فشار خون مقاوم به درمان

فشار خون مقاوم به درمان، نوعی فشار خون بالا است که علیرغم درمان دارویی کنترل نمی‌شود و به بیان ساده به درمان پاسخ مناسب نمی‌دهد. در بیماران مبتلا به فشار خون مقاوم به درمان، فشار خون سیستولیک با وجود استفاده از 3 دارو یا بیشتر، بالاتر از 140 اندازه‌گیری می‌شود. حدود 13 درصد از بیمارانی که تحت درمان دارویی قرار می‌گیرند، فشار خون مقاوم دارند. از آنجایی که فشار خون بالا که کنترل آن دشوار است، می‌تواند عواقب کشنده‌ای داشته باشد، تحقیقات بر روی احتمالات درمانی غیر از دارو متمرکز شده است. در سال‌های اخیر، روش درمانی جدیدی که با مطالعات علمی و بالینی به اثبات رسیده است، مطرح شده است.

در این بخش قصد داریم با توضیح روش‌های درمانی این نوع فشار خون و بررسی علل آن، همراه شما باشیم.

فشار خون مقاوم به درمان چیست؟

فشار خون مقاوم به درمان به عنوان فشار خون بالا (بالای ۹۰/۱۴۰ میلی‌متر جیوه) علیرغم درمان با سه یا چند داروی ضد فشار خون تعریف می‌شود. تقریباً از هر ده نفر یک نفر یا نزدیک به ۱۰۰ میلیون نفر در سراسر جهان به درمان مقاوم هستند. این مسئله یک بیماری مزمن خطرناک است؛ زیرا با افزایش خطر قلبی عروقی، از جمله سکته مغزی، حمله قلبی و همچنین نارسایی قلبی و نفروپاتی همراه است.

فشار خون مقاوم به 2 گروه بزرگ تقسیم می‌شود: مقاوم واقعی و شبه مقاوم.

1. مقاومت کاذب بسیار رایج‌تر است و با وجود عوامل برگشت‌پذیر مشخص می‌شود که پس از بین بردن آنها عادی‌سازی فشار خون امکان‌پذیر است. این حالت بیشتر برای اشکال ثانویه (علامت‌دار) فشار خون بالا است.
2. فشار خون مقاوم واقعی با وجود اقدامات درمانی بازهم کاهش پیدا نمی‌کند.

چرا دچار فشار خون مقاوم به‌درمان می‌شویم؟

فشار خون مقاوم به درمان، یک بیماری پیچیده است و به‌خوبی درک نشده است که چرا کنترل فشار خون بالا در برخی از بیماران بسیار دشوار است. شروع فشار خون بالا با عوامل مختلفی از جمله ژنتیک، سن، رژیم غذایی و سبک زندگی مرتبط است.

فشار خون بالا همچنین می‌تواند ناشی از فعالیت بیش از حد سیستم عصبی سمپاتیک (SNS) باشد. SNS مغز، قلب، رگ‌های خونی و کلیه‌ها را به هم متصل می‌کند که هر کدام نقش مهمی در تنظیم فشار خون دارند؛ بنابراین می‌تواند سطح فعال‌شدن سایر اندام‌های سیستم را تغییر دهد و در نتیجه بر تنظیم فشار خون تأثیر بگذارد.

هنگامی که SNS بیش از حد فعال است، سیگنال‌هایی که به بقیه سیستم ارسال می‌شوند، می‌توانند سایر ارگان‌ها را نیز بیش‌فعال کنند و در نتیجه فشار خون افزایش یابد.

فشار خون مقاوم به درمان کاذب به دلایل مشکلات زیر ایجاد می‌شود و در صورت درمان بیماری، اصلاح خواهد شد:

• پایبندی کم بیمار به درمان (عدم قرص، امتناع از یکی از داروها به دلیل عوارض جانبی، هزینه بالای درمان)
• انتخاب نادرست رژیم‌درمانی ضد فشارخون
• اشتباه در اندازه‌گیری فشار خون
• چاقی و سندرم متابولیک
• مصرف بیش از حد نمک و مایعات، مصرف الکل و نوشیدنی‌های مقوی
• سندرم آپنه خواب
• بیماری کلیوی
• مصرف داروهای افزایش‌دهنده فشار خون
• بیماری‌های غدد درون‌ریز (فئوکروموسیتوم، سندرم Itsenko-Cushing، سندرم کوهن)

نحوه مدیریت فشار خون مقاوم به درمان

به بیماران مبتلا به فشار خون مقاوم به درمان اکیداً توصیه می‌شود طبق دستور پزشک خود تغییراتی در رژیم غذایی و سبک زندگی خود مانند کاهش وزن، ورزش، کاهش سدیم و افزایش پتاسیم ایجاد کنند.

در پاسخ به آگاهی روزافزون مبنی بر اینکه پرفشاری خون مقاوم به درمان اغلب به تلاش‌های هماهنگ پزشکان متخصص و مراقبت‌های اولیه در مدیریت فشار خون بالا نیاز دارد. کارشناسان از بیمارانی که درمان آن‌ها دشوار است می‌خواهند با یک متخصص قلب و عروق مشورت کنند.

راه‌های غلبه بر مقاومت

• تغییر در گروه، نام یا دوز داروهای ضد فشار خون
• واردکردن داروهای اضافی به رژیم‌درمانی برای عادی‌سازی فشار خون
• کنترل دقیق رژیم روزانه، تغذیه و فعالیت بدنی توسط خود بیمار
• نرمال‌سازی وزن بیمار، اصلاح گلوکز و لیپوپروتئین‌های خون
• درمان بیماری‌های کلیه، غدد فوق‌کلیوی، غده تیروئید و سایر اندام‌ها
• حذف تمام داروهای دارای اثر فشار خون بالا

روش‌های درمانی کم تهاجمی

عصب‌کشی کلیه یک روش کم تهاجمی جدید است که می‌تواند فشار خون را در بیمارانی که درمان دارویی در آنها مؤثر نیست به میزان قابل توجهی کاهش دهد.

بین اعصاب کلیوی سیستم عصبی سمپاتیک (SNS) و فشار خون، ارتباط وجود دارد. سیگنال‌های SNS به کلیه‌ها به کنترل جریان خون کلیوی، احتباس نمک و فعال‌شدن سیستم رنین – آنژیوتانسین، مکانیزم هورمونی برای تنظیم فشار خون کمک می‌کند.

عصب‌کشی کلیه شامل غیرفعال‌کردن انتخابی بخشی از پایانه‌های عصبی است که در امتداد دیواره‌های خارجی شریان‌های کلیوی قرار دارند و منجر به کاهش پایدار در مقادیر فشار خون می‌شود.

بیشتر مطالعه کنید: دکتر برای فشار خون بالا

روش عصب‌کشی شریان کلیوی از راه پوست با دسترسی از طریق شریان فمورال انجام می‌شود. در این مرحله، 4-6 درمان موضعی به مدت حدود 2 دقیقه انجام می‌شود؛ با انتشار فرکانس‌های رادیویی، عصب‎‌های سمپاتیک از بین می‌روند.