واریس پا: علت، علائم، تشخیص و درمان

امروزه با توجه به افزایش فعالیت برخی از افراد در محیط کار و یا شرایط دیگر، احتمال بروز برخی از بیماری‌ها مانند واریس افزایش می‌یابد. واریس پا یک بیماری شایع است که در آن رگ‌های سطحی پا متورم و پیچ‌خورده شده و به صورت برجستگی‌های آبی یا بنفش رنگ زیر پوست دیده می‌شوند. این رگ‌ها معمولاً در قسمت‌های پایین پا، ساق و ران ظاهر شده و تصویر بدی را بر روی پوست ایجاد می‌کنند. علت اصلی واریس پا، عملکرد نادرست دریچه‌های یک‌ طرفه داخل رگ‌ها است. این دریچه‌ها وظیفه دارند جریان خون را به سمت قلب هدایت کنند اما در افراد مبتلا به واریس، این دریچه‌ها به درستی کار نمی‌کنند و خون در رگ‌ها جمع می‌شود و باعث تورم و پیچ‌خوردگی آن‌ها می‌شود. در این مقاله به صورت کامل با واریس پا، علائم، علت، تشخیص و درمان این بیماری آشنا می‌شویم. 

واریس پا چیست؟

واریس پا بیماری است که در آن رگ‌های سطحی پا به دلیل اختلال در عملکرد دریچه‌های یک‌طرفه، متورم و پیچ‌خورده می‌شوند و به صورت برجستگی‌هایی آبی یا بنفش رنگ زیر پوست دیده می‌شوند. این رگ‌ها معمولاً در قسمت‌های پایین پا، ساق و ران ظاهر شده و می‌توانند باعث علائمی مانند سنگینی پا، درد، خستگی، تورم، خارش و احساس گرما شوند. عوامل مختلفی مانند ژنتیک، سن، جنسیت، بارداری، چاقی و ایستادن یا نشستن طولانی مدت می‌توانند خطر ابتلا به واریس را افزایش دهند. واریس پا علاوه بر ایجاد ناراحتی، می‌تواند عوارضی مانند لخته شدن خون، زخم‌های پوستی و التهاب رگ‌ها را نیز به دنبال داشته باشد.

علائم واریس پا چیست؟

علائم واریس پا در افراد مختلف متفاوت است و ممکن است خفیف یا شدید باشد. واریس پا نیز مانند هر بیماری دیگری دارای علائم و نشانه‌هایی است. برخی از افراد ممکن است علائم واریس را به صورت متفاوتی تجربه کنند. به صورت کلی علائم واریس پا شامل موارد زیر هستند: 

علت واریس پا چیست؟

واریس پا زمانی ایجاد می‌شود که دیواره‌های رگ‌های وریدی ضعیف شده و عملکرد صحیح خود را از دست می‌دهند. این ضعف در دیواره‌های ورید باعث افزایش فشار خون در داخل رگ‌ها می‌شود. هنگامی که فشار خون در وریدها بالا می‌رود، دیواره‌های آن‌ها دچار انبساط می‌شوند. این انبساط باعث می‌شود که دریچه‌های کوچک داخل رگ‌ها که مسئول جلوگیری از بازگشت خون هستند، به درستی عمل نکنند. در نتیجه، خون به‌طور کامل در مسیر طبیعی خود جریان پیدا نمی‌کند و در وریدها تجمع می‌یابد که این وضعیت منجر به بروز واریس پا می‌شود. واریس پا ممکن است به دلایل بسیاری رخ دهد. برخی از این علت‌ها شامل موارد زیر هستند: 

عوامل وراثتی

وراثت یکی از مهم‌ترین عوامل خطر برای ابتلا به واریس پا است. اگر افراد خانواده شما به واریس مبتلا باشند، احتمال اینکه شما نیز به این بیماری مبتلا شوید، بیشتر است. این بدان معناست که برخی افراد به دلیل ساختار ژنتیکی خود، مستعد ابتلا به واریس هستند. ساختار ضعیف دیواره رگ‌ها و دریچه‌های یک‌ طرفه که وظیفه جلوگیری از برگشت خون را دارند، می‌تواند به صورت ارثی منتقل شود.

تغییرات هورمونی

هورمون‌ها می‌توانند نقش مهمی در بروز واریس پا ایفا کنند. هورمون‌هایی مانند استروژن که در دوران قاعدگی، بارداری و یائسگی نوسانات زیادی دارند، می‌توانند باعث شل شدن دیواره رگ‌ها و ضعیف شدن دریچه‌های آن‌ها شوند. این امر منجر به تجمع خون در رگ‌ها و در نهایت ایجاد واریس می‌شود. همچنین، مصرف برخی داروهای هورمونی مانند قرص‌های ضدبارداری نیز می‌تواند خطر ابتلا به واریس را افزایش دهد.

سن

با افزایش سن، رگ‌های بدن به تدریج ضعیف‌تر شده و خاصیت ارتجاعی خود را از دست می‌دهند. علاوه بر این، با افزایش سن، کلاژن موجود در دیواره رگ‌ها کاهش می‌یابد که این امر نیز به ضعف رگ‌ها و ایجاد واریس منجر می‌شود. به همین دلیل، واریس بیشتر در افراد مسن مشاهده می‌شود.

چاقی و اضافه وزن

افزایش وزن باعث وارد شدن فشار بیشتری به رگ‌های پا می‌شود و این فشار اضافی می‌تواند به دریچه‌های درون رگ‌ها آسیب رسانده و باعث نشت خون به سمت پایین شود. همچنین، چربی اضافی در اطراف رگ‌ها جمع شده و باعث ایجاد فشار بر روی آن‌ها می‌شود. این عوامل در کنار هم باعث ضعیف شدن دیواره رگ‌ها، گشاد شدن آن‌ها و در نهایت ایجاد واریس می‌شوند.

جراحی یا صدمات در ناحیه پاها

صدمات وارد شده به پاها و جراحی‌های مختلف می‌تواند به ضعف دیواره وریدها و بروز واریس پا منجر شود. جراحی و صدمات می‌توانند به دریچه‌های وریدی آسیب برسانند. زمانی که این دریچه‌ها به درستی کار نکنند، خون در رگ‌ها جمع شده و باعث ایجاد واریس می‌شود.

انواع واریس پا

واریس پا نیز مانند سایر بیماری‌ها انواع مختلفی دارد. هر کدام از انواع واریس می‌تواند علائم و علت‌های مختلفی داشته باشد. در این بخش به معرفی انواعی از واریس پا می‌پردازیم:

واریس عنکبوتی (Spider Veins)

واریس عنکبوتی به رگ‌های کوچک و ظریفی گفته می‌شود که شبیه به تار عنکبوت هستند. این نوع واریس اغلب به رنگ قرمز یا آبی دیده می‌شوند و بیشتر در قسمت‌های سطحی پوست مانند صورت، پاها و تنه وجود دارند. عوامل مختلفی مانند تغییرات هورمونی، بارداری، افزایش سن و ژنتیک می‌توانند در ایجاد واریس عنکبوتی نقش داشته باشند.

واریس مشبک (Reticular Veins)

واریس مشبک به رگ‌های بزرگ‌تر و برجسته‌تری گفته می‌شود که نسبت به واریس عنکبوتی عمیق‌تر هستند. این نوع واریس به صورت خطوط آبی یا بنفش رنگ در زیر پوست دیده می‌شوند. عوامل ایجاد کننده واریس مشبک مشابه واریس عنکبوتی هستند. از علائم بروز واریس مشبک معمولا، احساس خستگی و سنگینی در پاها است. 

واریس ورید صافن بزرگ (Great Saphenous Vein)

واریس ورید صافن بزرگ به واریس‌هایی گفته می‌شود که در ورید صافن بزرگ، بزرگترین ورید سطحی پا، ایجاد می‌شوند. این نوع واریس اغلب در قسمت داخلی ساق پا و ران دیده می‌شود. ضعیف شدن دریچه‌های ورید صافن بزرگ و افزایش فشار خون در وریدها از عوامل ایجاد کننده این نوع واریس هستند.

در ارتباط با واریس و بیماری‌های وریدی بیش‌تر بخوانید.

تشخیص واریس پا

پزشکان معمولاً واریس پا را به سادگی از طریق معاینه چشمی تشخیص می‌دهند. با این حال، در برخی موارد ممکن است برای ارزیابی دقیق‌تر وضعیت رگ‌های وریدی از آزمایش‌های تکمیلی بهره بگیرند. در این بخش برخی از روش‌های تشخیص واریس پا را به صورت کامل بیان می‌کنیم:

معاینه فیزیکی

اولین قدم در تشخیص واریس پا، معاینه فیزیکی توسط پزشک است. پزشک در طول معاینه، به دنبال علائم واریس مانند رگ‌های برجسته و پیچ‌خورده، تورم پاها، تغییر رنگ پوست و درد خواهد بود. پزشک همچنین ممکن است با فشار دادن روی رگ‌ها، به بررسی جریان خون و عملکرد دریچه‌های وریدی بپردازد.

سونوگرافی داپلر

سونوگرافی داپلر یکی از رایج‌ترین روش‌های تشخیص واریس پا است. در این روش، از امواج صوتی برای ایجاد تصاویری از رگ‌ها و بررسی جریان خون در آن‌ها استفاده می‌شود. سونوگرافی داپلر به پزشک این امکان را می‌دهد تا اندازه رگ‌ها، وجود لخته خون و عملکرد دریچه‌های وریدی را ارزیابی کند.

ونوگرافی

ونوگرافی یک روش تهاجمی‌تر برای تشخیص واریس پا است که در آن از ماده حاجب و اشعه ایکس برای ایجاد تصاویری از رگ‌ها استفاده می‌شود. این روش به پزشک اجازه می‌دهد تا جزئیات بیشتری از رگ‌های آسیب دیده را مشاهده کند. با این حال، به دلیل تهاجمی بودن، ونوگرافی کمتر از سونوگرافی داپلر استفاده می‌شود.

تست‌های عملکردی

تست‌های عملکردی مانند تست آلن (Allen test) و تست پرش (jump test) ممکن است برای ارزیابی عملکرد وریدهای عمقی و سطحی پا انجام شود. این تست‌ها به پزشک کمک می‌کنند تا علت واریس و بهترین روش درمانی را تعیین کند. در موارد خفیف، معاینه فیزیکی و سونوگرافی داپلر کافی است. اما در موارد شدیدتر، ممکن است به روش‌های پیشرفته‌تر مانند ونوگرافی یا تست‌های عملکردی نیاز باشد.

روش‌های درمانی واریس پا

واریس پا نیز مانند سایر بیماری‌ها، روش‌های درمان خاص خود را دارد. البته انتخاب روش درمان بستگی به شدت علائم، وضعیت جسمانی فرد و همچنین تشخیص پزشک دارد. همچنین اهمیت دارد که برای درمان واریس پا به پزشک متخصص درمان واریس مراجعه کنید. در این بخش به بررسی روش‌های درمانی واریس پا می‌پردازیم:

اسکلروتراپی (Sclerotherapy)

اسکلروتراپی یکی از رایج‌ترین روش‌های درمان واریس‌های کوچک و متوسط است. در این روش، پزشک یک ماده شیمیایی (اسکلروزان) را به داخل رگ واریسی تزریق می‌کند. این ماده باعث التهاب و بسته شدن رگ می‌شود و در نهایت رگ توسط بدن جذب می‌شود. این روش ساده، کم تهاجمی و به صورت سرپایی بوده و دوره نقاهت کم‌تری دارد. 

لیزر درمانی (Laser Therapy)

لیزر درمانی نیز یکی از روش‌های درمانی واریس پا به شمار می‌رود. در این روش، از اشعه لیزر برای بستن رگ‌های واریسی استفاده می‌شود. لیزر باعث ایجاد حرارت شده و باعث بسته شدن رگ می‌شود. این روش دقیق، کم‌تهاجمی و با حداقل عوارض جانبی است.

جراحی (Surgery)

جراحی واریس، به عنوان یکی از روش‌های قدیمی درمان واریس، برای رگ‌های واریسی بزرگ و پیچیده که به روش‌های دیگر پاسخ نمی‌دهند، مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این روش، جراح رگ‌های واریسی آسیب‌دیده را به‌طور کامل برداشته و جریان خون را به رگ‌های سالم هدایت می‌کند. جراحی واریس پا خود روش‌های مختلفی دارد. برخی از روش‌های جراحی شامل موارد زیر هستند.

فلبکتومی (Phlebectomy)

در این روش جراحی، جراح با ایجاد برش‌های کوچک در پوست، رگ‌های واریسی کوچک را با استفاده از ابزارهای مخصوص خارج می‌کند. این روش، روشی کم تهاجمی است و برای رگ‌های سطحی کوچک و متوسط مناسب است.

لیگاسیون و استریپینگ (Ligation and Stripping)

در این روش، جراح رگ اصلی واریسی را در دو نقطه (معمولاً در کشاله ران و بالای مچ پا) می‌بندد. سپس با استفاده از یک ابزار مخصوص، رگ بسته شده را از بدن خارج می‌کند. این روش جراحی ممکن است مورد استقبال افراد قرار نگیرد. دلیل این مورد این است که لیگاسیون نیاز به بیهوشی عمومی یا موضعی دارد و دوره نقاهت طولانی‌تری نسبت به سایر روش‌ها دارد.

در ارتباط با رژیم غذایی درمان واریس پا بیش‌تر بخوانید.

درمان خانگی واریس پا

برای درمان خانگی واریس پا، چندین روش طبیعی و مؤثر وجود دارد که می‌توانند به کاهش علائم کمک کنند. در اینجا جدولی برای شما آماده کرده‌ایم که شامل روش‌های خانگی مختلف همراه با توضیحات کوتاه است:

کلام پایانی

واریس پا می‌تواند علائمی مانند احساس سنگینی و خستگی در پاها، خارش و سوزش در اطراف رگ‌های واریسی، درد و تورم در پاها و تغییر رنگ پوست را به همراه داشته باشد که در صورت مشاهده این علائم، نیاز به درمان تخصصی دارد. درمان به‌موقع و صحیح می‌تواند از پیشرفت بیماری جلوگیری کرده و کیفیت زندگی فرد را بهبود بخشد. دکتر لعبت رضائیان، متخصص و جراح عروق با تجربه در درمان واریس پا، از روش‌های پیشرفته و کم‌تهاجمی برای درمان این بیماری استفاده می‌کنند. اگر به دنبال درمانی موثر و مطمئن هستید، مشاوره با ایشان می‌تواند به شما کمک کند تا از عوارض واریس جلوگیری کرده و سلامتی پاهایتان را بازیابید.

سوالات متداول