هولتر قلب: اهمیت و کاربرد

 امروزه افراد بسیاری به دلایل مختلف دچار عارضه‌های قلبی می‌شوند. تشخیص و درمان این مشکلات، نیازمند دستگاه‌ها و روش‌های خاص است. استفاده از هولتر قلب یکی از این دستگاه‌ها است. هولتر قلب دستگاهی کوچک و قابل حمل است که برای نظارت بر فعالیت الکتریکی قلب به مدت ۲۴ تا ۴۸ ساعت یا بیشتر استفاده می‌شود. این دستگاه به طور مداوم نوار قلب (ECG) را ثبت می‌کند تا هرگونه ناهنجاری در ریتم قلب تشخیص داده شود. این دستگاه با ثبت مداوم نوار قلب، به پزشکان کمک می‌کند تا انواع مختلف آریتمی‌ها (نامنظمی ضربان قلب) را شناسایی کنند، اثربخشی درمان‌ها را ارزیابی کنند و علل علائمی مانند سرگیجه، ضعف و تنگی نفس را که ممکن است ناشی از مشکلات قلبی باشند، تشخیص دهند. در این مقاله با دستگاه هولتر قلب بیش‌تر آشنا می‌شویم و اهمیت و کاربرد آن را بررسی می‌کنیم. 

هولتر قلب چیست؟

هولتر قلب یک دستگاه کوچک و قابل حمل است که جهت نظارت بر ضربان قلب بر روی قفسه سینه بیمار نصب می‌شود. این دستگاه مانند یک نوار قلب متحرک است که به پزشکان اجازه می‌دهد تا یک تصویر کامل از فعالیت قلب در طول فعالیت‌های روزمره فرد به دست آورند. بسیاری از اختلالات ریتم قلب ممکن است در نوار قلب معمولی که در مطب پزشک گرفته می‌شود دیده نشوند. هولتر قلب با ثبت طولانی مدت فعالیت قلب، این امکان را فراهم می‌کند تا حتی آریتمی‌های نادر و موقت نیز شناسایی شوند. 

اهمیت هولتر قلب 

در این بخش تصمیم داریم به این سوال پاسخ دهیم که چرا به هولتر قلب نیاز داریم. در واقع اهمیت و کاربرد آن چیست و در چه مواردی از آن استفاده می‌کنیم. در بخش قبلی متن به این مسئله اشاره کردیم که بسیاری از اختلالات ریتم قلب ممکن است در نوار معمولی مشاهده نشوند. از این رو پزشک ممکن است استفاده از این دستگاه را توصیه کند. برخی از دلایل اهمیت و اینکه چرا به این دستگاه نیاز داریم شامل موارد زیر است: 

• ارزیابی اثربخشی درمان‌ها: پس از شروع درمان برای یک بیماری قلبی، هولتر قلب می‌تواند به پزشک کمک کند تا متوجه شود که آیا درمان تجویز شده موثر بوده است یا خیر. 
• تشخیص علل علائم مبهم: اگر فردی به طور مکرر علائمی مانند سرگیجه، تپش قلب یا تنگی نفس را تجربه کند، این دستگاه می‌تواند به تشخیص علت این علائم کمک کند. در واقع با بررسی ضربان قلب در طی 24 ساعت یا 48 ساعت دلیل این نشانه‌ها را تشخیص می‌دهد. 
• پیش‌بینی وقایع قلبی: در برخی موارد، هولتر قلب می‌تواند به پیش‌بینی وقوع رویدادهای قلبی مانند حمله قلبی یا سکته مغزی کمک کند. 

انواع هولتر قلب

این دستگاه که برای تشخیص انواع آریتمی‌های قلبی مورد استفاده قرار می‌گیرد، انواع مختلفی دارد. بر اساس نحوه استفاده و کاربرد، انواع آن متفاوت است. در این بخش به بررسی انواع هولتر قلب و کاربرد هر کدام می‌پردازیم: 

هولتر قلب رویدادی (Event Recorder)

این نوع هولتر برای ثبت فعالیت قلب در زمانی که فرد علائمی مانند تپش قلب، سرگیجه یا درد قفسه سینه را تجربه می‌کند، استفاده می‌شود. بیمار زمانی که علائم را احساس کرد، دکمه‌ای را روی دستگاه فشار می‌دهد تا شروع به ثبت فعالیت قلب کند. از مزایای این نوع هولتر می‌توانیم به هزینه کم‌تر نسبت به هولتر‌های ۲۴ ساعته، تشخیص بهتر آریتمی‌های نادر و موقت اشاره کنیم اما لازم به ذکر است که استفاده و کار با این نوع هولتر نیاز به همکاری بیمار برای فشردن دکمه در زمان مناسب دارد. 

هولتر قلب طولانی مدت (Long-Term Holter Monitor)

از هولتر طولانی مدت برای ثبت فعالیت قلب به مدت چند روز تا چند هفته استفاده می‌شود. این نوع هولتر برای تشخیص آریتمی‌های نادر و موقتی که در هولتر ۲۴ ساعته قابل تشخیص نیستند، مفید است. تشخیص دقیق‌تر آریتمی‌های نادر، ارزیابی طولانی مدت اثربخشی درمان‌ها از جمله مزایای استفاده از این نوع دستگاه است. در نظر داشته باشید که هزینه بیشتر و همچنین نیاز به همکاری بیشتر بیمار می‌تواند از معایب استفاده از نوع دستگاه به شمار رود. 

هولتر قلب قابل کاشت (Implantable Loop Recorder)

این نوع هولتر به صورت دائمی زیر پوست بیمار کاشته می‌شود و می‌تواند تا چند سال فعالیت قلب را ثبت کند.  این نوع از دستگاه برای تشخیص آریتمی‌های بسیار نادر و موقت که تشخیص آن‌ها با هولتر‌های دیگر دشوار است، استفاده می‌شود. تشخیص دقیق‌تر آریتمی‌های نادر، ثبت طولانی مدت فعالیت قلب از جمله مزایای آن است اما نکته قابل توجه این است که برای استفاده از این نوع هولتر باید عمل  جراحی انجام شود. از این رو ممکن است همه بیماران تمایل به استفاده از این نوع هولتر نداشته باشند.

هولتر قلب همراه با مانیتور فعالیت (Holter Monitor with Activity Monitor)

این نوع هولتر علاوه بر ثبت فعالیت الکتریکی قلب، فعالیت فیزیکی بیمار را نیز ثبت می‌کند. این اطلاعات به پزشک کمک می‌کند تا ارتباط بین فعالیت فیزیکی و بروز آریتمی را بهتر درک کند. برخی از انواع آریتمی‌ها تنها در هنگام فعالیت فیزیکی بروز می‌کنند. این نوع هولتر با ثبت همزمان فعالیت قلب و فعالیت بدنی، به تشخیص دقیق‌تر این نوع آریتمی‌ها کمک می‌کند.

از هولتر قلب برای تشخیص چه بیماری‌هایی استفاده می‌شود؟

هولتر قلب در تشخیص طیف گسترده‌ای از بیماری‌های قلبی که با اختلال در ریتم قلب همراه هستند، کاربرد دارد. در این بخش به معرفی برخی از این بیماری‌ها می‌پردازیم. برخی از این بیماری‌ها عبارتند از:

• آریتمی‌های دهلیزی: آریتمی‌های دهلیزی مانند فیبریلاسیون دهلیزی که یکی از شایع‌ترین انواع آریتمی است و می‌تواند منجر به لخته شدن خون و سکته مغزی شود. آریتمی‌های دهلیزی زمانی رخ می‌دهند که دهلیزها (دو حفره بالایی قلب) به طور نامنظم یا خیلی سریع بتپند.
• آریتمی‌های بطنی: آریتمی‌های بطنی مانند تاکی‌کاردی بطنی که با افزایش سریع ضربان قلب همراه است و می‌تواند خطرناک باشد. تاکی‌کاردی بطنی یکی از انواع آریتمی‌های بطنی است که در آن ضربان قلب به طور ناگهانی و سریع افزایش می‌یابد. تاکی‌کاردی بطنی می‌تواند خطرناک باشد و در صورت عدم درمان به موقع، منجر به ایست قلبی شود.
• بلوک قلبی: اختلال در هدایت سیگنال‌های الکتریکی قلب که می‌تواند منجر به کاهش ضربان قلب یا حتی توقف کامل آن شود. بلوک قلبی زمانی رخ می‌دهد که سیگنال‌های الکتریکی که ضربان قلب را کنترل می‌کنند، به درستی از دهلیزها به بطن‌ها منتقل نشوند. این اختلال می‌تواند باعث کند شدن ضربان قلب یا حتی توقف کامل آن شود.
• سندرم QT طولانی: یک اختلال ژنتیکی است که باعث افزایش خطر آریتمی‌های خطرناک می‌شود. فاصله QT مدت زمانی است که بطن‌ها پس از هر ضربان قلب استراحت می‌کنند. افزایش این فاصله باعث افزایش خطر آریتمی‌های خطرناک مانند تاکی‌کاردی بطنی و فیبریلاسیون بطنی می‌شود.
• سندرم ولف-پارکینسون-وایت: یک اختلال مادرزادی قلب است که در آن یک مسیر الکتریکی اضافی بین دهلیزها و بطن‌ها وجود دارد. این مسیر اضافی باعث افزایش سرعت ضربان قلب می‌شود.

نحوه نصب هولتر بر روی قلب چگونه است؟ 

نصب هولتر قلب فرآیندی ساده و بدون درد است. ابتدا، پوست ناحیه‌ای که الکترودها قرار می‌گیرند، تمیز و خشک می‌شود. سپس الکترودهای کوچک و چسبنده‌ای به اندازه یک سکه به قفسه سینه و گاهی شکم متصل می‌شوند. این الکترودها فعالیت الکتریکی قلب را ثبت می‌کنند. سیم‌های نازکی به این الکترودها متصل شده و به یک دستگاه کوچک متصل می‌شوند که این دستگاه اطلاعات را ثبت می‌کند. دستگاه هولتر معمولاً به اندازه یک تلفن همراه است و می‌توان آن را به گردن آویخت، در جیب گذاشت یا به کمربند بست. کل این فرایند حدود ۳۰ دقیقه طول می‌کشد و بیمار می‌تواند بلافاصله پس از آن به فعالیت‌های روزمره خود بازگردد.

نکات مهم هنگام استفاده از هولتر قلب چیست؟ 

هنگام استفاده از هولتر قلب، رعایت برخی نکات مهم به دقت بالاتر نتایج و عملکرد بهتر دستگاه کمک می‌کند. بیماران محترم باید در هنگام استفاده از انواع هولتر در نحوه استفاده دقت کنند تا بتوانند بهترین نتیجه را از این دستگاه گرفته و در درمان آریتمی‌های قلبی موفق عمل کنند. این نکات شامل موارد زیر می‌شوند:

• خشک نگه داشتن دستگاه: یکی از مهم‌ترین نکات، خنک نگه داشتن هولتر است. از تماس دستگاه با آب یا رطوبت خودداری کنید. دوش گرفتن، حمام کردن یا شنا کردن در طول مدت استفاده از هولتر ممنوع است.
• حفاظت از الکترودها: الکترودهای متصل به بدن باید به خوبی چسبیده باشند و از جدا شدن آن‌ها جلوگیری شود. از مالش دادن یا کشیدن الکترودها خودداری کنید.
• فعالیت‌های روزمره: در طول مدت استفاده از هولتر، سعی کنید فعالیت‌های روزمره‌ی خود را به طور طبیعی انجام دهید تا اطلاعات دقیق‌تری از ریتم قلب شما ثبت شود.
• ثبت علائم: هر زمان که علائمی مانند تپش قلب، سرگیجه یا درد قفسه سینه را احساس کردید، در دفترچه‌ای که در اختیار دارید، یادداشت کنید. این اطلاعات به پزشک کمک می‌کند تا رابطه بین علائم شما و ریتم قلبتان را بهتر درک کند.

کلام پایانی 

در این متن به بررسی انواع هولتر قلب پرداختیم. اهمیت و کاربرد آن را بررسی کردیم. دانستیم که هولتر قلب برای تشخیص چه نوع بیماری‌هایی مورد استفاده قرار می‌گیرد. علاوه بر این، نکات مهم هنگام استفاده از هولتر قلب را بررسی کردیم. بهتر است در صورت بروز علائم بیماری‌های قلبی به پزشک مراجعه کنید. پزشک متخصص با بررسی علائم بیماری شما، بهترین روش درمانی را به شما معرفی می‌کند. هولتر قلب یک دستگاه قابل حمل و کوچک است که متخصصین قلب پس از تشخیص علائم بیماری‌های قلبی در شما، آن را بر روی  قفسه سینه نصب می‌کند. دکتر لعبت رضاییان متخصص قلب و عروق با سال‌ها تجربه و تخصص در زمینه بیماری‌های قلبی در مسیر تشخیص و درمان همراه شما هستند. ایشان با سابقه موفق در امر درمان بیماری‌های آریتمی قلب، بهترین نوع هولتر و بهترین روش درمان را برای شما تجویز می‌کنند.