اندوکاردیت عفونی (IE) چیست و چگونه درمان می‌شود؟

اندوکاردیت عفونی (IE) یک بیماری التهابی نادر اما خطرناک پوشش داخلی قلب (اندوکارد) است. این بیماری زمانی رخ می‌دهد که باکتری‌ها یا قارچ‌ها از دهان، روده‌ها، از سطح پوست از طریق رگ‌های خونی وارد قلب شوند. از آنجایی که این بیماری نیاز به درمان فوری دارد، بهتر است با علائم و علل آن آشنا باشید تا در صورت احتمال بروز، هرچه زودتر به متخصص قلب مراجعه کنید.  

اندوکاردیت عفونی چیست؟

اندوکاردیت به التهاب یا عفونت میکروبی پوشش داخلی قلب و دریچه‌های قلب اشاره دارد. باکتری‌هایی که به دلایل مختلف وارد خون می‌شوند می‌توانند سطح داخلی قلب را حفظ کرده و در آنجا تکثیر شوند. با این حال، این عفونت‌ها می‌توانند دریچه‌های قلب را نیز تحت تأثیر قرار دهند. علاوه بر این، این عفونت‌ها می‌تواند توسط گردش خون به نقاط مختلف بدن منتقل شود. افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی مانند بیماری مادرزادی قلب یا بیماری دریچه قلب باید بیشتر مراقب عفونت باشند.

علل اندوکاردیت عفونی چیست؟

میکروارگانیسم‌هایی که باعث اندوکاردیت عفونی می‌شوند باکتری‌ها و قارچ‌هایی هستند که از راه‌های دهانی، پوستی، ادراری یا روده‌ای وارد جریان خون شده و به قلب می‌رسند. شایع‌ترین شکل اندوکاردیت عفونی باکتریایی است.

عوامل خطر مرتبط با اندوکاردیت عفونی عبارت‌اند از:

• سنین بالای 60 سال
• جنس مرد
• بیماری ساختاری قلب
• بیماری دریچه قلب
• بیماری قلبی مادرزادی
• سابقه اندوکاردیت عفونی
• عدم رعایت بهداشت دهان و دندان
• مصرف داروی IV
• دستگاه داخل وریدی
• همودیالیز مزمن
• عفونت HIV

علائم اندوکاردیت عفونی

علائم اندوکاردیت عفونی را می‌توان به روش‌های مختلفی در بیماران مشاهده کرد. در بیماران تب با منشأ ناشناخته و میکروب‌های شدید در خون‌دیده می‌شود.  اندوکاردیت گاهی اوقات می‌تواند باعث برخی مشکلات ریوی شود، گاهی اوقات می‌تواند باعث انسداد عروقی در اندام‌های مختلف مانند مغز، بازوها و پاها و کبد شود. در برخی موارد، علت فلج ممکن است لخته و آمبولی ناشی از این اندوکاردیت باشد. عفونت می‌تواند به صورت ناگهانی و تهاجمی‌تر یا تدریجی‌تر و به روشی ظریف‌تر ایجاد شود. به طور کلی می‌توان موارد زیر را تشخیص داد:

علائم حالت عفونی؛ تب، سردرد، ضعف، کاهش اشتها و کاهش وزن، تهوع و استفراغ، درد استخوان و عضله.

 نشانه‌های مربوط به درگیری ساختارهای قلبی، از جمله؛ مشکل در تنفس، تورم مچ پا و پاها، درد قفسه سینه کمتر.

علائم و نشانه‌های ناشی از آمبولیزاسیون سپتیک یا پدیده‌های ایمونولوژیک؛ درد شکم و مفاصل، سردرد، کمردرد، سکته مغزی و سایر تغییرات عصبی. خونریزی‌های پوستی کوچک، ندول‌های پوستی دردناک، ایسکمی‌های محیطی و موارد دیگر که امروزه بسیار نادر هستند.

نحوه تشخیص اندوکاردیت عفونی

تشخیص اندوکاردیت عفونی می‌تواند یک فرایند دشوار و پیچیده باشد. اولین شک تشخیصی می‌تواند ظاهر شود اگر در سمع قلب بیمار مبتلا به تب، سوفل شروع جدیدی تشخیص داده شود. در صورت وجود شک بالینی، پزشک می‌تواند آزمایش‌های بیشتری را برای تعیین تشخیص تجویز کند.

آزمایش خون ممکن است برای شناسایی باکتری‌ها یا سایر میکروارگانیسم‌ها در خون (کشت خون) و افزایش شاخص‌های التهابی مورد نیاز باشد. برای تشخیص اندوکاردیت، اکوکاردیوگرام نقش اساسی ایفا می‌کند، زیرا امکان تجسم مستقیم پوشش گیاهی اندوکاردیت را فراهم می‌کند.

از جمله چک‌های دیگری که ممکن است تجویز شود:

• نوار قلب (ECG)
• اشعه ایکس قفسه سینه
• CT با یا بدون ماده حاجب
• PET اسکن
• MRI

درمان اندوکاردیت عفونی

 درمان اندوکاردیت، بسته به شرایط بیمار ابتدا از آنتی‌بیوتیک درمانی استفاده می‌شود. در مواردی که به درمان آنتی‌بیوتیکی پاسخ داده نمی‌شود، مداخله جراحی زیر سؤال می‌رود. در برخی موارد مداخله جراحی مستقیم بر روی بیمار انجام می‌شود. برای از بین بردن عفونت در قلب و اصلاح ساختار داخل قلب، برای رفع مشکلات دریچه قلب، در مواردی که نارسایی شدید قلبی به دلیل اندوکاردیت دیده می‌شود، ممکن است به دلیل لخته‌شدن و آمبولی نیاز به مداخله جراحی باشد. زمان مداخله جراحی بسیار مهم است.

پیشگیری از اندوکاردیت عفونی

رعایت نکات زیر در جلوگیری از ابتلا به اندوکاردیت مؤثر است:

توجه ویژه به بهداشت دهان و دندان، با مراجعه منظم به دندانپزشک (حداقل سالانه، اما با فرکانس فردی برای دسته‌های مختلف بیماران).

درمان آنتی‌بیوتیکی هر گونه عفونت باکتریایی، همیشه تحت نظارت پزشکی و اجتناب از خوددرمانی که در عوض می‌تواند به شروع مقاومت باکتریایی بدون از بین بردن عفونت کمک کند.

توجه به بهداشت پوست و ضدعفونی دقیق زخم

از سوراخ‌کردن  بدن و خال‌کوبی خودداری کنید.

پیشگیری آنتی‌بیوتیکی اندوکاردیت فقط در گروه‌های پرخطر بیماران، قبل از انجام اقدامات دندانپزشکی که نیاز به دستکاری بافت لثه یا سوراخ‌شدن مخاط دهان دارند، توصیه می‌شود.