سوراخ قلب (َASD): نقص کوچک دهلیزی با تأثیرهای بزرگ!

قلب، یک عضو بزرگ و مهم بدن به حساب می‌آید که عملکرد آن برای حفظ سلامتی و رسیدن خون به اندام‌ها بسیار حیاتی است. گاهی اوقات، در دیواره‌های داخلی قلب، سوراخی شکل می‌گیرد که می‌تواند جریان خون را به طور ناقص و نامطلوب تغییر دهد. این مشکل، سوراخ قلب نامیده می‌شود. در این مقاله، به بررسی علل و عوارض سوراخ قلب، تأثیرات آن بر سلامت قلب و عروق، و روش‌های تشخیص و درمان این حالت خواهیم پرداخت. 

سوراخ قلب چیست؟ 

نقص تیغه بین دهلیزی (ASD) سوراخی در قلب است که مقدار خونی را که در ریه‌ها جریان می‌یابد افزایش می‌دهد. سوراخ قلب، در بدو تولد وجود دارد (نقص مادرزادی قلب). نقایص کوچک سپتوم دهلیزی ممکن است به طور تصادفی پیدا شود و هرگز باعث نگرانی نشود. برخی دیگر از این بیماری، در دوران نوزادی یا اوایل کودکی بسته می‌شوند. نقص بزرگ و طولانی مدت سپتوم دهلیزی می‌تواند به قلب و ریه‌ها آسیب برساند. احتمال دارد برای ترمیم نقص دیواره بین دهلیزی و جلوگیری از عوارض به جراحی نیاز باشد. 

انواع سوراخ قلب

انواع نقایص سپتوم دهلیزی عبارت‌اند از: 

• پریمیوم: نوع اولیه این نقص است که بر ناحیه پایین سپتوم دهلیزی را تحت تأثیر می‌گذارد و احتمال دارد همراه با دیگر مشکلات مادرزادی قلب رخ دهد. 
• سکوندوم: درواقع، شایع‌ترین مدل سپتوم به حساب می‌آید که در دیواره حفره‌های بالایی قلب (سپتوم دهلیزی) رخ می‌دهد. 
• سینوس وریدی: نوع نادر و غیر شایع ASD به حساب می‌آید و در بیشتر مواقع، در بخش فوقانی دیواره جداکننده حفره‌های قلب رخ می‌دهد. اسن بیماری معمولا با تغییرات مختلف ساختار قلب در زمان تولد کودک همراه است. 
• سینوس کرونری: یکی دیگر از گون‌های نادر نقص ASD است که منبع اصلی رسیدن خون اکسیژن‌دار به عضله قلب است. 

علائم سوراخ قلب

بیشتر کودکانی که با مشکل سپتوم دهلیزی به دنیا می‌آیند هیچ نشانه‌ای ندارند. علامت‌های این بیماری ممکن است در سنین بالا نمایان شوند. به صورت کلی علائم و نشانه‌های نقص دیواره دهلیزی عبارت‌اند از: 

• احساس تنگی نفس به ویژه هنگام انجام فعالیت‌های ورزشی 
• خستگی
• تورم پاها
• تورم شکم 
• بیماری آریتمی یا تپش قلب نامنظم
• تپش قلب شدید و ضربان قلب تند 

علل

دلیل نقص سپتوم دهلیزی نامشخص است. این نقص، یک مشکل ساختاری، در طول رشد قلب هنگامی که نوزاد هنوز در رحم است، به حساب می‌آید. دلایل اصلی آن عبارت‌اند از: 

• ژنتیک 
• شرایط پزشکی خاص 
• استفاده از برخی داروها
• عوامل محیطی 
• شیوه زندگی مانند: سیگار کشیدن یا مصرف الکل

عوارض سوراخ قلب

نقص کوچک سپتوم دهلیزی ممکن است هرگز باعث نگرانی نشود و اغلب در دوران نوزادی بسته می‌شوند. لیکن نقایص بزرگتر، باعث عوارض جدی می‌شوند که عبارت‌اند از: 

• نارسایی قلبی سمت راست
• ضربان قلب نامنظم (آریتمی) 
• سکته
• مرگ زودهنگام
• فشار خون ریوی

عوامل خطر

برخی از عوامل ممکن است علائم و عوارض این بیماری را تشدید کند، این موارد عبارت‌اند از: 

• سرخجه در چند ماه اول بارداری
• دیابت
• لوپوس
• مصرف الکل و مواد مخدر
• استفاده از برخی داروها، از جمله برخی داروهای ضد تشنج و داروهای اختلالات خلقی

پیشگیری از سوراخ قلبی

از آنجایی که علت سوراخ قلبی، نامشخص است، پیشگیری ممکن است امکان‌پذیر نباشد. اما نکات مراقبتی در دوران حاملگی می‌تواند مفید باشد. برخی اقدامات مراقبتی عبارت‌اند از: 

• مراقبت‌های قبل از بارداری: در صورتی که برنامه‌ریزی برای بارداری دارید، مراجعه به پزشک و مورت با او در خصوص سلامت قلبی قبل از بارداری می‌تواند مفید باشد. بررسی عوامل خطری مانند بیماری‌های قلبی در خانواده و مشاوره درباره مصرف داروها و تغذیه مناسب نیز می‌تواند کمک کند. 
• مراقبت‌های دوران بارداری: حفظ سلامت در دوران بارداری نقش مهمی در پیشگیری از سوراخ قلب دارد. مراقبت‌های طبی، مصرف مکمل‌های ویتامینی مناسب، کنترل بیماری‌های مزمن مادر و جلوگیری از عفونت‌ها می‌تواند از جمله این مراقبت‌ها هستند. 
• پیشگیری از عفونت‌ها: عفونت‌ها می‌توانند علت بروز سوراخ قلب در بعضی از موارد باشند. حفظ بهداشت شخصی، شستشوی دست‌ها به‌ویژه قبل از آماده‌سازی و مصرف غذا، و رعایت نکات بهداشتی در محیط‌های عمومی برای کاهش خطر عفونت‌ها مهم است. 
• مراقبت‌های پزشکی: برخی از بیماری‌های قلبی مادرزادی و مشکلات قلبی در دوران کودکی می‌توانند خطر بروز سوراخ قلب را افزایش دهند. مراجعه به پزشکان متخصص قلب در صورت وجود علائم و دریافت درمان صحیح می‌تواند کمک کند. 

سوراخ قلب چیست؟ 

نقص تیغه بین دهلیزی (ASD) سوراخی در قلب است که مقدار خونی را که در ریه‌ها جریان می‌یابد افزایش می‌دهد. این بیماری در بدو تولد وجود دارد (نقص مادرزادی قلب). نقایص کوچک سپتوم دهلیزی ممکن است به طور تصادفی پیدا شود و هرگز باعث نگرانی نشود. برخی دیگر از این بیماری، در دوران نوزادی یا اوایل کودکی بسته می‌شوند. نقص بزرگ و طولانی مدت سپتوم دهلیزی می‌تواند به قلب و ریه‌ها آسیب برساند. احتمال دارد برای ترمیم نقص دیواره بین دهلیزی و جلوگیری از عوارض به جراحی نیاز باشد. 

انواع سوراخ قلب

انواع نقایص سپتوم دهلیزی عبارت‌اند از: 

• پریمیوم: نوع اولیه این نقص است که بر ناحیه پایین سپتوم دهلیزی را تحت تأثیر می‌گذارد و احتمال دارد همراه با دیگر مشکلات مادرزادی قلب رخ دهد. 
• سکوندوم: درواقع، شایع‌ترین مدل سپتوم به حساب می‌آید که در دیواره حفره‌های بالایی قلب (سپتوم دهلیزی) رخ می‌دهد. 
• سینوس وریدی: نوع نادر و غیر شایع ASD به حساب می‌آید و در بیشتر مواقع، در بخش فوقانی دیواره جداکننده حفره‌های قلب رخ می‌دهد. اسن بیماری معمولا با تغییرات مختلف ساختار قلب در زمان تولد کودک همراه است. 
• سینوس کرونری: یکی دیگر از گون‌های نادر نقص ASD است که منبع اصلی رسیدن خون اکسیژن‌دار به عضله قلب است. 

علائم سوراخ قلب

بیشتر کودکانی که با مشکل سپتوم دهلیزی به دنیا می‌آیند هیچ نشانه‌ای ندارند. علامت‌های این بیماری ممکن است در سنین بالا نمایان شوند. به صورت کلی علائم و نشانه‌های نقص دیواره دهلیزی عبارت‌اند از: 

• احساس تنگی نفس به ویژه هنگام انجام فعالیت‌های ورزشی 
• خستگی
• تورم پاها
• تورم شکم 
• بیماری آریتمی یا تپش قلب نامنظم
• تپش قلب شدید و ضربان قلب تند 

علل

دلیل نقص سپتوم دهلیزی نامشخص است. این نقص، یک مشکل ساختاری، در طول رشد قلب هنگامی که نوزاد هنوز در رحم است، به حساب می‌آید. دلایل اصلی آن عبارت‌اند از: 

• ژنتیک 
• شرایط پزشکی خاص 
• استفاده از برخی داروها
• عوامل محیطی 
• شیوه زندگی مانند: سیگار کشیدن یا مصرف الکل

عوارض سوراخ قلب

نقص کوچک سپتوم دهلیزی ممکن است هرگز باعث نگرانی نشود و اغلب در دوران نوزادی بسته می‌شوند. لیکن نقایص بزرگتر، باعث عوارض جدی می‌شوند که عبارت‌اند از: 

• نارسایی قلبی سمت راست
• ضربان قلب نامنظم (آریتمی) 
• سکته
• مرگ زودهنگام
• فشار خون ریوی

عوامل خطر

برخی از عوامل ممکن است علائم و عوارض این بیماری را تشدید کند، این موارد عبارت‌اند از: 

• سرخجه در چند ماه اول بارداری
• دیابت
• لوپوس
• مصرف الکل و مواد مخدر
• استفاده از برخی داروها، از جمله برخی داروهای ضد تشنج و داروهای اختلالات خلقی

پیشگیری از سوراخ قلبی

از آنجایی که علت سوراخ قلبی، نامشخص است، پیشگیری ممکن است امکان‌پذیر نباشد. اما نکات مراقبتی در دوران حاملگی می‌تواند مفید باشد. برخی اقدامات مراقبتی عبارت‌اند از: 

• مراقبت‌های قبل از بارداری: در صورتی که برنامه‌ریزی برای بارداری دارید، مراجعه به پزشک و مورت با او در خصوص سلامت قلبی قبل از بارداری می‌تواند مفید باشد. بررسی عوامل خطری مانند بیماری‌های قلبی در خانواده و مشاوره درباره مصرف داروها و تغذیه مناسب نیز می‌تواند کمک کند. 
• مراقبت‌های دوران بارداری: حفظ سلامت در دوران بارداری نقش مهمی در پیشگیری از سوراخ قلب دارد. مراقبت‌های طبی، مصرف مکمل‌های ویتامینی مناسب، کنترل بیماری‌های مزمن مادر و جلوگیری از عفونت‌ها می‌تواند از جمله این مراقبت‌ها هستند. 
• پیشگیری از عفونت‌ها: عفونت‌ها می‌توانند علت بروز سوراخ قلب در بعضی از موارد باشند. حفظ بهداشت شخصی، شستشوی دست‌ها به‌ویژه قبل از آماده‌سازی و مصرف غذا، و رعایت نکات بهداشتی در محیط‌های عمومی برای کاهش خطر عفونت‌ها مهم است. 
• مراقبت‌های پزشکی: برخی از بیماری‌های قلبی مادرزادی و مشکلات قلبی در دوران کودکی می‌توانند خطر بروز سوراخ قلب را افزایش دهند. مراجعه به پزشکان متخصص قلب در صورت وجود علائم و دریافت درمان صحیح می‌تواند کمک کند. 

تشخیص

برخی از نقایص سپتوم دهلیزی قبل یا بلافاصله پس از تولد کودک تشخیص داده می‌شوند. با این حال، نقایص سپتوم دهلیزی کوچکتر ممکن است تا اواخر زندگی تشخیص داده نشود. اگر نقص سپتوم دهلیزی وجود داشته باشد، پزشک، هنگام گوش دادن به قلب با گوشی‌پزشکی، می‌تواند آن را تشخیص دهد. آزمایشاتی که برای کمک به تشخیص آن انجام می‌شود عبارت‌اند از: 

• اکوکاردیوگرافی: این رایج‌ترین آزمایشی است که برای تشخیص نقص سپتوم دهلیزی استفاده می‌شود. از امواج صوتی برای ایجاد تصاویر قلب در حال حرکت استفاده می‌شود. اکوکاردیوگرام می‌تواند نشان دهد که خون چقدر خوب در قلب و دریچه‌های قلب حرکت می‌کند. 
• اشعه ایکس قفسه سینه: اشعه ایکس قفسه سینه وضعیت قلب و ریه‌ها را نشان می‌دهد. 
• الکتروکاردیوگرام (ECG یا EKG): این تست سریع و بدون درد فعالیت الکتریکی قلب را ثبت می‌کند. ECG، می‌تواند به شناسایی ضربان قلب نامنظم (آریتمی) نیز کمک کند. 
• رزونانس مغناطیسی قلب (MRI): این تست تصویربرداری از میدان‌های مغناطیسی و امواج رادیویی برای ایجاد تصاویر دقیق از قلب استفاده می‌کند. اگر اکوکاردیوگرافی تشخیص قطعی را ارائه نکند، ممکن است نیاز به MRI باشد. 
• توموگرافی کامپیوتری (CT) اسکن: در سی تی اسکن از اشعه ایکس برای ایجاد تصاویر دقیق از قلب استفاده می‌شود. اگر اکوکاردیوگرافی به طور قطع سوراخ قلب را تشخیص نداده باشد، می‌توان از آن برای تشخیص نقص دیواره بین دهلیزی و نقایص مادرزادی قلبی مرتبط استفاده کرد. 

درمان 

درمان نقص سپتوم دهلیزی به اندازه سوراخ در قلب و به اینکه مادر یا فرزندان دیگر، سایر نقایص مادرزادی قلبی دارند، بستگی دارد. بسیاری از نقایص سپتوم دهلیزی در دوران کودکی خود به خود بسته می‌شوند. در شرایطی که سوراخ قلب بسته نمی‌شود، ممکن است در نهایت نیاز به جراحی باشد. با این حال، در صورت وجود فشاری خون ریوی شدید، بسته شدن آن توصیه نمی‌شود. روش‌های درمان عبارت‌اند از: 

داروهای سوراخ قلب

داروها نقص سپتوم دهلیزی را ترمیم نمی‌کنند، اما می‌توانند به کاهش علائم و نشانه‌ها کمک کنند. داروهای نقص تیغه دهلیزی ممکن است شامل داروهایی برای کنترل ضربان قلب (بتابلوکرها) یا کاهش خطر لخته شدن خون (ضد انعقادها) باشد. 

جراحی و سایر روش‌ها درمان سوراخ قلب

بسیاری از متخصصان قلب، جراحی را برای ترمیم نقص سپتوم دهلیزی متوسط ​​تا بزرگ که در دوران کودکی یا بزرگسالی تشخیص داده می‌شود، توصیه می‌کنند تا از عوارض بعدی جلوگیری شود. برای بزرگسالان و کودکان، جراحی ترمیم نقص دیواره دهلیزی شامل بستن سوراخ قلب است. این کار به دو صورت قابل انجام است که عبارت‌اند از: 

ترمیم با کاتتر

کاتتریزاسیون، یک روش ترمیمی غیرجراحی است که معمولاً از راه عروق ران یا بازو وارد قلب می‌شود. در این روش، یک کاتتر از طریق راه‌های عروقی به قلب هدایت می‌شود تا سوراخ قلب را ببند، بافت قلب در اطراف مهر و موم رشد می‌کند و سوراخ را برای همیشه می‌بندد. روش ترمیم مبتنی بر کاتتر فقط برای نوع سکوندوم نقص سپتوم دهلیزی استفاده می‌شود. با این حال، برخی از نقایص بزرگ سپتوم دهلیزی ثانویه ممکن است به جراحی قلب باز نیاز داشته باشند. 

عمل جراحی قلب باز

این نوع جراحی ترمیمی، شامل برش از طریق دیواره قفسه سینه برای دسترسی مستقیم به قلب است. جراحان از چسب‌ها برای بستن سوراخ استفاده می‌کنند. این جراحی ترمیم قلب باز تنها راه برای رفع نقص‌های دهلیزی پریموم، سینوسی وریدی و سینوس کرونری است. گاهی اوقات، ترمیم نقص سپتوم دهلیزی را می‌توان با استفاده از برش‌های کوچک (جراحی کم تهاجمی) و با ربات انجام داد. 

نکته: هر فردی که برای نقص تیغه دهلیزی تحت عمل جراحی قرار گرفته است نیاز به اکوکاردیوگرام و معاینات سلامتی دارد تا عوارض احتمالی مانند ضربان نامنظم قلب (آریتمی)، مشکلات دریچه قلب، فشار خون ریوی و نارسایی قلبی را بررسی کند. 

شیوه زندگی و درمان‌های خانگی

در برخی از موارد ممکن است پزشک نکاتی برای درمان خانگی و پیشگیری از عوارض سوراخ قلب را به افراد پیشنهاد کند که عبارت‌اند از: 

• ورزش معمولاً در بیماران مبتلا به نقص دیواره بین دهلیزی ایمن است. اما اگر نیاز به ترمیم ASD باشد، پزشک ممکن است به بیمار توصیه کند تا زمانی که نقص قلبی برطرف نشده، از فعالیت‌های خاصی اجتناب کند. متخصص قلب می‌تواند به بیمار کمک کند تا بداند بهترین ورش برای قلب او یا فرزند بیمارش کدام است. 
• اگر بیمار نقص سپتوم دهلیزی ترمیم نشده داشته باشد، تغییر در ارتفاع ممکن است باعث بروز مشکلاتی شود. 
• در صورت انجام جراحی‌های ترمیمی، بهتر است قبل از درمان‌های دندان پزشکی، تا حدود شش ماه پس از بسته شدن سوراخ قلب، آنتی‌بیوتیک‌های پیشگیرانه مصرف کنید. 

بیشتر بخوانید: ورزش‌های مضر برای قلب + تاثیر ورزش بر روی قلب

کلام پایانی 

در این مقاله، به بررسی عمیق و جامع سوراخ قلبی پرداختیم و از انواع، عارضه تا روش‌های تشخیص و درمان آن را به صورت دقیق بررسی کرده و اطلاعات کامل را درباره این موضوع ارائه دادیم. امیدواریم که این مقاله به شما کمک کرده باشد تا درک بهتری از سوراخ قلبی و راه‌های مقابله با آن داشته باشید. 

سوالات متداول