انواع بیماری‌های قلبی و عروقی

بیماری‌های قلبی و عروقی یکی از شایع‌ترین دلایل مرگ و میر در سراسر جهان هستند. این بیماری‌ها می‌توانند به‌تدریج و بی‌صدا پیشرفت کنند و در نهایت منجر به عوارضی جدی مانند سکته قلبی، نارسایی قلب، یا سکته مغزی شوند. از فشار خون بالا گرفته تا انسداد عروق و بی‌نظمی ضربان قلب، هر کدام از این اختلالات نیاز به تشخیص سریع و درمان تخصصی دارند. برای بررسی تخصصی وضعیت قلب و عروق، مراجعه به پزشک باتجربه و آگاه می‌تواند در روند درمان موثر و مفید باشد. دکتر لعبت رضاییان، متخصص قلب و عروق، با سال‌ها تجربه در درمان بیماری‌های قلبی و بهره‌گیری از روش‌های علمی و به‌روز همراهی مطمئن در مسیر حفظ سلامت قلب و به دست آورن دوباره سلامتی شما هستند.

بیماری قلبی و عروقی چیست؟

بیماری‌های قلبی و عروقی (Cardiovascular Diseases – CVD) به مجموعه‌ای از اختلالات و مشکلاتی گفته می‌شود که بر قلب و رگ‌های خونی (سرخرگ‌ها و سیاهرگ‌ها) تاثیر می‌گذارند. این بیماری‌ها می‌توانند عملکرد قلب را مختل کنند، باعث انسداد یا آسیب به رگ‌ها شوند و در نهایت خطراتی مانند سکته قلبی، نارسایی قلب یا سکته مغزی را به همراه داشته باشند.

انواع بیماری‌های قلبی عروقی

بیماری‌های قلبی مربوط به عملکرد، ساختار یا جریان خون در قلب هستند و بیماری‌های عروقی شامل مشکلات مربوط به رگ‌های خونی (سرخرگ‌ها، سیاهرگ‌ها و مویرگ‌ها) می‌شود. انواع بیماری‌های قلبی و عروقی که برای افراد ایجاد می‌شود عبارتند از:

بیماری عروق کرونر

بیماری عروق کرونر قلب زمانی رخ می‌دهد که رگ‌های خونی تغذیه‌کننده عضله قلب (شریان‌های کرونر) به‌دلیل رسوب چربی، کلسترول و مواد دیگر، تنگ یا مسدود می‌شوند. این انسداد باعث کاهش جریان خون به قلب شده و خطر حمله قلبی (سکته قلبی) را افزایش می‌دهد. در مراحل اولیه گرفتگی عروق کرونر می‌تواند بدون علامت باشد، اما با پیشرفت بیماری علائمی مانند درد یا فشار در قفسه سینه (آنژین صدری)، تنگی نفس، احساس خستگی شدید، درد در بازو، گردن، فک یا پشت و در موارد شدید با حمله قلبی همراه است.

نارسایی قلبی

نارسایی قلبی زمانی ایجاد می‌شود که قلب توانایی کافی برای پمپاژ خون مورد نیاز بدن را ندارد. این بیماری به معنای توقف کامل قلب نیست، بلکه نشان‌دهنده ضعف عملکرد قلب در رساندن اکسیژن و مواد مغذی به اندام‌ها است. نارسایی قلبی معمولا یک بیماری مزمن و پیشرونده است، اما با تشخیص زودهنگام و درمان مناسب، قابل کنترل است. نارسایی قلبی می‌تواند ناشی از شرایط مختلف قلبی یا عمومی مانند بیماری عروق کرونر (تنگ شدن یا انسداد رگ‌های قلب)، سکته قلبی (انفارکتوس میوکارد)، فشار خون بالا کنترل‌نشده، آریتمی (بی‌نظمی ضربان قلب)، بیماری دریچه‌های قلب، کاردیومیوپاتی (ضعف عضله قلب) و دیابت، چاقی یا مشکلات تیروئید ایجاد شود.

آریتمی قلبی

آریتمی قلبی به شرایطی گفته می‌شود که در آن ریتم طبیعی ضربان قلب دچار اختلال می‌شود. در حالت عادی، قلب با ریتمی منظم و کنترل‌شده می‌تپد، اما در آریتمی قلب بیش‌از‌حد سریع (تاکی‌کاردی)، خیلی کند (برادی‌کاردی) یا به‌صورت نامنظم می‌تپد. آریتمی می‌تواند بی‌خطر باشد یا در موارد جدی، باعث سکته مغزی، نارسایی قلبی یا ایست قلبی شود. به همین دلیل، تشخیص و درمان آن اهمیت زیادی دارد.

بیماری دریچه‌ قلب

بیماری دریچه‌ای قلب به اختلالاتی گفته می‌شود که در یکی از چهار دریچه قلب (آئورت، میترال، سه‌لتی و ریوی) ایجاد شده و باعث می‌شود تا جریان خون در قلب به‌درستی انجام نشود. این بیماری می‌تواند مادرزادی یا اکتسابی باشد و بسته به نوع و شدت مشکل، علائم خفیف تا شدید ایجاد کند. دریچه‌ها وظیفه دارند هنگام پمپاژ خون، مسیر ورود و خروج را باز و بسته کنند. وقتی عملکردشان مختل شود، ممکن است خون به عقب برگردد یا نتواند به‌اندازه کافی عبور کند. 

کاردومیوپاتی

کاردیومیوپاتی گروهی از بیماری‌های عضله قلب است که در آن عملکرد قلب به‌خاطر تغییرات ساختاری یا عملکردی عضله قلب دچار مشکل می‌شود. این بیماری باعث کاهش توان پمپاژ خون توسط قلب و در نتیجه مشکلاتی در گردش خون بدن می‌شود. انواع کاردیومیوپاتی شامل:

• کاردیومیوپاتی اتساعی (Dilated Cardiomyopathy): که در آن بطن‌ها بزرگ و ضعیف می‌شوند.
• کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک (Hypertrophic Cardiomyopathy): که باعث ضخیم شدن غیرطبیعی عضله قلب می‌شود.
• کاردیومیوپاتی محدودکننده (Restrictive Cardiomyopathy): که عضله قلب سخت و انعطاف‌ناپذیر می‌شود.

فشارخون بالا

فشارخون بالا یا هایپرتنشن یکی از بیماری‌های قلبی و عروقی است که در آن، فشار خون در رگ‌های خونی به‌طور مزمن بالاتر از حد طبیعی باقی می‌ماند. این مشکل می‌تواند به تدریج به دیواره رگ‌ها و قلب آسیب برساند و خطر سکته قلبی، سکته مغزی، نارسایی کلیه و سایر مشکلات جدی را افزایش دهد. معمولا فشارخون بالا در مراحل اولیه علامت خاصی ندارد به همین دلیل به آن قاتل خاموش می‌گویند. فشارخون با استفاده از دستگاه فشارسنج اندازه‌گیری می‌شود. فشارخون نرمال کمتر از 120/80 میلی‌متر جیوه است و فشارخون بالا زمانی تشخیص داده می‌شود که فشار سیستولیک (عدد بالا) بالاتر از 140 و فشار دیاستولیک (عدد پایین) بالاتر از 90 باشد.

بیماری شریان محیطی

بیماری شریان محیطی یا PAD در آن رگ‌های خونی (شریان‌ها) که خون را به اندام‌ها، به‌ویژه پاها می‌رسانند، تنگ یا مسدود می‌شوند. این اختلال معمولا به‌دلیل تجمع پلاک‌های چربی (آترواسکلروز) در دیواره شریان‌ها رخ می‌دهد و جریان خون به بافت‌ها کاهش می‌یابد. در مراحل اولیه،بیماری بدون علامت است اما با پیشرفت آن علائم زیر ظاهر می‌شوند:

• درد یا گرفتگی در پاها هنگام راه رفتن یا فعالیت 
• ضعف یا کرختی در پاها
• سردی و رنگ‌پریدگی پوست پاها
• زخم‌ها یا جراحات پوستی که به‌خوبی التیام نمی‌یابند
• کاهش رشد مو و ناخن‌های پا
• کاهش نبض در پاها

آنوریسم

آنوریسم به معنی تورم یا برآمدگی غیرطبیعی در دیواره یک رگ خونی، معمولا شریان‌ها است. این برآمدگی زمانی اتفاق می‌افتد که دیواره رگ ضعیف شده و کشیده شود. اگر آنوریسم پاره شود، می‌تواند باعث خونریزی داخلی شدید و خطرناک شود. آنوریسم آئورت شایع‌ترین نوع آن است که در آئورت (بزرگ‌ترین شریان بدن) رخ می‌دهد و در ناحیه قفسه سینه یا شکم دیده شود. آنوریسم مغزی (ساکولار یا بادکنکی) برآمدگی در یکی از شریان‌های مغز است که می‌تواند باعث سکته مغزی شود.

ترومبوز ورید عمقی

زمانی که لخته خون (ترومبوس) در یکی از وریدهای عمیق بدن، معمولا در پاها، تشکیل شود باعث ایجاد ترومبوز ورید عمقی می‌شود. این لخته می‌تواند جریان خون را مسدود کرده و باعث ورم، درد و التهاب شود. اگر لخته جدا شده و به ریه‌ها برسد، باعث آمبولی ریه که یک وضعیت خطرناک و تهدیدکننده زندگی است می‌شود. علائم ترومبوز ورید عمقی:

• تورم ناگهانی در یک پا (یا هر دو پا)
• درد یا حساسیت در ناحیه پا، معمولاً در ساق یا ران
• قرمزی یا تغییر رنگ پوست پا
• احساس گرما در ناحیه مبتلا
• درد هنگام راه رفتن یا ایستادن طولانی

علائم عمومی بیماری‌های قلبی و عروقی

بیماری‌های قلبی و عروقی شامل طیف گسترده‌ای از مشکلات مربوط به قلب و رگ‌های خونی هستند که می‌توانند زندگی فرد را به شدت تحت تاثیر قرار دهند. شناخت علائم عمومی این بیماری‌ها به تشخیص زودهنگام و درمان به موقع کمک می‌کند. برخی از مهم‌ترین علائم بیماری‌های قلبی و عروقی عبارتند از:

• درد یا فشار در قفسه سینه: احساس سنگینی، فشار یا درد در ناحیه سینه که به بازو، گردن، فک یا کمر منتقل می‌شود. این علامت به خصوص در بیماری عروق کرونر شایع است.
• تنگی نفس: احساس کمبود نفس حتی در زمان استراحت یا فعالیت‌های سبک.
• تپش قلب نامنظم یا شدید: ضربان قلب سریع، کند یا نامنظم که ممکن است باعث سرگیجه یا ضعف شود.
• خستگی غیرعادی: احساس خستگی مفرط و کاهش توانایی انجام فعالیت‌های روزمره.
• ورم در پاها، مچ پا یا شکم: به دلیل نارسایی قلبی یا مشکلات گردش خون.
• سرگیجه یا غش کردن: می‌تواند به علت کاهش جریان خون به مغز باشد.
• سرفه مداوم یا خس‌خس سینه: در نارسایی قلبی ممکن است مایعات در ریه تجمع پیدا کند.
• بی‌حسی یا سردی اندام‌ها: نشان‌دهنده مشکلات گردش خون است.

بیشتر بخوانید: استرس و حمله قلبی چه ارتباطی باهم دارند؟

عوامل خطر برای انواع بیماری‌های قلبی و عروقی

بیماری‌های قلبی و عروقی تحت تاتیر عوامل مختلفی قرار دارند. شناخت این عوامل خطر به شما کمک می‌کند تا با پیشگیری به موقع، سلامت قلب و عروق خود را حفظ کنید و از بروز بیماری‌ها جلوگیری کنید. 

• با افزایش سن، ریسک ابتلا به بیماری‌های قلبی بیشتر می‌شود.
•  مردان بیشتر در معرض بیماری‌های قلبی هستند، اما بعد از یائسگی، ریسک زنان نیز افزایش می‌یابد.
• اگر یکی از نزدیکان شما سابقه بیماری قلبی داشته باشد، احتمال ابتلای شما نیز افزایش می‌یابد.
• فشار خون کنترل نشده می‌تواند باعث آسیب به دیواره عروق و قلب شود.
•  میزان بالای کلسترول بد (LDL) و پایین بودن کلسترول خوب (HDL) باعث انسداد رگ‌ها می‌شود.
•  قند خون بالا باعث آسیب به عروق و افزایش ریسک بیماری قلبی می‌شود.
• فشار بیشتر بر قلب و افزایش احتمال ابتلا به بیماری‌های مختلف قلبی.
•  مواد سمی سیگار باعث التهاب و آسیب به رگ‌ها می‌شود.
• کم‌تحرکی باعث افزایش وزن، فشار خون و مشکلات متابولیکی می‌شود.
• مصرف زیاد چربی‌های اشباع، قند و نمک، سلامت قلب را تهدید می‌کند.
• استرس طولانی‌مدت می‌تواند فشار خون را بالا برده و به سلامت قلب آسیب بزند.

روش‌های تشخیص بیماری‌های قلبی و عروقی

تشخیص به موقع بیماری‌های قلبی و عروقی نقش بسیار مهمی در پیشگیری از عوارض جدی و درمان مؤثر دارد. امروزه روش‌های متنوع و پیشرفته‌ای برای تشخیص این بیماری‌ها وجود دارد که به پزشکان کمک می‌کند تا با دقت بالا وضعیت قلب و عروق بیماران را ارزیابی کنند. رایج‌ترین روش‌های تشخیص بیماری‌های قلبی و عروقی شامل:

• الکتروکاردیوگرام (ECG یا EKG): ثبت فعالیت الکتریکی قلب به کمک الکترودهای قرار گرفته روی پوست. این روش برای تشخیص آریتمی‌ها، حملات قلبی قبلی و مشکلات دیگر کاربرد دارد.
• اکوکاردیوگرافی (اکو قلب): استفاده از امواج صوتی برای تهیه تصاویر از ساختار و عملکرد قلب. به پزشک امکان می‌دهد تا عملکرد دریچه‌ها، عضله قلب و اندازه حفره‌ها را بررسی کند.
• تست ورزش (تردمیل تست): ارزیابی عملکرد قلب در هنگام فعالیت بدنی، که به تشخیص بیماری عروق کرونر و سایر مشکلات کمک می‌کند.
• آنژیوگرافی قلب: روشی تهاجمی که در آن با استفاده از ماده حاجب و اشعه X، رگ‌های قلبی بررسی می‌شوند. این روش برای تشخیص انسداد شریان‌ها کاربرد دارد.
• هولتر مانیتورینگ: ضبط 24 یا 48 ساعته فعالیت الکتریکی قلب به منظور شناسایی آریتمی‌های گذرا یا مشکلات قلبی دیگر.
• سی‌تی آنژیوگرافی: تصویربرداری با استفاده از اشعه ایکس و ماده حاجب برای مشاهده دقیق شریان‌ها و تشخیص مشکلات عروقی.
• MRI قلب: تصویربرداری با استفاده از میدان مغناطیسی برای بررسی ساختار و عملکرد قلب بدون نیاز به اشعه ایکس.
• آزمایش خون: اندازه‌گیری فاکتورهای خطر مانند کلسترول، تری‌گلیسیرید، آنزیم‌های قلبی و پروتئین‌های التهابی.

درمان انواع بیماری‌های قلبی و عروقی

بیماری‌های قلبی و عروقی شامل طیف گسترده‌ای از اختلالات قلب و عروق هستند که هر کدام نیاز به روش‌های درمانی خاص و تخصصی دارند. هدف اصلی درمان، کاهش علائم، پیشگیری از پیشرفت بیماری و بهبود کیفیت زندگی بیماران است. روش‌های درمان بیماری‌های قلبی و عروقی:

درمان دارویی

زمانی که برای درمان بیماری‌های قلبی و عروقی به پزشک مراجعه می‌کنید، متخصص بعد از انجام بررسی‌های لازم و باتوجه به نوع بیماری داروهای مناسب را با مقدار لازم آن برای شماتجویز می‌کند. مثلا در صورت بالابودن فشارخون داروهای خاصی که برای کنترل فشارخون هستند را تجویز می‌کند. همچنین برای پلاکت خون و رقیق شدن خون آسپرین و وارفارین را برای جلوگیری از تشکیل لخته خون توصیه می‌کند و برای کاهش کلسترول و پیشگیری از تصلب شرایین داروهای کاهش چربی خون (استاتین‌ها) را برای بیمار تجویز خواهد کرد.

تغییر سبک زندگی

داشتن رژیم غذایی سالم و متعادل، کاهش مصرف چربی و نمک، ورزش منظم و کنترل وزن، ترک سیگار و اجتناب از مصرف الکل و مدیریت استرس و خواب کافی می‌تواند تا حد زیادی از بروز مشکلات قلبی جلوگیری کند. افرادی که بیماری‌های قلبی دارند بهترین درمان برایشان ورزش کردن و داشتن رژیم غذایی بدون چربی است که این موضوع نقش زیادی در بهبودی آن‌ها خواهد گذاشت.

روش‌های مداخله‌ای و جراحی

زمانی که درمان دارویی و یا تغییر در سبک زندگی برای بیمار کافی نباشد و وضعیت بیماری قلبی و عروقی او روز به روز بدتر شود . پزشک روش‌های مداخله‌ای را برای درمان پیشنهاد خواهد داد و باتوجه به وضعیت بیمار بهترین و مناسب‌ترین روش را انجام می‌دهد. این روش‌ها موارد زیر را شامل می‌شوند:

• آنژیوپلاستی و استنت‌گذاری: باز کردن شریان‌های مسدود شده با استفاده از بالن و قرار دادن استنت.
• جراحی بای‌پس عروق کرونر: برای ایجاد مسیر جدیدی برای جریان خون به قلب.
• تعویض یا ترمیم دریچه‌های قلب: در بیماری‌های دریچه‌ای.
• کاردیوورژن و ابلیشن: برای درمان آریتمی‌های شدید.
• پیوند قلب: در موارد نارسایی قلبی شدید و غیرقابل درمان.

توصیه‌هایی برای پیشگیری از انواع بیماری‌های قلبی و عروقی

بیماری‌های قلبی و عروقی از شایع‌ترین علل مرگ و میر در جهان هستند، اما بسیاری از آن‌ها با رعایت اصول ساده زندگی سالم قابل پیشگیری‌اند. رعایت توصیه‌های زیر می‌تواند به حفظ سلامت قلب و عروق شما کمک کند و خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را کاهش دهد. مهم‌ترین راهکارهای پیشگیری شامل:

کلام پایانی

انواع بیماری‌های قلبی و عروقی می‌توانند یکی از مهم‌ترین تهدیدات سلامت جامعه امروز باشند. که نیازمند تشخیص دقیق، درمان به موقع و پیشگیری اصولی هستند. با شناخت علائم، رعایت سبک زندگی سالم و بهره‌مندی از خدمات تخصصی، می‌توان گام‌های موثری در حفظ سلامت قلب برداشت. برای دریافت مشاوره تخصصی، تشخیص دقیق و درمان حرفه‌ای انواع بیماری‌های قلبی با دکتر لعبت رضاییان متخصص قلب و عروق تماس بگیرید تا با بهره‌گیری از دانش و تجربه ایشان بتوانید به سلامت قلب خود دست پیدا کنید.

سوالات متداول