احیای قلبی ریوی (ماساژ قلبی): روش انجام و کاربرد آن چیست؟ 

امروزه جهان در حال گذر از سیل سلامت است و افراد بسیاری با مشکل قلبی و شریان‌های آسیب دیده وجود دارند. تکنیک‌های احیای قلبی ریوی (ماساژ قلبی)، مجموعه‌ای از تاکتیک‌های طراحی شده برای کمک به قلب و همچنین سیستم‌های عصبی و گردش خون را ترکیب می‌کنند. 

این نوع ماساژ که به آن Kinesiotaping نیز گفته می‌شود، روشی ابتکاری و منحصر به فرد برای درمان عضله قلب است. بیشتر در تمرینات ورزشی استفاده می‌شود، اما می‌تواند برای افرادی که از بیماری‌های قلبی مختلف رنج می‌برند نیز مفید باشد. در ادامه به روش  احیای قلبی ریوی (ماساژ قلبی) و کاربرد آن می‌پردازیم تا آخر مقاله ما را همراهی کنید.

احیای قلبی ریوی (ماساژ قلبی) چیست؟ 

احیای قلبی ریوی (ماساژ قلبی) یا CPR (کاردیوپولمونری ریسوسیتیشن)، یک فرایند اساسی است که به منظور ایجاد جریان خون و تامین اکسیژن به مغز و سایر اعضا در صورت توقف عملکرد قلبی-ریوی انجام می‌شود. CPR به صورت ترکیبی از فشار دادن قفسه سینه (تکنیک فشاردهی قفسه سینه) و تنفس دهان به دهان یا تنفس دهان به ماسک (تنفس مصنوعی) انجام می‌شود. هدف اصلی CPR احیا کردن عملکرد قلبی‌تنفسی است تا زمانی که خدمات پزشکی حرفه‌ای در دسترس قرار بگیرد.

در حین CPR، فشار به قفسه سینه اعمال می‌شود تا عملکرد قلب تحریک شود و جریان خون به اعضا تأمین شود. همچنین، تنفس مصنوعی برای تامین اکسیژن به ریه‌ها و جسم انجام می‌شود. ماساژ قلبی باید با توجه به دستورالعمل‌های رسمی توسط متخصصان پزشکی و آموزش‌های مربوطه انجام شود. آموزش‌های CPR شامل تکنیک‌ها، نحوه اعمال فشار، تعداد ضربان در دقیقه، نحوه تنفس مصنوعی و دستورالعمل‌های اضافی برای حالات خاص مانند استفاده از دستگاه AED (شوک) می‌شود. 

مزایای احیای قلبی ریوی (ماساژ قلبی) 

ماساژ قلبی (CPR) دارای فواید و اهمیت‌های بسیاری است. مزایای اصلی CPR عبارت‌اند از: 

• نجات زندگی: CPR می‌تواند در نجات زندگی افراد در شرایط اضطراری مانند توقف قلبی، حملات قلبی و غرق شدن با ایجاد جریان خون و تامین اکسیژن به مغز و سایر اعضا مؤثر باشد. 
• حفظ عملکرد مغز: در صورتی که جریان خون به مغز قطع شود، عملکرد مغز به سرعت آسیب می‌بیند. CPR با تأمین جریان خون مداوم به مغز، از آسیب دیدگی مغز جلوگیری می‌کند و احتمال بازگشت به حالت طبیعی را افزایش می‌دهد. 
• حفظ کارکرد عضلات و اندام‌ها: با تأمین جریان خون به عضلات و اندام‌ها، از آسیب دیدگی و نکروز عضلات جلوگیری می‌کند. این امر در فرایند بازگشت به سلامتی کامل و عملکرد نرمال بدن تاثیرگذار است. 
• کاهش خطرات: CPR، در کاهش اثرات مخرب حوادث جدی مانند حملات قلبی و تروماهای جدی به عنوان اقدام اولیه موثر است.

عوارض احتمالی و جانبی

تکنیک‌های ماساژ قلبی نیز ممکن است باعث ناراحتی شود. روش‌های مختلفی برای انجام ماساژ قلبی استفاده می‌شود و هر روش مزایا و معایب خاص خود را دارد. 

• درد
• کبودی
• سوراخ شدن آئورت
• آمبولی
• شکستن دنده‌ها
• سوراخ شدن ریه
• خونریزی داخلی
• فروپاشی ریه (پنوموتوراکس) 
• حمله قلبی

همچنین بخوانید: انواع بیماری‌های قلبی عروقی

کاربرد احیای قلبی ریوی (ماساژ قلبی) 

از ماساژ قلبی در شرایطی که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم باید استفاده کرد، این شرایط عبارت‌اند از: 

• احیای قلبی ریوی (CPR) انجام شده و قلب دوباره شروع به تپیدن نکرده است. 
• فرد هیچ نشانه‌ای از گردش خون مانند تنفس یا سرفه را نشان نمی‌دهد. 
• در شرایطی که فرد نبض ندارد و نمی‌دانیم چه زمانی نبض او متوقف شده است. 
• برای ایجاد جریان خون و تامین اکسیژن به مغز و سایر اعضا استفاده می‌شود. 
• در صورت غرق شدن و توقف تنفس فرد، CPR می‌تواند زندگی او را نجات دهد. 
• اگر دستگاه‌های دفیبریلاسیون خارجی خودکار (AED) فوراً در دسترس نباشند، گاهی اوقات ماساژ قلبی همراه با شوک الکتریکی انجام می‌شود. 
• در صورتی که فرد دچار حمله قلبی شده و توقف قلبی رخ دهد، CPR می‌تواند مفید باشد. 
• در موارد ترومای جدی مانند: حوادث رانندگی، حوادث ورزشی و ضربه شدید به قفسه سینه. 

روش انجام ماساژ قلبی

ماساژ قلبی اغلب به عنوان احیای قلب نامیده می‌شود، اما این یک نام اشتباه است. این تکنیک شامل هیچ گونه دستکاری واقعی اندام نمی‌شود. بلکه شامل فشار محکم اما ملایم بر روی جناغ سینه (استخوان سینه) ناحیه وسط سینه‌ها است. این کار، با فرد در وضعیت خوابیده (رو به بالا) یا ترندلنبرگ (رو به پایین) انجام می‌شود و می‌توان آن را با استفاده از یک دست یا دو دست انجام داد. ماساژ شامل فشارهای سفت و طولانی است که در امتداد سطح قلب انجام می‌شود. روش صحیح انجام این کار عبارت‌اند از: 

• فشار با هر دو دست اعمال می‌شود
• کف دست‌ها رو به پایین و انگشتان به سمت پاها هستند
• این تکنیک باید شبیه روشی باشد که هنگام ورز دادن خمیر انجام می‌شود. 

فشار وارد شده به قلب با ماساژ قلبی به تحریک گردش خون در عروق کرونر کمک می‌کند و می‌تواند به کاهش تورم و تسکین درد در قلب کمک کند. همچنین، به یاد داشته باشید که شخصی که به او کمک می‌کنید احتمالاً نمی‌خواهد شما کمک‌های اولیه CPR را برای او انجام دهید. هدف اصلی این است که به او جریان خون کافی برسد و اکسیژن در بدنش جریان داشته باشد تا زمانی که کمک پزشکی برسد. 

نکات مهم در انجام ماساژ قلبی

• ماساژ قلبی فقط باید توسط متخصصان پزشکی و افراد آموزش دیده انجام شود زیرا در صورت‌عدم انجام صحیح می‌تواند به دنده‌ها و جناغ سینه آسیب برساند.
• فقط زمانی باید انجام شود که ضربان قلب یا نبض وجود نداشته باشد و قبلا CPR را امتحان کرده باشید. 
• اگرچه انجام ماساژ قلبی همراه با CPR و سایر تکنیک‌های نجات‌دهنده همیشه امکان‌پذیر نیست، اما پزشکان توصیه می‌کنند در صورت در دسترس بودن این روش را در اسرع وقت امتحان کنید. 

انواع ماساژ قلب

ماساژ قلبی قلب را فشرده می‌کند تا خون را از طریق سیاهرگ‌ها و شریان‌ها عبور دهد. این روش سعی می‌کند در صورت توقف منظم ضربان قلب، ایست قلبی را درمان کند. این ماساژ همچنین می‌تواند به آنژین صدری (درد قفسه سینه ناشی از کاهش جریان خون) کمک کند و ممکن است میزان بقای پس از حمله قلبی را بهبود بخشد. دو نوع ماساژ قلبی به نام‌های، ماساژ بسته قفسه سینه و ماساژ باز سینه وجود دارد. 

ماساژ بسته قفسه سینه

این ماساژ شامل فشار دادن بر روی قفسه سینه فردی است که در ایست قلبی قرار دارد تا دوباره قلب فعالیت خود را شروع کند. این معمولاً همراه با سایر درمان‌ها مانند احیای دهان به دهان، دفیبریلاسیون و داروها برای بهبود شانس شروع مجدد قلب انجام می‌شود. 

قفسه سینه را باز کنید

این نوع ماساژ قلبی ریوی، شامل قرار دادن بازوها در داخل حفره قفسه سینه بیمار از طریق برش ایجاد شده در دیواره قفسه سینه است. اندام‌ها به کناری منتقل می‌شوند تا انگشتان شما بتوانند به قلب دسترسی پیدا کنند. ماساژ قفسه سینه باز شامل بریدن استخوان سینه و ماساژ مستقیم قلب است. این کار را می‌توان در تلاش برای راه اندازی مجدد قلبی انجام داد که تپش متوقف شده است، یا اگر فردی ضربان قلب نامنظم داشته باشد اما ایست قلبی نداشته باشد. 

اگر تصور شود که شوک می‌تواند آسیب بیشتری نسبت به فرد در ضربان قلب نامنظم ایجاد کند، ممکن است به جای دفیبریلاسیون از ماساژ قفسه سینه باز استفاده شود. 

ماساژ قلبی باز در مقابل CPR

هدف از هر شکلی از CPR گردش اکسیژن بدن در حالی است که منتظر امدادگران یا EMT‌ها (تکنسین‌های فوریت‌های پزشکی) برای رسیدن به صحنه هستند. نوع ماساژ قلبی تفاوتی ندارد و هدف آن گردش خون در فردی است که قلبش به مشکل خورده و گردش خون و اکسیژن در او به میزان کافی نیست. شاید حتی گفته شده باشد که ماساژ قلبی باز به سادگی CPR برای قفسه سینه است، اما چیزی بیشتر از این وجود دارد. 

تفاوت بین تکنیک‌های ماساژ قلبی باز و CPR در درجه اول تمرکز است. در حالی که هر دو روش تلاش می‌کنند تا جریان خون را در سراسر بدن به جریان بیندازند، CPR بر تنفس و گردش خون تمرکز دارد، در حالی که ماساژ قلبی باز بر عملکرد قلب تمرکز دارد. وقتی به آن فکر می‌کنید، منطقی به نظر می‌رسد؛ قلب چیزی است که خون را به اطراف بدن منتقل می‌کند، بنابراین بدون قلب کارآمد، بدن شما نمی‌تواند خون اکسیژن‌دار را به جایی برساند. 

سخنان پایانی

ماساژ قلبی یکی از مهارت‌هایی است که در شرایط خاص و توسط افراد آموزش دیده، برای کمک به راه اندازی مجدد قلب انجام می‌شود. اگر زمانی در موقعیتی قرار گرفتید که نیاز به انجام ماساژ قلبی بر روی فردی که نفس نمی‌کشد، باید فوراً به اورژانس خبر دهید. نقطه اعمال فشار مهم است زیرا نقطه‌ای است که پمپاژ قلبی از آنجا آغاز شده و به بقیه قلب و بدن اکسیژن و خون می‌رساند. این کار در صورت انجام اشتباه آن می‌تواند عوارضی را در پی داشته باشد.

سوالات متداول