فشار خون وضعیتی : علت، علائم، تشخیص و درمان آن!

هیپوتانسیون ارتواستاتیک که افت فشار خون وضعیتی نیز نامیده می‌شود، به عنوان افت ناگهانی فشار خون ناشی از تغییر وضعیت بدن، مانند هنگامی که فرد پس از نشستن یا دراز کشیدن از جای خود بلند می‌شود، تعریف می‌شود. معمولاً به دلیل نیروی جاذبه، خون در پاها جمع می‌شود. سپس بدن تلاش می‌کند تا خون را به سمت بالا و به سمت مغز هدایت کند تا اکسیژن مغز را تامین کند. اگر بدن به اندازه کافی نتواند این کار را انجام دهد، فشار خون کاهش می‌یابد که ممکن است منجر به علائمی مانند سرگیجه، تاری دید یا غش شود.

افت فشار خون وضعیتی چیست؟

فشار خون پایین یکی از علائم افت فشار خون ارتواستاتیک است. افت فشار خون یا فشار خون پایین زمانی اتفاق می‌افتد که فشار خون در شریان‌ها کمتر از حد طبیعی باشد. قلب خون را از طریق رگ‌های خونی به اطراف بدن پمپاژ می‌کند. این ساختارهای لوله‌ای شامل شریان‌ها، سیاهرگ‌ها و مویرگ‌ها هستند. فشار خون، اندازه‌گیری نیرویی است که خون بر دیواره‌های رگ‌ها وارد می‌کند. فشار خون بر حسب میلی متر جیوه (mmHg) اندازه گیری می‌شود و دارای دو نوع است:

فشار سیستولیک: فشار در زمانی که بطن‌های قلب منقبض می‌شوند و خون را به داخل رگ‌ها می‌برند.

فشار دیاستولیک: فشاری که بین ضربان‌های قلب هنگام شل شدن بطن‌ها اندازه‌گیری می‌شود. این زمانی است که قلب خون اکسیژن دار خود را دریافت می‌کند.

اندازه گیری فشار خون سیستولیک 120 میلی متر جیوه و فشار خون دیاستولیک 80 میلی متر جیوه یا 80/120 طبیعی در نظر گرفته می‌شود. فردی با فشار 90/60 میلی‌متر جیوه یا کمتر به افت فشار خون وضعیتی ممکن است مبتلا باشد. همچنین افرادی که افت فشار خون ارتواستاتیک دارند، اغلب در عرض 3 دقیقه پس از ایستادن، افت فشار خون حدود 20/10 میلی متر جیوه را تجربه می‌کنند. فشار خون پایین معمولاً نیازی به درمان ندارد. با این حال، اگر فردی علائم منظم افت فشار خون ارتواستاتیک را تجربه کند، باید به پزشک مراجعه کند.

فشار خون ارتواستاتیک در چه کسانی رایج است؟

افت فشار خون ارتواستاتیک در میان افرادی که 65 سال یا بالاتر دارند، رایج است. زیرا توانایی بدن برای واکنش به افت فشار خون می‌تواند با افزایش سن کاهش یابد. ارقام ذکر شده در تحقیقات مرکز ملی اطلاعات بیوتکنولوژی تخمین می‌زند که افت فشار خون ارتواستاتیک در حدود 18 درصد از مردان و زنان 65 ساله یا بالاتر شایع است.

علت فشار خون ارتواستاتیک چیست؟

از دست دادن مایع درون رگ‌های خونی شایع‌ترین علت علائم مرتبط با افت فشار خون ارتواستاتیک است. از دست دادن مایع درون رگ‌های خونی می‌تواند به دلیل کم آبی ناشی از اسهال، استفراغ و استفاده از داروها مانند: دیورتیک‌ها یا قرص‌های آب باشد. این دارو به بدن کمک می‌کند تا از شر آب و نمک اضافی از طریق ادرار خلاص شود. از دست دادن خون، کم خونی و سایر شرایطی که منجر به کاهش شمارش گلبول قرمز خون می‌شود نیز از دلایل احتمالی هستند. هنگامی که گلبول‌های قرمز کمتری برای حمل اکسیژن در جریان خون موجود باشد، ممکن است سرگیجه و سبکی سر ایجاد شود.

برخی از داروها مانند: بتابلوکرها و داروهای ضد افسردگی نیز می‌توانند علائم مرتبط با افت فشار خون ارتواستاتیک را ایجاد کنند. کار یا ورزش در هوای گرم یا بستری بودن برای مدت طولانی نیز می‌تواند منجر به این علائم شود. بیماری پارکینسون، بارداری و بیماری‌های قلبی مانند ریتم نامنظم قلب و بیماری دریچه قلب نیز باعث ایجاد علائم مرتبط با افت فشار خون ارتواستاتیک می‌شوند.

علائم فشارخون ارتواستاتیک چیست؟

سرگیجه، تاری دید و احساس ضعف ممکن است از علائم افت فشار خون ارتواستاتیک باشد. سایرعلائم افت فشار خون ارتواستاتیک عبارتند از:

• سرگیجه
• سبکی سر
• تاری دید
• غش کردن
• افتادن
• حالت تهوع
• خستگی

این علائم معمولاً زمانی که بدن به آرامی در وضعیت عمودی قرار می‌گیرد یا بعد از چند دقیقه نشستن یا دراز کشیدن از بین می‌رود. هر کسی که به طور مرتب هر یک از این شرایط را تجربه می‌کند باید فوراً به دنبال مشاوره پزشکی باشد.

افت فشار خون ارتواستاتیک چه عوارضی دارد؟

یکی از عوارض شایع افت فشار خون ارتواستاتیک، افتادن در اثر از دست دادن هوشیاری است که می‌تواند صدمات جدی ایجاد کند. علائم همچنین می‌تواند شرایط جدی‌تری را پنهان کند. این‌ها شامل بیماری‌های قلبی عروقی مانند: نارسایی قلبی و مشکلات ریتم قلب است. افت ناگهانی فشار خون ناشی از افت فشار خون ارتواستاتیک یک عامل خطر برای سکته مغزی به دلیل کاهش خون رسانی به مغز است.

تشخیص افت فشارخون ارتواستاتیک چگونه است؟

اگر فردی هر یک از علائم فوق را تجربه کند، پزشک سابقه پزشکی او را بررسی خواهد کرد. در صورت نیاز، پزشک آزمایشاتی را انجام می‌دهد تا متوجه شود که آیا بیماری زمینه‌ای باعث ایجاد علائم شده است یا خیر. برای مثال، اگر یک داروی خاص باعث کاهش فشار خون شود، پزشک ممکن است دوز را تنظیم کند یا داروی دیگری را توصیه کند. الکتروکاردیوگرام (ECG یا EKG) که سیگنال‌های الکتریکی قلب را کنترل می‌کند، می‌تواند بی نظمی در ریتم قلب و مشکلات مربوط به خون و اکسیژن رسانی به قلب را کشف کند. سونوگرافی قلب یا اکوکاردیوگرام، دریچه‌های قلب را با استفاده از امواج صوتی ارزیابی می‌کند و می‌تواند اختلالات زمینه‌ای را آشکار کند.

درمان و پیشگیری فشار خون ارتواستاتیک

راه‌های مختلفی برای مدیریت یا پیشگیری از افت فشار خون ارتواستاتیک وجود دارد که بیشتر آنها شامل استفاده از دارو نمی‌شوند. با نوشیدن مایعات زیاد، آب بدن خود را حفظ کنید و هیدراته بمانید. مایعات از دست رفته در اثر اسهال یا استفراغ باید بلافاصله جایگزین شوند. از مصرف الکل اجتناب کنید یا آن را محدود کنید زیرا الکل می‌تواند افت فشار خون ارتواستاتیک را بدتر کند. از نمک بیشتر در وعده‌های غذایی استفاده کنید. با این حال، ابتدا با پزشک مشورت کنید زیرا نمک زیاد در رژیم غذایی می‌تواند فشار خون را افزایش دهد. همچنین از فعالیت‌های شدید در هوای گرم خودداری کنید. هنگام بلند شدن از رختخواب، قبل از ایستادن، یک دقیقه روی لبه تخت بنشینید. جوراب‌های فشرده می‌توانند گردش خون را تقویت کرده و از تجمع مایع در پاها جلوگیری کنند.