توانیم به دسترسی آسان‌تر به عروق کرونری اشاره کنیم. بنابراین هدایت کاتتر راحت‌تر انجام می‌شود.

مراقبت‌های بعد از آنژیوگرافی قلب

آنژیوگرافی قلب یکی از اقدامات مهم پزشکی برای ارزیابی وضعیت عروق کرونری است و به پزشک کمک می‌کند تا میزان باریک شدن یا مسدود شدن عروق را بررسی کند. این فرایند معمولاً با استفاده از یک کاتتر (لوله نازک) که از طریق شریان وارد بدن می‌شود، انجام می‌گیرد. پس از پایان این روش تشخیصی، دوره‌ی مراقبتی مهمی آغاز می‌شود که هدف آن جلوگیری از بروز عوارض احتمالی و تسریع روند بهبودی است. آگاهی از دستورالعمل‌ها و مراقبت‌های پس از آنژیوگرافی می‌تواند نقش مهمی در بهبود سریع‌تر و سالم‌تر بیمار داشته باشد. در ادامه به بررسی مراقبت‌های بعد از آنژیوگرافی قلب می‌پردازیم: 

استراحت کافی 

پس از انجام آنژیوگرافی، بیمار باید حداقل به مدت ۲۴ ساعت استراحت کند. این امر به بهبود وضعیت کلی بدن و جلوگیری از بروز هرگونه مشکل مرتبط با محل ورود کاتتر کمک می‌کند. همچنین اگر ورود کاتتر از طریق مچ دست بوده باشد، باید از استفاده از دست به مدت ۲۴ ساعت در فعالیت‌های سنگین خودداری شود. 

مراقبت از محل ورود کاتتر

محل ورود کاتتر باید روزانه از نظر قرمزی، تورم و علائم عفونت بررسی شود. اگر خونریزی در محل ورود مشاهده شد، باید یک گاز استریل روی محل فشار داده شود و در صورت ادامه خونریزی یا نگرانی، با پزشک تماس گرفته شود. تا ۴۸ ساعت اول از خیس کردن محل زخم باید خودداری کرد و برای شستشو از حمام خشک استفاده شود.

محدودیت فعالیت‌های بدنی

لازم است بیمار پس از انجام آنژیوگرافی قلب از بلند کردن اجسام سنگین (بیشتر از ۵ کیلوگرم) و انجام فعالیت‌های سنگین خودداری کند. همچنین رانندگی تا ۴۸ ساعت پس از عمل توصیه نمی‌شود، زیرا ممکن است هنوز توانایی کامل فیزیکی برای انجام فعالیت‌های روزمره وجود نداشته باشد. پس از گذشت یک هفته، فرد می‌تواند به تدریج به فعالیت‌های روزمره خود بازگردد ولی باید از انجام ورزش‌های شدید و فعالیت‌های بدنی طاقت‌ فرسا، خودداری کند تا زمانی که پزشک اجازه انجام این فعالیت‌ها را بدهد.

عوارض آنژیوگرافی قلب

آنژیوگرافی قلبی یک روش تشخیص است که به پزشکان امکان می‌دهد تا مشکلات عروقی و قلبی را با دقت بیشتری شناسایی و درمان کنند. اگرچه این روش خطراتی به همراه دارد، اما با پیشرفت‌های پزشکی و تخصص کادر درمان، معمولاً ایمن و موثر است. از آن‌جایی که سلامت قلب و عروق نقش بسیار مهمی در کیفیت زندگی ما دارد، استفاده از تکنیک‌های تشخیصی پیشرفته مانند آنژیوگرافی می‌تواند به بهبود نتایج درمانی و افزایش طول عمر بیماران کمک کند. در نهایت، مشاوره با پزشک متخصص و درک کامل از فرآیند و مخاطرات آنژیوگرافی، می‌تواند به بیماران اطمینان و آرامش بیشتری بدهد. دکتر لعبت رضائیان متخصص قلب و عروق، با سال‌ها تجربه و تخصص در زمینه درمان بیماری‌های قلبی، در مسیر تشخیص مشکلات قلبی عروقی همراه شما هستند و در صورت بررسی علائم، روش آنژیوگرافی را به شما پیشنهاد داده و در صورت تصمیم به انجام، مراحل آنژیوگرافی را برای شما انجام خواهند داد. 

سوالات متداول