واریس پا نوعی ناهنجاری در عملکرد رگ‌های سطحی پا است که باعث تغییر شکل و برجسته شدن آن‌ها در زیر پوست می‌شود. این رگ‌های غیر طبیعی به صورت خطوطی تیره با سایه‌هایی مایل به کبودی یا ارغوانی دیده می‌شوند و ظاهری ناهماهنگ به پوست پا می‌دهند. این مشکل بیشتر در ناحیه ساق پا یا پشت زانو نمایان است. علت اصلی این حالت، اختلال در عملکرد دریچه‌های کوچک داخل سیاهرگ‌ها است. این دریچه‌ها وظیفه دارند خون را در مسیر درست، یعنی به سمت قلب هدایت کنند. اما وقتی کارکرد آن‌ها مختل شود، خون به جای بازگشت صحیح، در پاها تجمع می‌یابد و فشار داخل رگ‌ها افزایش پیدا می‌کند. نتیجه این افزایش فشار متورم و پیچ‌خورده شدن رگ‌ها خواهد بود. بعضی از افراد، واریس پا را صرفا یک مشکل ظاهری می‌دانند، اما این بیماری می‌تواند علائمی مانند خستگی زود هنگام، احساس سنگینی در پاها، سوزش، خارش و حتی زخم‌های پوستی یا لخته‌های خون را با خود به همراه داشته باشد.
تلفن تماس
09383003005تهران ، خیابان ولیعصر بالاتر از بیمارستادن دی کوچه 14 پلاک 11 ساختمان پزشکان شفق
واریس پا | بررسی علائم و روش‌های درمانی
دسته ها
ما را دنبال کنید
واریس پا، یکی از اختلالات شایع عروقی است که در آن رگ‌های سطحی پوست به خصوص در ناحیه پاها، به‌طور غیر طبیعی گشاد، پیچ‌خورده و برجسته می‌شوند. این رگ‌های برآمده نشان دهنده این مسئله هستند که دریچه‌هایی از بدن که وظیفه هدایت خون از پاها به سمت قلب را دارند، به درستی عمل نمی‌کنند. نتیجه این عملکرد نامناسب عارضه‌ای است که ما آن را به نام بیماری واریس می‌شناسیم. در مسیر درمان بیماری واریس، انتخاب پزشک متخصص و با تجربه برای بررسی دقیق علائم و تصمیم‌گیری در مورد روش‌های درمانی مناسب، اهمیت زیادی دارد. دکتر لعبت رضاییان، متخصص قلب و عروق، با سال‌ها تجربه و تخصص در زمینه تشخیص و درمان بیماری‌های عروقی، گزینه‌ای مطمئن برای مراجعه افرادی هستند که با علائم واریس پا مواجه هستند. برای آشنایی بیشتر با این بیماری و نحوه پیشگیری از ابتلا به آن، تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
واریس پا چیست؟
علائم واریس پا
واریس پا بیماری‌ای است که علاوه بر ایجاد ظاهر ناخوشایند، باعث بروز طیف وسیعی از علائم جسمی نیز می‌شود. تشخیص به موقع این علائم اهمیت زیادی در پیشگیری از پیشرفت بیماری و جلوگیری از بروز عوارض جدی‌تر دارد. شایع‌ترین علائم واریس پا عبارت‌اند از:
- مشاهده رگ‌های برجسته و پیچ خورده روی پا
- رگ‌های بنفش یا آبی که درست زیر پوست نمایان می‌شوند
- احساس درد، فشار یا سنگینی در پاها، به خصوص بعد از ایستادن طولانی
- کبودی یا ورم خفیف در ناحیه ساق پا
- گرفتگی عضلات ساق یا ران، هنگام شب
- زخم‌های باز یا سختی پوست در نواحی پایین پا
- خارش یا سوزش در ناحیه اطراف رگ واریسی
- تورم خفیف در پا یا مچ پا
- خطوط نازک قرمز یا آبی اطراف ناحیه درگیر (رگ‌های عنکبوتی)
- ورم شدید و مداوم در پا
- تغییر رنگ پوست نواحی ساق یا مچ پا (تیره یا قهوه‌ای شدن)
- خشکی، پوسته پوسته شدن یا التهاب پوست پا
- احساس ضربان، سوزش یا ناراحتی دائمی در پاها
علائم واریس پا در زنان و مردان چیست؟
بیماری شایع واریس پا در هر دو جنس مردان و زنان بروز می‌کند اما به دلایل مختلفی مانند تغییرات هورمونی و سبک زندگی، می‌توان گفت شیوع آن در زنان بیشتر است. علائم واریس پا نیز در مردان و زنان متفاوت است؛ به همین دلیل، آگاهی از علائم خاص این بیماری در زنان و مردان می‌تواند در روند تشخیص و درمان بیماری تاثیر مثبتی بگذارد. بعضی از علائم شایع واریس پا در زنان و مردان شامل موارد زیر هستند:
علائم واریس پا در زنان
- مشاهده رگ‌هایی به رنگ بنفش تیره یا آبی که ممکن است بسته به رنگ پوست کمتر یا بیشتر قابل مشاهده باشند.
- رگ‌های پیچ خورده و برآمده که شبیه طناب روی پا به نظر می‌رسند.
- احساس درد، سنگینی یا فشار در پاها، بعد از ایستادن یا نشستن طولانی
- گرفتگی عضلات، سوزش و ضربان در ناحیه پایین پا
- تورم ملایم یا قابل توجه در ساق پا
- خارش در اطراف رگ‌های واریسی
- تغییر رنگ پوست اطراف رگ‌های آسیب‌دیده
- بروز رگ‌های عنکبوتی که اغلب در نزدیکی سطح پوست دیده می‌شوند و شبیه تار عنکبوت هستند.
علائم واریس پا در مردان
- وجود رگ‌های برجسته، پیچ‌خورده و برآمده با رنگ‌های بنفش تیره، آبی یا مشابه رنگ پوست
- احساس درد یا ناراحتی، مخصوصا بعد از فعالیت سنگین یا ایستادن و نشستن طولانی مدت
- گرفتگی عضلات و تورم در پاها
- احساس سنگینی یا فشار در ناحیه پا
- خارش یا سوزش اطراف نواحی درگیر
- تغییرات رنگ پوست در نواحی اطراف رگ‌های واریسی
علائم واریس پا در بارداری
واریس در دوران بارداری یکی از مشکلات شایع و طبیعی است که بسیاری از بانوان ممکن است با آن مواجه شوند. تغییرات هورمونی و افزایش حجم خون در بدن، به علاوه فشار روزافزون رحم در حال رشد بر روی سیاهرگ‌های ناحیه لگن و پاها، باعث می‌شود که رگ‌ها گشاد شده و به صورت برجسته و پیچ خورده ظاهر شوند. واریس بارداری معمولا خطری جدی برای سلامتی مادر ایجاد نمی‌کند، اما می‌تواند با علائمی همراه باشد که باعث نگرانی شود. شناخت این علائم و مراقبت‌های به موقع، به کنترل بهتر این عارضه کمک خواهد کرد. علائم واریس پا در بارداری شامل موارد زیر هستند:
- ظهور توده یا رگ‌های برجسته و برآمده روی پاها
- احساس سنگینی، درد و ناراحتی در اندام‌های تحتانی
- ایجاد ورم در پاها، مچ پا و قوزک‌ها
- گرفتگی عضلات در شب، به خصوص در ناحیه ساق و ران
- افزایش درد و سنگینی پاها که با ایستادن تشدید می‌شود.
- بروز سندروم پاهای بی‌قرار که باعث بی‌قراری و ناراحتی در پاها می‌شود.
- بروز بثورات پوستی با رنگ‌های قهوه‌ای، قرمز یا متمایل به بنفش در نواحی اطراف قوزک و ساق پا (واریس اگزما)
- در موارد نادر، ایجاد اسکار یا زخم روی پوست پا در ناحیه واریسی
علت‌های واریس پا
واریس پا زمانی ایجاد می‌شود که دیواره‌های رگ‌های وریدی ضعیف شده و دریچه‌های کوچکی که وظیفه جلوگیری از بازگشت خون را دارند، دیگر نتوانند به خوبی کار کنند. رگ‌ها خون را از قسمت‌های مختلف بدن به سمت قلب برمی‌گردانند و برای این که خون در مسیر درست حرکت کند، این دریچه‌ها باید عملکرد مناسبی داشته باشند. وقتی دریچه‌ها ضعیف یا آسیب‌دیده شوند، خون به جای جریان به سمت قلب، به عقب بازمی‌گردد و در رگ‌ها جمع می‌شود. این تجمع خون باعث کشیدگی و پیچ خوردگی رگ‌ها شده و در نهایت منجر به واریس می‌شود. بعضی از علت‌های اصلی بروز واریس پا عبارت‌اند از:
- ضعف یا آسیب دریچه‌های رگ‌ها: وقتی دریچه‌ها نتوانند بسته شوند، خون به عقب برمی‌گردد و داخل رگ‌ها تجمع می‌یابد. این موضوع باعث می‌شود رگ‌ها کشیده شده و برجسته شوند.
- عملکرد پمپ عضلانی ضعیف: عضلات پا به عنوان پمپ خون عمل می‌کنند و اگر به دلایلی مثل کم تحرکی یا ضعف عضلانی این پمپ درست کار نکند، بازگشت خون به قلب دچار اختلال می‌شود.
- سابقه خانوادگی: اگر اعضای خانواده شما واریس داشته باشند، احتمال اینکه شما هم به آن مبتلا شوید بیشتر است. این مسئله به ساختار ژنتیکی دیواره و دریچه رگ‌ها مربوط می‌شود.
- چاقی و اضافه وزن: وزن زیاد باعث فشار بیشتر بر رگ‌های پا می‌شود و عملکرد آن‌ها را سخت‌تر می‌کند. سخت شدن عملکرد عضلات پا باعث بروز واریس خواهد شد.
- افزایش سن: با گذشت زمان و بالا رفتن سن، دیواره رگ‌ها ضعیف‌تر شده و خاصیت ارتجاعی خود را از دست می‌دهند. همچنین دریچه‌ها ممکن است فرسوده شوند و نتوانند جریان خون را به خوبی کنترل کنند. به همین دلیل، ممکن است در افرادی که سن بیشتری دارند، واریس پا بیشتر بروز پیدا کند.
- جنسیت: زنان بیشتر در معرض واریس هستند چون هورمون‌های زنانه مثل استروژن می‌توانند دیواره رگ‌ها را شل کنند. تغییرات هورمونی در دوران قاعدگی، بارداری و یائسگی این مشکل را تشدید می‌کند.
- بارداری: افزایش حجم خون و فشار رحم در حال رشد، باعث فشار بیشتر روی رگ‌های پا می‌شود و احتمال بروز واریس را افزایش می‌دهد.
- ایستادن یا نشستن طولانی: وقتی مدت طولانی بدون حرکت بایستید یا بنشینید، عضلات پا پمپاژ خون را به خوبی انجام نمی‌دهند و خون در رگ‌ها جمع می‌شود. جمع شدگی خون در رگ‌ها باعث بروز واریس خواهد شد.
روش‌های تشخیص واریس پا
تشخیص دقیق واریس پا قدم اول برای تعیین بهترین روش درمان است. پزشکان در کلینیک‌های تخصصی از روش‌های متنوع و پیشرفته‌ای استفاده می‌کنند تا ساختار رگ‌ها و جریان خون را به‌طور کامل بررسی کنند. این ارزیابی‌ها کمک می‌کنند تا میزان آسیب دریچه‌ها و وضعیت کلی وریدها مشخص شوند تا بتوان درمان مناسب را انتخاب کرد. در ادامه، مهم‌ترین روش‌هایی که برای تشخیص و بررسی علائم این بیماری کاربرد دارند را بررسی می‌کنیم:
سونوگرافی داپلکس
سونوگرافی داپلکس یک نوع تصویربرداری با امواج صوتی است که برای بررسی رگ‌های پا استفاده می‌شود. این دستگاه علاوه بر اینکه شکل و وضعیت رگ‌ها را نشان می‌دهد، جریان خون داخل رگ‌ها را هم اندازه‌گیری می‌کند و می‌تواند تشخیص دهد که خون به درستی به سمت قلب حرکت می‌کند یا برمی‌گردد. پزشک با دیدن این تصاویر متوجه می‌شود کدام دریچه‌های رگ ضعیف شده‌اند و کجای رگ‌ها دچار برگشت خون یا انسداد شده است. این روش بدون درد، غیرتهاجمی و سریع است و به عنوان دقیق‌ترین روش برای تشخیص واریس شناخته می‌شود.
تصویربرداری از جریان رنگ (Color Doppler Ultrasound)
این روش در واقع نسخه‌ای پیشرفته‌تر از سونوگرافی داپلکس است که با کمک رنگ‌های متفاوت، جریان خون را در رگ‌ها به صورت واضح‌تری نمایش می‌دهد. رنگ‌های قرمز و آبی جهت حرکت خون را نشان می‌دهند و به پزشک کمک می‌کنند تا بهتر بفهمد خون چگونه در رگ‌ها جریان دارد یا اینکه جایی انسداد یا برگشت خون وجود دارد یا خیر. این روش به تشخیص دقیق‌تر مشکلات رگ‌های سطحی و عمقی کمک زیادی می‌کند و معمولا همراه با سونوگرافی داپلکس انجام می‌شود.
سونوگرافی رزونانس مغناطیسی (MRV)
MRV، یک روش تصویربرداری پیشرفته است که از میدان مغناطیسی و امواج رادیویی برای تهیه تصاویر دقیق از رگ‌ها استفاده می‌کند. در این روش، ماده‌ای رنگی به رگ تزریق می‌شود تا رگ‌ها روی تصویر بهتر دیده شوند. MRV کمک می‌کند ساختار رگ‌ها به صورت سه بعدی بررسی شوند و مشکلات پیچیده یا علت‌های درد پا که به واریس مربوط نیستند نیز شناسایی گردد.
واریس پا چطور درمان می‌شود؟
امروزه با پیشرفت علم پزشکی و افزایش روش‌های درمانی، واریس پا نیز مانند سایر بیماری‌ها می‌تواند درمان شود و بیمار، علائم این بیماری را کنترل کند. از درمان‌های ساده و خانگی گرفته تا روش‌های تخصصی مانند لیزر و جراحی، همگی با هدف بهبود گردش خون، کاهش علائم و جلوگیری از عوارض بیشتر انجام می‌شوند. بعضی از رایج‌ترین روش‌های درمان واریس پا شامل موارد زیر هستند:
اسکلروتراپی (Sclerotherapy)
اسکلروتراپی یکی از رایج‌ترین درمان‌ها برای رگ‌های واریسی کوچک و متوسط است. در این روش، پزشک یک ماده دارویی به نام اسکلروزان را مستقیما داخل رگ واریسی تزریق می‌کند. این ماده باعث تحریک دیواره رگ، التهاب و در نهایت چسبیدن دیواره‌ها بهم و بسته شدن رگ می‌شود. بعد از مدتی، بدن این رگ را جذب کرده و ظاهری صاف‌تر و سالم‌تر به پاها می‌دهد. اسکلروتراپی در کلینیک و بدون نیاز به بیهوشی انجام می‌شود و نیازی به استراحت طولانی ندارد.
فلبکتومی (Phlebectomy)
فلبکتومی یا برداشت موضعی رگ، روشی کم‌تهاجمی برای خارج کردن رگ‌های واریسی سطحی و قابل مشاهده است. پزشک با ایجاد برش‌های بسیار کوچک روی پوست، رگ‌های واریسی را با ابزارهای خاص بیرون می‌کشد. این روش اغلب همراه با درمان‌های دیگر مانند لیزر داخل رگی انجام می‌شود و نیازی به بیهوشی عمومی ندارد. دوره نقاهت آن کوتاه است و جای زخم‌ها به مرور محو می‌شوند. البته این روش جزو روش‌های جراحی واریس پا به شمار می‌رود و ممکن است در انتخاب‌های بعدی بیماران باشد.
لیزر درمانی سطحی (Surface Laser Therapy)
از دیگر روش‌های درمان بیماری واریس پا می‌توانیم به لیزردرمانی سطحی اشاره کنیم. در این روش، از انرژی نور لیزر برای بستن رگ‌های واریسی بسیار سطحی و ریز (مخصوصا روی پوست پا یا صورت) استفاده می‌شود. نور لیزر با ایجاد حرارت، باعث تخریب دیواره رگ و بسته شدن آن می‌شود. لیزردرمانی سطحی بدون سوزن یا برش انجام می‌شود و برای افرادی مناسب است که به دنبال روش‌های غیرتهاجمی و با عوارض کم هستند.
جراحی لیگاسیون و استریپینگ (Ligation and Stripping)
اگر رگ‌های واریسی شما به قدری بزرگ یا عمیق شده باشند که دیگر با درمان‌های ساده‌ای مثل اسکلروتراپی یا لیزر درمان نشوند، ممکن است پزشک شما روش جراحی لیگاسیون و استریپینگ را پیشنهاد دهد. این روش یکی از قدیمی‌ترین و موثرترین شیوه‌های درمان واریس‌های پیشرفته است. در این روش، ابتدا جراح با ایجاد یک برش کوچک در کشاله ران یا مچ پا، رگ معیوبی به نام ورید صافن بزرگ (saphenous vein) را مشخص می‌کند. سپس در دو نقطه، بالا و پایین رگ را گره می‌زند (لیگاسیون) تا جریان خون از آن عبور نکند. پس از آن، با استفاده از ابزاری خاص، رگ مورد نظر را به آرامی از مسیر خودش بیرون می‌کشد (استریپینگ). با این کار، عملا رگ واریسی از بدن خارج می‌شود و دیگر مشکلی ایجاد نمی‌کند. برای این عمل بیهوشی عمومی یا بی‌حسی نخاعی نیاز است و بیمار باید یک الی دو روز در بیمارستان تحت مراقبت باشد. دوره بهبودی این روش معمولا یک تا دو هفته طول می‌کشد.
درمان خانگی واریس پا
درست است که روش‌های جراحی و پزشکی برای درمان واریس پا وجود دارند، اما بسیاری از افراد ترجیح می‌دهند در مراحل ابتدایی، راه‌های ساده‌تر و کم‌هزینه‌تری را امتحان کنند. درمان‌های خانگی یکی از این گزینه‌هاست. روش‌هایی طبیعی که می‌توانند به کاهش علائم کمک کرده و از پیشرفت بیماری جلوگیری کنند. در ادامه، جدولی آماده کرده‌ایم که شامل چند راهکار خانگی موثر برای مدیریت واریس پا همراه با توضیح کوتاه است:
| روش درمان خانگی | توضیحات |
| ورزش منظم | ورزش‌هایی مانند پیاده‌روی یا شنا می‌توانند به بهبود جریان خون کمک کرده و از تشدید علائم واریس جلوگیری کنند. |
| استراحت و بالا نگه‌داشتن پاها | قرار دادن پاها در وضعیت بالا (مانند قرار دادن آن‌ها بر روی چند بالش) می‌تواند فشار روی رگ‌ها را کاهش دهد و تورم را تسکین دهد. |
| استفاده از جوراب فشاری | جوراب‌های فشاری مخصوص واریس می‌توانند به افزایش جریان خون و کاهش تورم و درد در پاها کمک کنند. |
| کمپرس سرد | استفاده از کمپرس سرد یا یخ بسته‌بندی شده روی نواحی مبتلا به واریس، می‌تواند التهاب را کاهش داده و به تسکین درد کمک کند. |
| جلوگیری از افزایش وزن و چاقی | حفظ وزن مناسب می‌تواند فشار اضافی بر رگ‌ها را کاهش دهد و از تشدید واریس جلوگیری کند. |
| ماساژ آرام پاها | ماساژ نرم و آرام پاها با استفاده از روغن‌های طبیعی (مانند روغن زیتون یا روغن اسطوخودوس) می‌تواند به افزایش جریان خون و کاهش درد کمک کند. |
| استفاده از گیاهان دارویی | بعضی از گیاهان مانند شاه‌توت و عصاره آبی گل کاهو می‌توانند در تقویت رگ‌ها و بهبود جریان خون موثر باشند. |
| پرهیز از ایستادن طولانی مدت | ایستادن طولانی مدت فشار زیادی به رگ‌ها وارد می‌کند. بنابراین باید هر چند دقیقه یک‌بار حرکت کرده یا پاها را بالا بیاورید. |
| حمام گرم با نمک اپسوم | افزودن نمک اپسوم به آب گرم و قرار دادن پاها در آن می‌تواند به کاهش درد و تورم کمک کند و از تنش‌های عضلانی بکاهد. |
| افزایش مصرف آب | نوشیدن آب کافی به رقیق شدن خون و جلوگیری از تشکیل لخته‌های خونی کمک می‌کند که از مشکلات مرتبط با واریس پیشگیری می‌کند. |
روش‌های پیشگیری از واریس پا
پیشگیری از ابتلا به واریس پا، با تغییر در سبک زندگی آغاز می‌شود. این بیماری معمولا به مرور زمان و در نتیجه عادات نادرست مانند نشستن یا ایستادن طولانی مدت، فعالیت بدنی کم یا استفاده از پوشش‌های نامناسب شکل می‌گیرد. خوشبختانه با رعایت بعضی نکات ساده می‌توان از بروز یا پیشرفت رگ‌های واریسی جلوگیری کرد. اقدامات پیشگیرانه، به خصوص برای افرادی که سابقه خانوادگی واریس دارند یا در مشاغلی با تحرک کم فعالیت می‌کنند، اهمیت زیادی دارد. در ادامه به مهم‌ترین روش‌های پیشگیری از واریس پا اشاره کرده‌ایم:
- اجتناب از پوشیدن لباس‌های تنگ، مخصوصا در ناحیه پا و کمر
- محدود کردن مصرف نمک برای کاهش احتمال ورم پا
- نوشیدن آب کافی در طول روز برای حفظ عملکرد مناسب رگ‌ها
- پرهیز از پوشیدن کفش‌های پاشنه‌بلند برای مدت طولانی
- انجام تمرینات کششی ساده برای تقویت عضلات پا در منزل یا محل کار
- مصرف مواد غذایی حاوی فیبر برای جلوگیری از یبوست
کلام پایانی
واریس پا فقط یک مشکل ظاهری نیست؛ این بیماری می‌تواند با علائمی مانند: احساس سنگینی و خستگی مزمن در پاها، درد، خارش، سوزش اطراف رگ‌های برجسته، تورم و حتی تغییر رنگ پوست همراه باشد. نادیده‌گرفتن این علائم نه تنها باعث پیشرفت بیماری می‌شود، بلکه می‌تواند زمینه‌ساز عوارض جدی‌تری نیز باشد. تشخیص به موقع و انتخاب روش درمانی مناسب، نقش مهمی در کنترل بیماری و بهبود کیفیت زندگی دارد. در این مسیر، انتخاب پزشک متخصص و آشنا با تکنولوژی‌های روز اهمیت بالایی دارد. دکتر لعبت رضائیان، متخصص و جراح برجسته عروق، با سال‌ها تجربه موفق در درمان واریس پا، از جدیدترین روش‌های کم‌تهاجمی و موثر برای مدیریت این بیماری استفاده می‌کنند؛ از جمله درمان‌های لیزری، اسکلروتراپی و درمان‌های اندوواسکولار. اگر به‌دنبال درمانی مطمئن و با حداقل عوارض هستید، مشاوره و بررسی وضعیت پاهایتان توسط دکتر رضائیان می‌تواند اولین قدم شما برای داشتن پاهایی سالم باشد.
سوالات متداول
آیا واریس پا در بارداری طبیعی است؟
بله، واریس پا در دوران بارداری امری شایع است و بسیاری از زنان دچار آن می‌شوند. معمولا این وضعیت در سه ماهه دوم یا سوم بارداری رخ می‌دهد و به دلیل تغییرات فیزیکی بدن و فشار اضافی بر رگ‌ها ایجاد می‌شود.
آیا کودکان ممکن است به واریس پا دچار شوند؟
واریس پا در کودکان نسبت به بزرگ‌ترها کمتر شایع است، اما در بعضی موارد ممکن است به دلیل مشکلات ارثی یا اختلالات زمینه‌ای در رگ‌های خونی، کودک نیز دچار واریس پا شود.
آیا ورزش می‌تواند به درمان واریس پا کمک کند؟
بله، ورزش منظم می‌تواند جریان خون را بهبود بخشد و به کاهش فشار بر روی رگ‌های پا کمک کند. ورزش‌هایی مانند پیاده‌روی، دوچرخه سواری و شنا برای افرادی که دچار واریس هستند توصیه می‌شوند.
آیا واریس پا به خودی خود بهبود می‌یابد؟
معمولا واریس پا بدون درمان به خودی خود بهبود نمی‌یابد. در واقع، با گذشت زمان، ممکن است وضعیت بدتر شود. درمان به‌موقع می‌تواند از پیشرفت بیماری جلوگیری کند و به کاهش علائم کمک نماید.
نظرات