فیبریلاسیون بطنی چیست و چگونه درمان می‌شود؟

فیبریلاسیون بطنی (VF) یک آریتمی قلبی است که با ریتم بی‌نظم و آشفته قلب که از بطن‌ها منشأ می‌گیرد مشخص می‌شود. سرعت و بی‌نظمی تکانه الکتریکی باعث می‌شود که قلب نتواند خون را در گردش خون شریانی دفع کند و منجر به ایست قلبی و در برخی موارد مرگ تقریبا فوری بیمار شود. به همین جهت تشخیص زود هنگام و دانستن علائم آن بسیار هم است.

این آریتمی شایع‌ترین علت مرگ ناگهانی در جمعیت است. گاهی اوقات شروع آن با درد قفسه سینه، نشانه‌ای از کمبود ناگهانی خون‌رسانی به قلب (ایسکمی / سکته قلبی) است. در این بخش درمورد بیماری فیبریلاسیون قلبی و راه‌های پیشگیری از آن صحبت خواهیم کرد. با ما همراه باشید.

فیبریلاسیون بطنی چیست؟

فیبریلاسیون بطنی یک ریتم قلب آشفته و نامنظم است که از بطن‌ها سرچشمه می‌گیرد. سرعت و بهم ریختگی تکانه الکتریکی انقباضات میوکارد را از نظر همودینامیک بی‌اثر می‌کند. یعنی قلب قادر به بیرون راندن خون در دایره شریانی نیست. بنابراین منجر به  ایست قلبی می‌شود، فشار صفر می‌شود و بیمار هوشیاری خود را از دست بدهد. این آریتمی، اگر به‌سرعت با مانورهای احیا و دفیبریلاسیون خارجی درمان نشود، می‌تواند به‌سرعت منجر به مرگ شود.

علائم فیبریلاسیون بطنی چیست؟

انقباض بی‌اثر قلب جریان خون را به اندام‌ها قطع می‌کند و باعث فروپاشی فوری و بیهوشی می‌شود. با این حال، گاهی اوقات، آریتمی ممکن است با علائمی مانند:

• درد قفسه سینه (ایسکمی / انفارکتوس حاد میوکارد)
• تپش قلب شدید (ضربان قلب بسیار سریع)
• تنگی نفس
• احساس پوچی

در صورت حضور بیمار مبتلا به ایست قلبی ناشی از فیبریلاسیون بطنی، فعال‌نمودن فوری سیستم فوریت‌های پزشکی با شماره تلفن 115 الزامی است. در عین حال، افرادی که در مجاورت هستند باید مانورهای احیای قلبی ریوی را شروع کنند. اولین قدم انجام یک ماساژ خارجی قلبی با فشارهای عمیق بر روی قفسه سینه (حدود 100 فشار در دقیقه) به‌منظور حداقل رساندن خون به اندام‌های حیاتی (مغز و قلب) است.

اگر در نزدیکی موجود باشد، یک دفیبریلاتور نیمه اتوماتیک باید بلافاصله فعال شده و توسط افراد واجد شرایط استفاده شود، حتی قبل از رسیدن کمک. احتمال بقای بیمار تقریباً به طور انحصاری به این بستگی دارد سرعت دفیبریلاسیون قلبی چقدر است.

علل فیبریلاسیون بطنی چیست؟

فیبریلاسیون بطنی می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. شایع‌ترین علت انفارکتوس حاد میوکارد (سکته قلبی) است. در برخی موارد ممکن است بیمارانی با قلب از نظر ساختاری طبیعی اما با بیماری‌های آریتموژنیک ارثی مانند سندرم QT طولانی، سندرم بروگادا، تاکی‌کاردی بطنی پلی مورفیک کاتکول آمینرژیک؛ هنگامی که فیبریلاسیون بطنی علت محرک خاصی را تشخیص نمی‌دهد، فیبریلاسیون بطنی ایدیوپاتیک نامیده می‌شود.

به طور کلی فیبریلاسیون بطنی در بیماران مبتلا به بیماری قلبی شدید (به‌استثنای موارد نادر) یا در حضور شرایط تشدیدکننده رخ می‌دهد:

• ایسکمی/ انفارکتوس حاد میوکارد (عدم جریان خون ناگهانی به رگ تغذیه‌کننده قلب)
• انفارکتوس میوکارد قبلی (اسکار عضله قلب مربوط به بسته‌شدن ناگهانی رگ خونی که قلب را تغذیه می‌کند)
• کاردیومیوپاتی متسع (شرایطی که در آن قلب با نیروی کمتری بزرگ و منقبض می‌شود)
• کاردیومیوپاتی بطن راست یا چپ آریتموژنیک (یک وضعیت ژنتیکی تعیین شده که در آن عضله قلب تا حدی با چربی جایگزین شده و بدون تأثیر بر جریان خون اسکار می‌شود)
• میوکاردیت حاد یا مزمن (التهاب قلب که بهبود می‌یابد و جای زخم باقی می‌ماند)
• کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک (یک بیماری ژنتیکی تعیین شده که در آن تمام یا بخشی از قلب به طور غیرطبیعی ضخیم می‌شود)
• نقایص مادرزادی ساختار قلب (مانند تترالوژی فالوت) چه با جراحی قلب اصلاح شود یا نه
• سندرم QT طولانی، سندرم QT کوتاه ، سندرم بروگادا (اختلالات ژنتیکی که عملکرد غشای پوشش سلول‌های قلب را تغییر می‌دهد)
• مصرف مواد مخدر (کوکائین، آمفتامین‌ها)

تشخیص فیبریلاسیون بطنی (VF)

آزمایشات مختلفی را می‌توان برای افراد مبتلا به بیماری قلبی انجام داد تا خطر مرگ ناگهانی ناشی از فیبریلاسیون بطنی یا در بازماندگان ایست قلبی را ارزیابی کند تا درمان درمانی بعدی را راهنمایی کند. متداول‌ترین امتحانات  عبارت‌اند از:

• ECG پویا 24 ساعته ثانیه هولتر
• اکوکاردیوگرافی
• تصویر برداری هسته‌ای قلب
• تست ورزش
• کرونروگرافی
• مطالعه الکتروفیزیولوژیک اندوکاویتاری

همچنین بخوانید: تست ورزش و هر آنچه باید راجع به آن بدانید.

درمان‌ها

ضروری است که آریتمی را در اسرع وقت با دفیبریلاسیون قلب متوقف کنید (“شوک الکتریکی” که با صفحات مخصوصی که توسط دستگاهی به نام دفیبریلاتور بر روی قفسه سینه قرار داده می‌شود).

در صورت ایست قلبی ناشی از فیبریلاسیون بطنی، فعال‌نمودن فوری سیستم فوریت‌های پزشکی با شماره تلفن 115 الزامی است. در عین حال، افرادی که در مجاورت هستند باید مانورهای احیای قلبی ریوی را شروع کنند. اولین مرحله انجام یک ماساژ خارجی قلبی با استفاده از فشرده‌سازی عمیق روی قفسه سینه (حدود 100 در دقیقه) است تا حداقل خون‌رسانی به اندام‌های حیاتی (مغز و قلب) انجام شود.

اگر در نزدیکی موجود باشد، یک دفیبریلاتور نیمه اتوماتیک باید فوراً فعال شده و توسط افراد واجد شرایط استفاده شود، حتی قبل از رسیدن کمک. احتمال بقا تقریباً منحصراً به‌سرعت دفیبریلاسیون قلبی بستگی دارد.

برای پیشگیری از ایست قلبی (یا عود آن) می‌توان از داروهایی مانند بتابلوکرها (آتنولول، متوپرولول، کارودیلول، بیسوپرولول و غیره) و مهارکننده های ACE ( انالاپریل ، رامیپریل و غیره) استفاده کرد. بسته به بیماری قلبی (نوع و شدت) و پاسخ به درمان، انتخاب دارو و دوز ممکن است با نظر پزشک متفاوت باشد.

اگرچه نشان داده شده است که این داروها در کاهش خطر مرگ ناگهانی در بسیاری از جمعیت ها موثر هستند، اما محافظت ارائه شده بسیار زیاد نیست. بنابراین، کاشت ایمپلنت قلب تقریباً همیشه در بیماران در معرض خطر یا بازماندگان ایست قلبی نشان داده می‌شود.دفیبریلاتور قابل کاشت اتوماتیک .

برخی از بیماران ممکن است به درمان‌های اضافی زیر نیاز داشته باشند:

• آنژیوپلاستی کرونر (روشی که در آن رگ‌های خونی که قبلاً مسدود شده‌اند و قلب را تأمین می‌کنند با بالون یا مش‌های فلزی باز می‌شوند)
• بای پس عروق کرونر (عملیاتی که توسط جراح قلب برای بازگرداندن جریان خون کافی به عضله قلب با اعمال “پل” عروقی انجام می‌شود)
• ابلیشن تاکی‌کاردی بطنی که می‌تواند به فیبریلاسیون بطنی تبدیل شود.