بلوک قلبی: اهمیت تشخیص + علائمی که نباید نادیده گرفت!

آیا تا به حال به دنبال پاسخی برای سؤالاتی در مورد قلب خود بوده‌اید؟ آیا می‌دانید که قلب یک ماشین بی‌نظیر است که با ارسال سیگنال‌های الکتریکی، به ما امکان می‌دهد ضربان قلبمان را تنظیم کنیم؟ اما ممکن است در بعضی موارد، این ارتباط الکتریکی متوقف شود و مشکلی به نام بلوک قلبی ایجاد شود. در این مقاله، به بررسی انواع و روش‌های درمان آن خواهیم پرداخت. اگر علاقه‌مند هستید تا بیشتر درباره این موضوع بدانید و راه‌هایی که برای بهبود و تنظیم ضربان قلب وجود دارد را کشف کنید، با ما همراه باشید و ادامه مقاله را بخوانید. 

بلوک قلبی چیست؟ 

بلوک قلبی، یک نقص در سیستم انتقال سیگنال‌های الکتریکی درون قلب است. قلب ما با استفاده از سیگنال‌های الکتریکی، ضربان قلب را تنظیم می‌کند و این سیگنال‌ها بین بخش‌های مختلف قلب، یعنی دهلیزها و بطن‌ها، انتقال می‌یابند. اما در این بیماری، انتقال این سیگنال‌ها به‌طور کامل یا جزئی متوقف می‌شود. این وضعیت ممکن است منجر به کاهش ضربان قلب، عدم تنظیم مناسب ضربان قلب و در برخی موارد ایجاد علائمی مانند خستگی، سرگیجه و حتی کما شود. درواقع وضعیتی است که در آن قلب کندتر یا با ریتم غیر طبیعی می‌زند. تمام درجات آن می‌تواند خطر ابتلا به سایر مشکلات ریتم قلب مانند فیبریلاسیون دهلیزی (ضربان قلب نامنظم و غیر طبیعی سریع) را افزایش دهد. 

انواع بلوک قلبی 

بلوک قلبی به سه نوع اصلی تقسیم می‌شود که عبارت‌اند از: 

• بلوک قلبی کامل یا بلوک درجه سوم (Third-Degree Heart Block): در این نوع، انتقال سیگنال بین دهلیزها و بطن‌ها کاملاً قطع می‌شود. در نتیجه، ضربان قلب بطنی به طور مستقل از ضربان قلب دهلیزی تنظیم می‌شود. علائم شامل ضربان قلب کاهش یافته، خستگی، سرگیجه و احتمالاً اغماء می‌باشد. 
• بلوک درجه دوم قلبی (Second-Degree Heart Block): در این نوع بلوک، بخشی از سیگنال‌های الکتریکی بین دهلیزها و بطن‌ها قطع می‌شود. بلوک درجه دوم ممکن است به دو زیرنوع تقسیم شود: 
  • بلوک درجه دوم نوع ۱: در این حالت، برخی از سیگنال‌ها از دهلیز به بطن منتقل نمی‌شوند، که می‌تواند منجر به کاهش ضربان قلب و علائمی مانند خستگی و سرگیجه شود. 
  • بلوک درجه دوم نوع ۲: در این حالت، برخی از سیگنال‌ها از دهلیز به بطن منتقل نمی‌شوند و ضربان قلب نامنظم است. علائم ممکن است شامل کاهش ضربان قلب، خستگی، سرگیجه و احتمالاً اغماء باشد. 
• بلوک درجه اول قلبی (First-Degree Heart Block): در این نوع heart block، تأخیری در انتقال سیگنال الکتریکی بین دهلیزها و بطن‌ها ایجاد می‌شود. اما تمام سیگنال‌ها به بطن منتقل می‌شوند. بلوک درجه اول قلبی عموماً بدون علائم و بدون تأثیر قابل توجه بر عملکرد قلب است. 

علائم و عوارض بلوک قلبی

heart block، یک وضعیت است که در آن انتقال سیگنال‌های الکتریکی توسط سلول‌های عضله قلب مختل می‌شود. این وضعیت ممکن است علائم مختلفی داشته باشد که بسته به نوع و شدت بلوک متفاوت است. در ادامه برخی از عوارض و علائم شایع برای انواع آن را بررسی می‌کنیم که عبارت‌اند از: 

بلوک قلبی درجه ۱

در نوع درجه اول، معمولا نشانه و علامتی بروز پیدا نمی‌کند. بیشتر افراد، هنگامی متوجه آن می‌شوند که به این بیماری ابتلا پیدا کرده‌اند. 

بلوک قلبی درجه ۲

در بلوک نوع دوم خفیف که بیشتر به نام موبیتز نوع ۱ شناخته می‌شود، ، نشانه‌ای بروز پیدا نمی‌کند. با این حال، ممکن است نشانه‌هایی مانند سرگیجه، سبک شدن سر و یا بیهوشی در برخی افراد دیده شود. 

در افرادی که به موبیتز نوع ۲ مبتلا هستند، احتمال بروز علائم نادر نوع یک بیشتر است و همچنین ممکن است دچار درد در قفسه سینه، تنگی نفس شوند. همچنین احتمال دارد به دلیل کاهش فشار خون، در هنگام تغییر حالت سریع از خوابده یا نشسته به حالت ایستاده، دچار سرگیجه شوند. 

بلوک قلبی درجه ۳

علائم درجه ۳ یا کامل عبارت‌اند از: 

• احساس ضعف
• تنگی نفس بودن
• خستگی مفرط، گاهی همراه با سردرگمی
• درد قفسه سینه

علل بلوک قلب

برخی از افراد با heart block متولد می‌شوند که به عنوان بلوک مادرزادی قلب شناخته می‌شود. اما معمولاً آن در مراحل بعدی زندگی ایجاد می‌شود که به عنوان بلوک اکتسابی قلب شناخته می‌شود و می‌تواند ناشی از موارد زیر باشد: 

• بیماری‌های قلبی و عروقی مانند حمله قلبی
• برخی از داروهای تجویزی
• شرایط دیگر، مانند بیماری لایم (نوعی عفونت اسپیروکتی چندسیستمی) 
• داشتن عمل جراحی قلب
• اگر نوزادان با نقص قلبی متولد شوند یا اگر مادرشان به یک بیماری خودایمنی مانند لوپوس مبتلا باشد، احتمال بلوک مادرزادی قلب بیشتر است. 

پیشگیری 

جلوگیری از بلوک قلبی می‌تواند به حفظ سلامت قلب و کاهش خطر ابتلا به این مشکل کمک کند. مراقبت از سلامت قلب شامل اقدامات زیر است: 

• رعایت سبک زندگی سالم با تغذیه متعادل، ورزش منظم و کاهش استرس می‌تواند به حفظ سلامت قلب کمک کند. 
• کنترل فشار خون بالا به وسیله مصرف داروها یا تغییر در سبک زندگی می‌تواند خطر ابتلا به heart block را کاهش دهد. 
• مراقبت از سطح چربی خون (کلسترول و تری‌گلیسرید) از طریق تغذیه بهداشتی و داروهای تجویز شده توسط پزشک می‌تواند به حفظ سلامت قلب کمک کند. 
• سیگاری بودن عاملی است که خطر ابتلا به heart block را افزایش می‌دهد. قطع سیگار به‌طور قطعی برای جلوگیری از آن مفید است. 
• در صورت ابتلا به دیابت، کنترل میزان قند خون و مداومت در درمان دیابت می‌تواند به حفظ سلامت قلب کمک کند. 

تشخیص 

بلوک قلبی در اکثر مواقع در روند تشخیص دیگر بیماری‌ها تشخیص داده می‌شود. روش‌های تشخیص آن عبارت‌اند از: 

• الکتروکاردیوگرام (ECG): آزمایش اصلی مورد استفاده برای تشخیص عوامل مانند سابقه خانوادگی بلوک قلبی، فشار خون بالا، دیابت، چربی خون بالا، سیگاری بودن، چاقی و نارسایی قلبی می‌توانند خطر بلوک قلبی را افزایش دهند. است. فعالیت الکتریکی قلب را اندازه گیری می‌کند. نتایج ECG همچنین گاهی اوقات می‌تواند نوع آن را مشخص کند. 
• نوار قلب: نوار قلب را می‌توان در حالت استراحت یا در حین ورزش انجام داد. ممکن است پزشک از شما بخواهد که یک مانیتور ECG قابل حمل بپوشید تا به مرور زمان اطلاعات را دریافت کند. این روش یک ارزیابی کلی مفید از چگونگی عملکرد قلب را ارائه می‌دهد. 
• بیشتر بخوانید: چرا نوار قلب می‌گیریم؟

درمان بلوک قلبی 

درمان heart block بستگی به نوع و شدت آن دارد. در برخی موارد، درمان ممکن است شامل مراقبت‌های پزشکی و داروها باشد، در حالی که در موارد شدیدتر، نیاز به تداخل جراحی ممکن است وجود داشته باشد. در زیر تعدادی از روش‌های معمول درمان آمده است که عبارت‌اند از: 

• داروها: برخی از داروها می‌توانند موجب بهبود شوند. برای درمان از داروهایی ماند آتروپین استفاده می‌شود تا ضربان قلب را افزایش دهد و انتقال سیگنال‌ها را بهبود بخشد. 
• پیس‌میکر: در برخی موارد، نصب یک دستگاه پیس‌میکر (Pacemaker) می‌تواند بهبودی قابل توجهی در heart block ایجاد کند. پیس‌میکر یک دستگاه کوچک است که به قلب متصل می‌شود و سیگنال‌های الکتریکی را به قلب ارسال می‌کند تا ضربان قلب را تنظیم کند. این درمان بسیار موثر است و اکثر بیماران بعد از آن به راحتی به زندگیخود ادامه می‌دهند. 
• جراحی: در برخی موارد شدیدتر، نیاز به تداخل جراحی وجود دارد. این شامل جراحی قلب است که بهبودی در انتقال سیگنال‌های الکتریکی ایجاد می‌کند، مانند عمل جراحی برای تعمیر یا جایگزینی گره سینوسال است. 

کلام پایانی

حفظ سلامت قلب بسیار اهمیت دارد و پیشگیری از بلوک قلبی نیز برای حفظ آن ضروری است. با رعایت سبک زندگی سالم، مراقبت از فشار خون، کاهش چربی خون، قطع سیگار و مدیریت دیابت، می‌توانید خطر ابتلا به آن را کاهش دهید. همچنین، مراجعه به پزشک و دریافت راهنمایی‌های دقیق برای مراقبت از قلب، می‌تواند بهترین راه برای حفظ سلامت قلب باشد. پس، اهمیت دادن به سلامت قلب خود را در نظر بگیرید و به این مسئله توجه کنید. 

سوالات متداول