تپش قلب نشانه چیست؟

تقریبا تمام افراد هنگام ورزش کردن و فعالیت بدنی شدید دار تپش‌ قلب یا بالا رفتن ضربان قلب می‌شوند. این ضربان قلب بالا، پاسخ طبیعی بدن برای برطرف کردن نیاز بدن به خون رسانی و اکسیژن رسانی به بافت‌ها و عضلات بدن است. درواقع افزایش ضربان قلب یک اتفاق طبیعی است که بیشتر افراد در شرایط مختلف زندگی آن را تجربه می‌کنیم. اما، تپش قلب در برخی شرایط نشانه برخی بیماری‌ها و شرایط دیگر مانند: استرس، مصرف نوشیدنی‌های کافئین‌دار، غذاهای تند یا بیماری‌های زمینه‌ای قلبی‌ است. قلب عضوی است که اکسیژن و خون غنی از مواد مغذی لازم برای بدن را به اندام‌ها و بافت‌ها می‌رساند. ما در این مقاله بررسی می‌کنیم که تپش قلب نشانه چیست. برای آشنایی با علت‌ها، راه‌های درمان و پیشگیری از بالا رفتن ضربان قلب تا انتهای مقاله همراه ما باشید.

تپش قلب چیست؟

تپش قلب یا ضربان قلب بالا وضعیتی است که در آن قلب نامنظم، تندتر یا قوی‌تر از حالت طبیعی می‌زند. در واقع قلب ضربان خود را بر اساس نیاز بدن به سطح اکسیژن مورد نیاز بدن تنظیم می‌کند. بنابراین تپش قلب در موقعیت‌های خاصی مانند فعالیت بدنی، استرس، نگرانی یا ترس بیشتر می‌شود. علاوه بر این موارد عفونت، تب و برخی بیماری‌ها نیز باعث افزایش ضربان قلب می‌شوند. این نوع بالا بودن ضربان قلب بالا معمولاً کاملاً طبیعی و برای قلب بی‌ضرر است. تپش قلب هم در بزرگسالان و هم در کودکان شایع است. زمانی که بالا رفتن ضربان قلب با آنژین صدری (درد قفسه سینه)، سرگیجه یا از حال رفتن همراه باشد، بسیار خطرناک است و بهتر است که فورا به پزشک مراجعه کنید. 

تپش قلب نشانه دهنده چه مشکلات و بیماری‌هایی است؟

تپش قلب معمولا نشان دهنده نیاز بدن به اکسیژن بیشتر است. بدن در شرایطی مانند برخی بیماری‌ها، ورزش کردن، ترس، اضطرب و … نیاز به اکسیژن بیشتر دارد. بنابراین ضربان قلب بلا می‌رود تا اکسیژن بیشتری به قلب برسد. بیشتر مردم بر این باور هستند که تپش قلب یا ضربان قلب بالا معمولا ناشی از بیماری‌های قلبی است. اما، ضربان قلب بالا دلایل بسیار متفاوتی دارد و نشانه بیماری‌های مختلفی است. به صورت کلی تپش قلب نشانه مشکلات و موارد زیر است:

• کم خونی
• گواتر
• هیپوگلیسمی
• اختلال خواب
• مصرف سیگار و الکل
• افت فشار خون
• عدم تعادل الکترولیتعدم تعادل مواد معدنی و آب
• اختلال استرس و اضطراب
• تغییرات هورمونی
• کافئین و چای
• تب بالا
• ورزش
• آلرژی غذایی
• بیماری‌های مزمن
• بیماری‌های غدد فوق کلیوی
• مصرف برخی داروها

کم خونی

کم خونی یا فقر آهن باعث تپش قلب یا بالا رفتن ضربان قلب شود. ضربان قلب بالا ناشی از کم خونی نشانه آن است که قلب شما به دلیل کاهش میزان اکسیژن در خون شما سخت‌تر کار می‌کند. در کم خونی، قلب برای تامین اکسیژن مورد نیاز بدن بیشتر کار می‌کند و این روند با ضربان قلب بالا، خود را نشان می‌دهد. فقر آهن یکی از مشکلات رایج در تمام گروه‌های سنی است. در بیشتر موارد درمان این بیماری نادیده گرفته می‌شود. 

گواتر

گواتر یک بیماری است که در آن غده تیروئید شما بزرگ می‌شود. غده تیروئید یک غده درون ریز کوچک به شکل پروانه است که در گردن و زیر سیب گلو قرار دارد. این غده، هورمون‌های تیروکسین که T۴ نیز نامیده می‌شوند و‌تری یدوتیرونین (T۳) تولید می‌کند. این هورمون‌ها در برخی از عملکردهای بدن مانند تپش قلب تاثیر دارند. بنابراین تپش قلب در این شرایط نشانه بیماری گواتر است که باعث تغییر در سطح تیروکسین و‌تری یدوتیرونین می‌شود. 

هیپوگلیسمی

هیپوگلیسمی به معنای قند خون پایین است. زمانی که سطح گلوکز در خون به زیر ۶۰ میلی گرم در دسی لیتر (۳.۳ میلی مول در لیتر) برسد، به ویژه زمانی که سطح گلوکز خون به سرعت کاهش می‌یابد، علائم هیپوگلیسمی در بیمار ظاهر می‌شود. در این شرایط بدن با ترشح اپی نفرین از غدد فوق کلیوی به کاهش سطح گلوکز در خون پاسخ می‌دهد که باعث ضربان قلب بالا می‌شود. بنابراین اگر دیابت دارید و دچار تپش قلب می‌شوید، این بالا رفتن ضربان قلب نشانه هیپوگلیسمی است.

اختلالات خواب

تپش قلب در برخی شرایط نشانه کم خوابی یا پایین بودن کیفیت خواب است. کم خواب معمولا باعث ضربان قلب نامنظم یا آریتمی می‌شود. همچنین، کم خوابی در بیشتر مواقع منجر به اضطراب می‌شود و اضطراب نیز یکی از دلایل تپش قلب است. بنابراین، داشتن خواب سالم و با کیفیت برای سلامت قلب مفید است. 

مصرف سیگار و الکل

دلایل زیادی برای ترک سیگار وجود دارد که تپش قلب یکی از آن‌ها است. نیکوتین هم فشار خون شما را بالا می‌برد و هم ضربان قلب شما را افزایش می‌دهد. اگر سیگار می‌کشید، تپش قلب شما نشانه مشکلات قلب عروقی شما به دلیل مصرف سیگار است. مصرف زیاد الکل به سیستم قلبی عروقی آسیب می‌رساند و منجر به اختلالات عضلانی قلب، ریتم نامنظم قلب، فشار خون بالا و سکته مغزی می‌شود. همچنین مصرف زیاد الکل به طور منظم منجر به فشار خون بالا، فشار آوردن به ماهیچه قلب و افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی می‌شود. علاوه بر این مصرف الکل منجر به تپش قلب و ضربان قلب نامنظم (آریتمی) می‌شود. 

عدم تعادل الکترولیت‌ها

ضربان قلب بالا در بسیاری از افراد نشانه‌ای از عدم تعادل الکترولیت‌ها در بدن است. این‌عدم تعادل الکترولیت‌ها منجر به کم آبی بدن می‌شود و کم آبی نیز باعث بالا رفتن ضربان قلب، تنفس سریع یا فشار خون پایین می‌شود. به صورت کلی این تغییرات باعث تپش قلب می‌شوند. یک رژیم غذایی متعادل از نمک، شکر و آب به حفظ سطح طبیعی الکترولیت کمک می‌کند. 

ترس و اضطراب

بسیاری از افراد در زمان ترس و اضطراب دچار تپش قلب می‌شوند. بنابراین ضربان قلب بالا در بسیاری از مواقع نشانه ترس و اضطراب است. در واقع ضربان قلب شما در پاسخ به موقعیت‌های استرس‌زا افزایش می‌یابد. این نوع از ضربان قلب در بیشتر مواقع طبیعی است و مشکلی برای بدن و قلب ایجاد نمی‌کند. 

کافئین و چای

تپش قلب در برخی افراد نشانه بالا رفتن نورآدرنالین و نوراپی نفرین است. نوشیدن کافئین و چای باعث ترشح نورآدرنالین و نوراپی نفرین می‌شود که ضربان قلب و فشار خون را در برخی افراد افزایش می‌دهد. به صورت کلی در بیشتر افراد ترشح نورآدرنالین و نوراپی نفرین مشکلی ایجاد نمی‌کند، اما برای برخی افراد ممکن است منجر به تپش قلب یا ضربان قلب بالا شود. 

تب بالا

ضربان قلب بالا در بسیاری از افراد نشانه بالا بودن تب است. هنگامی که در طول بیماری تب دارید، بدن شما با سرعت بیشتری نسبت به حالت طبیعی انرژی مصرف می‌کند. افزایش سرعت مصرف انرژی بدن نیز باعث تپش قلب می‌شود. معمولاً دمای بدن زمانی که بیشتر ۱۰۰.۴ درجه فارنهایت باشد، فرد دچار تپش قلب می‌شود. 

ورزش

زمانی که در حال ورزش یا انجام فعالیت‌های پر تحرک هستید، تپش قلب نشان دهنده نیاز بدن به اکسیژن بیشتر است و یک واکنشی طبیعی بدن است. به صورت کلی، ماهیچه‌ها زمانی که فعالیت می‌کنند به اکسیژن بیشتری نیاز دارند. برای پاسخگویی به این شرایط، بدن ضربان قلب را افزایش می‌دهد. این فرآیند تضمین می‌کند که خون غنی از اکسیژن بیشتری به عضلات می‌رسد و از فعالیت این عضلات حمایت می‌کند که باعث بهتر شدن عملکرد عضلات می‌شود. 

آلرژی غذایی

افزایش ضربان قلب برای بسیاری از افراد در طول روز اتفاق می‌افتد. تپش قلب برخی اوقات نشان دهنده آلرژی یا حساسیت غذایی است. این وضعیت معمولاً خطرناک نیست. ضربان قلب بالا بعد از غذا خوردن یک اتفاق بسیار شایع است. غذاهای پر کربوهیدرات، که می‌توانند سطح قند خون را افزایش دهند، به ویژه اگر قند خون پایین (هیپوگلیسمی) دارید یا غذاهای با سدیم بالا، مانند غذاهای فرآوری شده یا کنسرو شده از جمله شرایطی هستند که باعث تپش قلب بعد از غذا خوردن می‌شوند. 

بیماری‌های مزمن

ضربان قلب بالا می‌تواند نشانه بیماری‌های مزمن باشد. بیماری‌هایی مانند: پرکاری تیروئید، دیابت و فشار خون بالا، COPD، بیماری‌های روماتیسمی و انواع سرطان، از جمله بیماری‌های مزمنی هستند که باعث ضربان قلب بالا می‌شوند. این بیماری‌ها با ایجاد شرایط مختلف مانند ایجاد واکنش التهابی در بدن باعث تپش قلب می‌شوند.

مصرف برخی داروها

مصرف برخی از داروها باعث افزایش ضربان قلب می‌شود. این داروها معمولا شامل داروهای آسم، آنتی بیوتیک‌ها، داروهای سرفه، سرماخوردگی یا آلرژی، داروی تیروئید و داروهای ضد افسردگی می‌شود. هرکدام از این داروها به دلایل مخصوص به خود باعث تپش قلب می‌شوند.

علت تپش قلب هنگام دراز کشیدن چیست؟

گاهی اوقات موقعیتی که در آن دراز می‌کشیم باعث افزایش ضربان قلب می‌شود. برخی از متخصصان می‌گویند افرادی که به پشت می‌خوابند، به دلیل تغییرات فشار در بدن هنگام خواب، دچار تپش قلب می‌شوند. همچنین متخصصان می‌گویند افرادی که به سمت چپ دراز می‌شکند، به دلیل فاصله کمتر بین قلب و دیواره قفسه سینه، معمولا دچار تپش قلب می‌شوند.

تپش قلب در هر زمانی از روز اتفاق می‌افتد. با این حال، برخی از افراد در شب یا هنگام دراز کشیدن بیشتر متوجه ضربان قلب بالا می‌شوند. در بیشتر مواقع، تپش قلب فقط به این دلیل است که در شب کمتر حواس‌مان پرت می‌شود و سر و صدای کمتری وجود دارد. همچنین در شب معمولا افراد شروع به فکر کردن در مورد مسائل نگران کننده‌ای که در زندگی اتفاق می‌افتد، می‌کنند. اضطراب و استرس باعث بدتر شدن تپش قلب می‌شود، بنابراین این وضعیت در شب و هنگام خوابیدن یکی از دلایل افزایش ضربان قلب است. 

کمبود کدام ویتامین باعث تپش قلب می‌شود؟

کمبود برخی ویتامین‌ها باعث افزایش ضربان قلب می‌شود. فولات (ویتامین B۹) و ویتامین B۱۲ ازجمله ویتامین‌هایی هستد که کمبود آن‌ها منجر به کم‌خونی می‌شود. همانطور که در بالا نیز اشاره کردیم کم خونی یا فقر آهن نیز باعث تپش قلب می‌شود. همچنین کمبود ال لیزین نیز منجر به کم‌خونی می‌شود. علائم دیگر کمبود ال لیزین شامل خستگی، حالت تهوع و سرگیجه است. علاوه بر این موارد کمبود پتاسیم منجر به هیپوکالمی می‌شود و هیپوکالمی نیز باعث تپش قلب، ضعف عضلانی و مشکلات قلبی دیگر می‌شود.

تشخیص تپش قلب

تشخیص تپش قلب شامل مراحل و ارزیابی‌های مختلفی است که توسط پزشک انجام می‌شود. برای تشخیص پزشک ابتدا به صدای قلب و ریه‌ها گوش می‌دهد و معاینه کاملی از وضعیت جسمانی انجام می‌دهد. همچنین سابقه پزشکی، علائم، رژیم غذایی و داروهایی که مصرف می‌کنید را بررسی می‌کند. سپس پزشک از بیمار می‌خواهد تا اطلاعات دقیقی در مورد تپش قلب خود ارائه دهد. این اطلاعات شامل موارد زیر است: 

• زمان وقوع و تعداد دفعات تپش قلب
• مدت زمان ادامه یافتن تپش قلب
• احساس بیمار هنگام وقوع تپش قلب
• فعالیتی که در زمان شروع تپش قلب انجام می‌دهد
• روش‌ها یا اقداماتی که باعث بهبود تپش قلب می‌شود

نکته: ممکن است تپش قلب هنگام ویزیت رخ ندهد؛ در این صورت، بیمار می‌تواند ریتم تپش قلب خود را با ضربه زدن به انگشتان برای پزشک شبیه‌سازی کند. 

برای بررسی دقیق‌تر، پزشک برخی آزمایشات را تجویز می‌کند. برای مثال آزمایش خون برای بررسی سطح مواد معدنی و سایر شاخص‌های مرتبط با سلامت قلب یا آزمایش ادرار برای تشخیص عوامل متابولیک یا عفونی که در تپش قلب نقش دارند. همچنین برای ثبت فعالیت الکتریکی قلب و شناسایی ریتم‌های نامنظم پزشک الکتروکاردیوگرام (ECG یا EKG) را توصیه می‌کند. همچنین برای ارزیابی عملکرد قلب در شرایط فعالیت بدنی، تست استرس مفید است. دیگر روش تشخیصی اکوکاردیوگرافی یا سونوگرافی قلب برای بررسی ساختار و عملکرد قلب است. همچنین پزشک ممکن است استفاده از مانیتور هولتر را توصیه کند. هولتر دستگاه قابل حملی است که برای یک روز یا بیشتر استفاده می‌شود تا ریتم قلب را در طول فعالیت‌های روزانه ثبت کند.

تپش قلب بر اساس سن چقدر است؟

در هر محدوده سنی، نبض بهتر است که منظم و ریتمیک باشد. از آنجایی که فعالیت‌های بدنی باعث افزایش تپش قلب می‌شود، اندازه گیری باید در حین گوش دادن یا بعد از استراحت به مدت 5 الی 10 دقیقه انجام شود. مقادیر نبض گرفته شده در محدوده‌های جنسی و سنی مختلف متفاوت است. برای مثال، طبیعی است که مردان 7 الی 8 ضربان بیشتر از زنان داشته باشند. اگرچه بهترین پاسخ به این سوال که تپش قلب چقدر باید باشد، برای بزرگسالان 80 است، اما این میزان با توجه به گروه‌های سنی متفاوت است.

مقادیر ضربان قلب طبیعی بر اساس سن و جنسیت

همانطور که توضیح دادیم، ضربان قلب طبیعی به فاکتورهای مختلفی مانند سن و جنسیت بستگی دارد. همچنین، اضافه وزن و برخی شرایط دیگر نیز بر ضربان قلب تاثیر می‌گذارد. مقدار طبیعی ضربان قلب در افراد با گروه سنی مختلف را در جدول زیر آوردیم.

کلام پایانی

تپش قلب معمولاً وضعیتی شایع و معمولا بی‌خطر است که در مواقعی مانند: استرس، فعالیت بدنی یا مصرف برخی مواد غذایی رخ می‌دهد. با این حال، تپش قلب می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات جدی‌تری مانند آریتمی‌ها، کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی یا بیماری‌های زمینه‌ای باشد. آگاهی از نقش عوامل مختلف مانند: رژیم غذایی، سطح ویتامین‌ها و مواد معدنی و سبک زندگی در سلامت قلب به کنترل و پیشگیری از مشکلات مرتبط با تپش قلب کمک می‌کند. با مراجعه به موقع به متخصص و پیگیری دقیق توصیه‌های پزشکی، می‌توانید این وضعیت را کنترل و درمان کنید تا از بروز مشکلات جدی‌تر جلوگیری شود.