افتادگی دریچه میترال: علائم، راه‌های کنترل و درمان!؟

افتادگی دریچه میترال (پرولاپس دریچه میترال)، یک بیماری مادرزادی قلبی است. این بیماری ۵ در صد از جمعیت جهان را در بر می‌گیرد و بیشتر در زنان بین ۲۰ تا ۴۰ سال اتفاق می‌افتد. افرادی که سابقه خانوادگی ابتلا به این بیماری را دارند حدود ۳۰ درصد بیشتر از دیگر افراد احتمال ابتلا به این بیماری را دارند. 

دریچه میترال چیست؟ 

دریچه میترال، بین دهلیز چپ و بطن چپ قلب قرار دارد. به طور معمول، در حالی که بطن چپ منقبض می‌شود و خون را به داخل آئورت انتقال می‌دهد، دریچه میترال بسته می‌شود و از برگشت خون به دهلیز چپ جلوگیری می‌کند. 

افتادگی دریچه میترال چیست؟ 

پرولاپس به معنای افتادگی است و افتادگی دریچه میترال، وضعیتی است که در آن یک یا هر دو لت (فلپ) از دریچه میترال ضخیم‌تر، شل‌تر و نرم‌تر از حد طبیعی هستند. در برخی بیماران، رشته‌هایی که پلک را صاف نگه می‌دارند ممکن است طولانی‌تر از حد معمول باشند.

به این دلایل، دریچه میترال در هنگام انقباض قلب به سمت دهلیز چپ آویزان می‌شود. گاهی اوقات به دلیل این افتادگی، دریچه نمی‌تواند به طور کامل بسته شود و باعث ورود خون به سمت دهلیز چپ می‌شود. این بیماری شایع‌ترین بیماری دژنراتیو پیشرونده در بین ناهنجاری‌های قلبی است.

همچنین بخوانید: گشادی دریچه قلب: علت، علائم، تشخیص، درمان و عوارض آن!

علائم افتادگی دریچه میترال

پرولاپس دریچه میترال به دلایل مختلفی اتفاق می‌افتد که عبارت‌اند از: 

• تپش قلب
• آریتمی
• ضعف در هنگام فعالیت
• زود خسته نشو
• غش کردن
• سرگیجه
• درد قفسه سینه
• سردی دست و پا
• حمله پانیک، اضطراب

دلایل افتادگی دریچه میترال

پرولاپس دریچه میترال، زمانی رخ می‌دهد که یکی از دو دریچه میترال قلب (دریچه میترال چپ یا راست) به سوی بطن چپ قلب فرو می‌روند. این بیماری ممکن است به دلایل مختلفی رخ دهد که عبارت‌اند از: 

• بیماری قلبی مادرزادی
• وقفه در انقباضات بطن چپ
• اندوکاردیت
• میوکاردیت
• پریکاردیت
• ایسکمی قلبی
• کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک
• روماتیسم
• آسیب قلبی ناشی از بیماری‌های بافت همبند
• بارداری و زایمان

بیشتر بدانید: تپش قلب در بارداری خطرناک است؟ چه باید کرد؟

عوارض دریچه میترال

در بسیاری از موارد، افراد ممکن است حتی ندانند که دچار افتادگی دریچه میترال هستند. با این حال، در برخی از موارد شدید این بیماری، عوارض و علائمی وجود دارند که عبارت‌اند از: 

• عوارض قلبی: این عوارض، شامل ضربان قلب نامنظم و سریع (آریتمی)، درد قفسه سینه، ضعف و خستگی، تنگی نفس، احساس ناراحتی و سرگیجه می‌شود. 
• اضطراب و استرس: برخی افراد با افتادگی دریچه میترال ممکن است علائم اضطراب و استرس شدید را تجربه کنند که ممکن است به دلیل تغییرات در ضربان قلب و عدم اطمینان درباره وضعیت قلبی باشد. 
• عوارض گوارشی: برخی افراد ممکن است علائمی مانند: تهوع، اختلالات گوارشی (مانند سوء هاضمه، نفخ وعدم جذب) و درد شکم را تجربه کنند. 

تشخیص افتادگی دریچه میترال

بیماران معمولاً به دلایلی مانند تپش قلب، درد قفسه سینه و غش کردن به پزشک مراجعه می‌کنند. برخی از بیماران با وجود اینکه علائمی از پرولاپس دریچه میترال ندارند اما به دلایل دیگری به پزشک مراجعه می‌کنند. راه‌های تشخیص این بیماری عبارت‌اند از: 

• بررسی فیزیکی: پزشک، با استفاده از استتوسکوپ (stethoscope) صدای قلب را بررسی می‌کند. در برخی موارد پرولاپس دریچه میترال می‌تواند باعث ایجاد صداهای غیرمعمول در قلب شود که توسط پزشک شنیده می‌شوند. 
• اکوکاردیوگرافی (Echocardiography): این روش تصویربرداری صوتی از قلب است که در آن از امواج صوتی برای ثبت تصاویر قلب و دریچه‌های آن استفاده می‌شود. با اکوکاردیوگرافی، پزشک می‌تواند ساختار دریچه میترال را مشاهده کند و هرگونه افتادگی دریچه را تشخیص دهد. 
• اکوکاردیوگرافی ترانس-ازوفاژیال (Transesophageal Echocardiography): این روش از اکوکاردیوگرافی استفاده می‌کند، اما در این حالت پروب اکو از طریق دهان بیمار وارد مری می‌شود. این روش دقیق‌تر از اکوکاردیوگرافی استاندارد است و به پزشک امکان می‌دهد تصاویر دقیق‌تری از دریچه میترال و ساختارهای قلبی دیگر را دریافت کند. 
• آنژیوگرافی قلبی (Cardiac Angiography): در این روش، یک ماده رنگی (ماده ضد عفونی شده) به عروق قلبی تزریق می‌شود و سپس با استفاده از اشعه ایکس تصاویر قلب گرفته می‌شود. این روش به پزشک امکان می‌دهد تا ساختار دریچه میترال و جریان خون در قلب را بررسی کند. 

درمان افتادگی دریچه میترال

پرولاپس دریچه میترال در بیشتر مواقع نیاز به درمان ندارد و فقط نیاز است به صورت منظم در فاصله‌های زمانی خاص چک شود. . اما در مواردی که علائمی مانند: تپش قلب و درد قفسه سینه وجود داشته باشد، می‌توان از داروهای گروه بتابلوکر (بلوک، کانکور، نورتان، لوپرسور و…) استفاده کرد. جدی‌ترین مشکل این است که در بیمارانی که دچار نارسایی دریچه میترال می‌شوند، این نارسایی ممکن است با گذشت زمان بدتر شود. در مواردی که درجه نارسایی بالا رفته است، انجام جراحی دریچه (جراحی اصلاحی یا تعویض دریچه) به درمان این بیماری کمک می‌کند. روش‌های درمان این بیماری عبارت‌اند از: 

داروها

در برخی موارد، ممکن است پزشک داروهایی را تجویز کند تا علائم را کنترل کند. برخی از داروها می‌توانند به عنوان بتابلاکرها (beta-blockers) و داروهای ضد آریتمی (antiarrhythmics) استفاده شوند تا ضربان قلب را تنظیم کنند و علائم مربوط به پرولاپس دریچه میترال را کاهش دهند. 

مراقبت‌های شخصی

در برخی موارد، تغییر در سبک زندگی و مراقبت‌های شخصی می‌تواند به کنترل علائم پرولاپس دریچه میترال کمک کند. این شامل رعایت یک رژیم غذایی سالم، مدیریت استرس، و اجتناب از فعالیت‌های سنگین و استراحت کافی است. 

جراحی

در موارد نادری که پرولاپس دریچه میترال شدیداً تاثیری بر عملکرد قلبی دارد و علائم شدیدی را ایجاد می‌کند، پزشک ممکن است جراحی را توصیه کند. جراحی میتواند شامل تعمیر دریچه میترال، جایگزینی دریچه میترال با دریچه مصنوعی یا ترمیم دریچه با روش‌های اندوواسکولاری (با استفاده از کاتترها و فرآیندهای کم تهاجمی) باشد. این تصمیم بستگی به شدت درجه پرولاپس و علائم بیمار دارد. 

کلام پایانی

افتادگی دریچه میترال یکی از بیماری‌های شایع قلبی است که در خانم‌ها بیشتر از آقایان رخ می‌دهد. وجود این بیماری در بیشتر مواقع جای نگرانی ندارد و به راحتی قابل کنترل است. در بیشتر مواقع علائم و عوارضی ندارد و همچنین به جز در شرایط حا نیازی به درمان این بیماری نیست. 

سوالات متداول