روماتیسم قلبی : علت، علائم، تشخیص و درمان آن!

روماتیسم قلبی یک رویداد ایمنی سیستمیک است که پس از عفونت گلو توسط باکتری استرپتوکوک بتا همولیتیک رخ می‌دهد. این وضعیت که بیشتر در کشورهای در حال توسعه دیده می‌شود، سالانه تقریباً 250000 جوان در سراسر جهان جان خود را از دست می‌دهند.

روماتیسم قلبی چیست؟

روماتیسم قلبی پیامد نامطلوب ایجاد تب روماتیسمی حاد است و ممکن است حتی سال‌‌ها پس از درمان، دوباره فرد به این بیماری مبتلا شود. در این بیماری که با آسیب به دریچه‌های قلب مشخص می‌شود، التهاب مزمن (التهاب) در بافت‌های قلب رخ می‌دهد. التهاب، پاسخ غیر طبیعی سیستم ایمنی بدن به عفونت گلو ناشی از باکتری است. اگر روماتیسم التهابی قلب درمان نشود، باید هوشیار باشید، زیرا می‌تواند به نارسایی قلبی تبدیل شود. دریچه‌ای که بیشتر در روماتیسم‌قلبی تحت تأثیر قرار می‌گیرد، دریچه میترال است که بین حفره‌ها در سمت چپ قلب قرار دارد. دریچه میترال معمولاً در 50 تا 60 درصد موارد تحت تأثیر قرار می‌گیرد.

علائم روماتیسم قلبی چیست؟

شرایط اصلی که ممکن است نشان دهنده بروز روماتیسم‌قلبی باشد، سابقه اخیر عفونت گلو یا تب روماتیسمی حاد است. علائم تب روماتیسمی حاد کاملاً متنوع است و معمولاً در عرض 1-6 هفته پس از عفونت گلو ظاهر می‌شود. علائم و نشانه‌های زیادی وجود دارد که از جمله علائم نشانه روماتیسم‌قلبی است. این علائم عبارت‌اند از:

• ایجاد ندول یا بثورات پوستی زیر پوست
• حرکات غیر ارادی در بازو، پا یا عضلات صورت
• ضعف
• در بیماران مبتلا به تب روماتیسمی حاد، علائمی مانند تنگی نفس، درد قفسه سینه و ادم نیز ممکن است به دنبال ایجاد روماتیسم قلبی به علائم بیمار اضافه شود.

چه چیزی باعث روماتیسم قلبی می‌شود؟

شروع روماتیسم قلبی نتیجه تغییر شکل دریچه‌ها پس از حملات منفرد یا مکرر تب روماتیسمی است. در طول دوره تب روماتیسمی حاد، ممکن است درگیری غشای قلب (پریکاردیت)، دریچه‌ها و بافت داخلی قلب (اندوکاردیت) یا درگیری لایه عضلانی (میوکاردیت) رخ دهد. در افرادی که به مرور زمان دچار اندوکاردیت می‌شوند، ممکن است آسیب دائمی در نشت‌های قلبی رخ دهد و از دست دادن عملکرد ممکن است به دلیل باریک شدن یا نشت در این ساختارها ایجاد شود. کودکان بین 6 تا 16 سال در معرض خطر ابتلا به تب روماتیسمی و روماتیسم قلبی در نظر گرفته می‌شوند، زیرا اغلب به عفونت‌های باکتریایی گلو مبتلا هستند.

چگونه روماتیسم قلبی تشخیص داده می‌شود؟

در رویکرد تشخیصی روماتیسم‌قلبی، پزشکان در درجه اول به گرفتن تاریخچه پزشکی و معاینه فیزیکی متوسل می‌شوند. هنگام گرفتن تاریخچه پزشکی، مواردی مانند اینکه آیا افراد قبلاً تب روماتیسمی حاد داشته‌اند و اینکه آیا اخیراً عفونت گلو را تجربه کرده‌اند، بررسی می‌شوند. در روش‌های معاینه فیزیکی، بررسی می‌شود که آیا اختلالی در صدای قلب بیماران وجود دارد یا خیر.

در نتیجه روماتیسم قلبی، صداهای قلبی به نام سوفل علاوه بر صداهای طبیعی قلب قابل تشخیص است. سوفل در نتیجه نشت خون پمپ شده توسط این ساختارها به دلیل تحت تأثیر قرار گرفتن دریچه‌ها رخ می‌دهد. در برخی افراد، به غیر از سوفل، صداهایی که در نتیجه مالش بافت‌های قلب به یکدیگر در هنگام ضربان قلب ایجاد می‌شود، به دلیل فرآیندهای التهابی نیز شنیده می‌شود. پس از گرفتن شرح حال پزشکی و معاینه فیزیکی، می‌توان از تست‌های مختلفی در تشخیص بیماری روماتیسمی قلب استفاده کرد.

اکوکاردیوگرافی (ECO)

در تست اکوکاردیوگرافی، ارزیابی قلب با استفاده از امواج صوتی انجام می‌شود. مشابه سونوگرافی، دستگاهی که امواج صوتی را از طریق پوست تشخیص می‌دهد، تصویری را روی صفحه نمایش می‌دهد. علائم مختلفی از بیماری روماتیسمی قلبی را می‌توان در تصاویر تشخیص داد، مانند: جمع شدن مایع در اطراف قلب، بزرگ شدن ساختار قلب، ناهنجاری در دریچه‌ها یا جریان‌های نشتی در دریچه‌ها.

الکتروکاردیوگرافی (ECG)

تست EKG یا الکتروکاردیوگرافی، آزمایشی است که فعالیت الکتریکی در عضله قلب را تشخیص می‌دهد. این معاینه که معمولاً برای روشن کردن مشکلات مربوط به ریتم قلب استفاده می‌شود، می‌تواند آسیب به بافت قلب را در برخی افراد نیز تشخیص دهد. در این آزمایش از حسگرهای کوچکی استفاده می‌شود که می‌توانند فعالیت الکتریکی روی پوست را تشخیص دهند.

تصویربرداری رزونانس مغناطیسی قلب (MRI قلب)

معاینه قلب با تصویربرداری رزونانس مغناطیسی، تصویر بسیار دقیقی را ارائه می‌دهد. علاوه بر این معاینات، می‌توان از سایر روش‌های تصویربرداری رادیولوژیکی مانند اشعه ایکس قفسه سینه برای تشخیص بزرگی قلب در برخی افراد استفاده کرد. پزشکان از دستورالعمل‌های تصویربرداری برای تشخیص التهاب و شرایط عفونت در بدن استفاده می‌کنند. آنها همچنین ممکن است برای آزمایش‌های مختلف خون جدای از درمان خود استفاده کنند.

آیا روماتیسم دریچه قلب به طور کامل برطرف می‌شود؟

در حال حاضر هیچ درمانی وجود ندارد که بتواند روماتیسم دریچه قلب را به طور کامل درمان کند. پزشکان باید بیماران مبتلا به تب روماتیسمی یا روماتیسم‌قلبی را بسیار دقیق ویزیت کنند تا برای مشکلاتی که ممکن است رخ دهد، مداخله زودهنگام انجام شود.

برای جلوگیری از ایجاد روماتیسم دریچه قلب در افراد مبتلا به روماتیسم‌قلبی، استفاده منظم از آنتی بیوتیک‌ها در بعضی از شرایط ضروری است. در عین حال می‌توان برای کنترل التهابی که در طول این بیماری ایجاد می‌شود، داروهای ضدالتهابی نیز تجویز کرد.

روماتیسم‌قلبی چگونه درمان می‌شود؟

رویکرد درمانی روماتیسم قلبی را می‌توان در 2 قسمت: ‌درمان پیشگیری و درمان کنترل طولانی مدت، بررسی کرد. رویکرد اصلی درمان پیشگیرانه شامل: درمان عفونت‌های گلو ناشی از باکتری‌های مشتق از استرپتوکوک با داروهای آنتی بیوتیک است. اگر افراد قبلاً مبتلا به تب روماتیسمی حاد تشخیص داده شده باشند، داروهایی که التهاب را کاهش می‌دهند نیز به عنوان بخشی از درمان کنترل استفاده می‌شود.

جراحی روماتیسم‌قلبی که به عنوان دریچه‌پلاستی با بالون میترال از راه پوست تعریف می‌شود، ممکن است به ویژه در افرادی که دچار تنگی دریچه میترال قلب، اختلال ریتم و لخته در قسمت فوقانی قلب چپ هستند، مطرح شود. روماتیسم قلب یک بیماری است که در طول زمان می‌تواند به نارسایی قلبی تبدیل شود. با ایجاد نارسایی قلبی، داروهای مختلف قلبی مانند دیورتیک‌ها یا مسدود کننده‌های بتا ممکن است علاوه بر درمان فعلی تجویز شوند.

بیشتر مطالعه کنید: گشادی دریچه قلب