آریتمی قلبی چیست؟ | تشخیص و درمان

آریتمی قلبی، نوعی اختلال در نظم طبیعی ضربان قلب است که می‌تواند منجر به بروز عوارض جدی و حتی تهدیدکننده زندگی فرد شود. تشخیص دقیق و درمان به‌ موقع این مشکل، نقش مهمی در حفظ سلامت قلب و پیشگیری از خطراتی مانند سکته یا ایست قلبی دارد. در این مسیر، دکتر لعبت رضاییان، متخصص قلب و عروق، با بهره‌گیری از جدیدترین فناوری‌های پزشکی و رویکردی جامع‌نگر، به‌ عنوان یکی از گزینه‌های برتر برای مدیریت و درمان آریتمی شناخته می‌شوند. اگر به‌ دنبال درمانی موثر و اطمینان‌بخش برای اختلالات ریتم قلبی هستید، تخصص و تجربه دکتر رضاییان می‌تواند مسیر بهبودی شما را هموار کند. برای آشنایی بیشتر با این اختلال و راه‌های پیشگیری و درمان آن، تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.

آریتمی قلبی چیست؟

آریتمی قلبی به اختلال در ریتم طبیعی ضربان قلب گفته می‌شود؛ وضعیتی که معمولا در اثر اختلال در عملکرد پیام‌های الکتریکی تنظیم‌کننده ضربان قلب ایجاد می‌شود. در حالت عادی، این پیام‌ها باعث می‌شوند قلب با نظمی خاص بتپد و خون را به‌طور موثر در بدن پمپاژ کند. اما در شرایط آریتمی، این نظم بهم می‌ریزد و ضربان قلب ممکن است خیلی سریع‌تر از حد معمول (تاکی‌کاردی)، خیلی کند (برادی‌کاردی) یا کاملا نامنظم و غیرقابل پیشبینی (فیبریلاسیون یا ریتم پلی‌مورفیک) شود. علل ایجاد آریتمی متنوع‌اند؛ از بیماری‌های قلبی و اختلالات الکتریکی در ساختار قلب گرفته تا استرس شدید، مصرف بعضی از داروها یا حتی تغییرات ناگهانی در سبک زندگی. تشخیص زودهنگام و درمان مناسب، نقش مهمی در پیشگیری از عوارض جدی این اختلال ایفا می‌کنند.

انواع آریتمی قلبی

آریتمی قلبی، اصطلاحی عمومی برای توصیف اختلالاتی است که باعث نامنظمی در ضربان قلب می‌شوند؛ این بی‌نظمی‌ها می‌توانند ضربان قلب را بیش‌ از حد سریع، کند یا ناهماهنگ کنند. علت اصلی این اختلالات، بی‌نظمی در عملکرد سیستم الکتریکی قلب است که وظیفه تنظیم ضربان را بر عهده دارد. شناخت انواع مختلف آریتمی، نقش مهمی در تشخیص دقیق، انتخاب روش درمانی مناسب و پیشگیری از عوارض احتمالی دارد. آریتمی‌های قلبی به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند، از جمله:

تاکی‌کاردی (افزایش غیرطبیعی ضربان قلب)

تاکی‌کاردی به حالتی گفته می‌شود که ضربان قلب به بیش از ۱۰۰ بار در دقیقه می‌رسد. گاهی این افزایش ضربان کاملا طبیعی است؛ مثلا وقتی ورزش می‌کنید یا زمانی که دچار هیجان یا استرس می‌شوید. اما اگر بدون دلیل مشخصی اتفاق بیفتد یا طولانی‌مدت ادامه پیدا کند، دیگر یک واکنش طبیعی نیست و می‌تواند نشانه‌ای از مشکل در سیستم الکتریکی قلب باشد. افزایش غیرطبیعی ضربان، ممکن است از ناحیه دهلیزها یا بطن‌های قلب شروع شود و در برخی موارد، عملکرد قلب را مختل کرده و نیاز به بررسی تخصصی داشته باشد.

فیبریلاسیون دهلیزی 

فیبریلاسیون دهلیزی یکی از شایع‌ترین شکل‌های آریتمی قلبی است؛ وضعیتی که در آن ضربان قلب سریع و نامنظم می‌شود (گاهی حتی تا ۱۵۰ یا ۲۰۰ ضربه در دقیقه). این اختلال زمانی رخ می‌دهد که سیگنال‌های الکتریکی در دهلیزهای قلب دچار بی‌نظمی شوند و به جای یک انقباض هماهنگ، دهلیزها شروع به لرزش یا انقباض‌های نامرتب می‌کنند. در نتیجه جریان خون در قلب مختل می‌شود و این موضوع می‌تواند زمینه‌ساز تشکیل لخته و در موارد جدی‌تر، سکته مغزی باشد. افرادی که دچار این نوع آریتمی هستند، با علائمی مثل تپش قلب، ضعف، سرگیجه یا تنگی نفس مواجه می‌شوند.

تنگی دریچه قلب چیست و چگونه درمان می‌شود؟

فلاتر دهلیزی (ریتم سریع اما منظم در دهلیزها)

فلاتر دهلیزی یکی دیگر از انواع آریتمی‌های قلبی است که در آن، دهلیزها با سرعتی بالا اما نسبتا منظم می‌تپند. برخلاف فیبریلاسیون دهلیزی که ضربان‌ها کاملا بی‌نظم هستند، در فلاتر هنوز نظمی در ریتم دیده می‌شود؛ این نظم، نتیجه حرکت چرخشی و مکرر سیگنال‌های الکتریکی در بخشی از دهلیز است. علائم این نوع آریتمی ممکن است شبیه فیبریلاسیون باشند؛ مثل تپش قلب، احساس ضعف یا خستگی. اما شدت علائم معمولا کمتر است. نکته مهم اینجاست که اگر فلاتر دهلیزی درمان یا کنترل نشود، ممکن است به مرور زمان به فیبریلاسیون دهلیزی تبدیل شود و همین موضوع اهمیت پیگیری پزشکی را دو چندان می‌کند.

برادی‌کاردی (کاهش غیرطبیعی ضربان قلب)

برادی‌کاردی به حالتی گفته می‌شود که ضربان قلب به کمتر از ۶۰ بار در دقیقه می‌رسد. برای بعضی از افراد مثل ورزشکاران حرفه‌ای، این کاهش ضربان کاملا طبیعی و نشانه‌ای از سلامت قلب است. اما در افراد دیگر، می‌تواند نشان‌دهنده اختلال در سیستم الکتریکی قلب باشد؛ سیستمی که مسئول حفظ ریتم منظم تپش‌ها است. اگر برادی‌کاردی با علائمی مثل سرگیجه، ضعف، خستگی شدید یا حتی غش همراه باشد، می‌تواند نشانه این باشد که قلب آنطور که باید، خون را به‌اندازه کافی به مغز و سایر اندام‌ها نمی‌رساند. در چنین شرایطی، مراجعه به متخصص قلب برای بررسی دقیق‌تر و درمان، ضروری است.

فیبریلاسیون بطنی (آریتمی خطرناک)

یکی از خطرناک‌ترین انواع آریتمی قلبی، فیبریلاسیون بطنی است؛ اختلالی جدی که می‌تواند در عرض چند ثانیه باعث ایست کامل قلب شود. در این حالت، سیگنال‌های الکتریکی در بطن‌های قلب کاملا آشفته و بی‌نظم می‌شوند، به‌ طوری که قلب دیگر توانایی پمپاژ خون را از دست می‌دهد. این وضعیت یک فوریت پزشکی واقعی است. بدون مداخله فوری مانند انجام احیای قلبی ریوی (CPR) و استفاده از دستگاه دفیبریلاتور برای بازگرداندن ریتم طبیعی قلب، خطر مرگ بسیار بالاست. تشخیص سریع و آمادگی برای واکنش اورژانسی، می‌تواند جان بیمار را نجات دهد.

در مورد احیای قلبی ریوی (ماساژ قلبی) بیشتر بخوانید.

علائم آریتمی قلبی چیست؟

آریتمی قلبی ممکن است با نشانه‌هایی ظاهر شود که گاهی خفیف و بی‌خطرند، اما در بعضی از موارد می‌توانند هشداردهنده و جدی باشند. مسئله مهم این است که بسیاری از افراد، این علائم را نادیده می‌گیرند یا آن‌ها را با استرس و خستگی اشتباه می‌گیرند؛ در حالی‌ که تاخیر در تشخیص و درمان آریتمی، می‌تواند عواقب خطرناکی مثل سکته قلبی یا مغزی را به دنبال داشته باشد. اگر هر یک از علائم زیر را تجربه می‌کنید، به خصوص اگر به‌ صورت مکرر یا همراه با سایر نشانه‌های نگران‌کننده ظاهر شوند، حتما باید با یک متخصص قلب مشورت کنید:

• کاهش غیرطبیعی ضربان قلب (برادی‌کاردی)
• احساس ضربان‌های نامنظم یا مکث بین ضربان‌ها
• درد یا فشار در ناحیه قفسه سینه
• تنگی نفس یا نفس‌نفس زدن، به خصوص در زمان فعالیت
• احساس کند شدن یا توقف لحظه‌ای ضربان در سینه
• غش یا از دست دادن هوشیاری (سنکوپ)
• اضطراب بی‌دلیل یا حس آشفتگی
• خستگی مفرط یا کاهش انرژی
• سبکی سر یا سرگیجه
• تعریق ناگهانی و بدون علت مشخص

هنگام سکته قلبی چه باید کرد؟

علت آریتمی قلبی

آریتمی قلبی می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد؛ از بیماری‌های قلبی گرفته تا عوامل مرتبط با سبک زندگی. این اختلال زمانی رخ می‌دهد که سیستم الکتریکی قلب که مسئول تنظیم ضربان است، دچار اشکال شود. گاهی این مشکلات موقتی و بی‌ضررند، اما در موارد دیگر ممکن است منجر به بروز عوارض جدی شوند. در ادامه، مهم‌ترین عواملی که می‌توانند باعث بروز آریتمی شوند را مرور می‌کنیم:

• گرفتگی عروق کرونر (تصلب شرایین قلب): کاهش خون‌رسانی به عضله قلب، آسیب به سیستم الکتریکی را به دنبال دارد.
• ایسکمی قلبی یا سکته قلبی: آسیب بافت قلب و اختلال در مسیرهای الکتریکی.
• بیماری‌های دریچه‌ای قلب: اختلال در عملکرد دریچه‌ها که می‌تواند ریتم قلب را تغییر دهد.
• کاردیومیوپاتی: بیماری‌های عضله قلب که ساختار و عملکرد آن را دچار تغییر می‌کنند.
• اختلالات الکترولیتی: عدم تعادل مواد معدنی مانند پتاسیم، کلسیم و منیزیم در خون که باعث ناپایداری ضربان می‌شود.
• اختلالات تیروئید: پرکاری یا کم‌کاری تیروئید می‌تواند به آریتمی منجر شود.
• استرس و اضطراب شدید: افزایش فعالیت سیستم عصبی سمپاتیک باعث تپش قلب و ایجاد آریتمی می‌شود.
• مصرف داروها و مواد محرک: برخی داروهای قلبی، داروهای ضد سرماخوردگی، کافئین، نیکوتین، الکل و مواد مخدر می‌توانند عامل آریتمی باشند.
• اختلالات ساختاری یا مادرزادی قلب: ناهنجاری‌های قلبی از بدو تولد یا تغییرات ساختاری در طول زمان.
• سن بالا: با افزایش سن، سیستم الکتریکی قلب دچار تغییراتی می‌شود و احتمال آریتمی را افزایش می‌دهد.

چه زمانی برای آریتمی قلبی باید به پزشک مراجعه کرد؟

احساس تپش قلب سریع یا نامنظم، درد یا فشار شدید در قفسه سینه که بیش از چند دقیقه طول می‌کشد، نیازمند مراجعه فوری به پزشک است. وجود سابقه بیماری قلبی همراه با سرگیجه، سبکی سر یا احساس غش نیز از علائم هشداردهنده‌ای است که نباید نادیده گرفته شود. تنگی نفس ناگهانی و شدید و ضعف یا خستگی در انجام فعالیت‌های روزمره نیز نشانه‌هایی هستند که حتما باید توسط متخصص قلب و عروق بررسی شوند. به‌طور کلی، هر علامت غیرعادی و مداومی که مربوط به عملکرد قلب باشد، مخصوصا در افراد با سابقه بیماری قلبی، نیازمند پیگیری و بررسی پزشکی است.

همچنین بخوانید: آشنایی با علائم نارسایی قلبی در زنان

تشخیص آریتمی قلبی

آریتمی‌های قلبی ممکن است گاهی کاملا بی‌علامت باشند و تنها در بررسی‌های پزشکی مشخص شوند. به همین دلیل، تشخیص این اختلال تنها بر اساس علائم ظاهری کافی نیست و نیاز به استفاده از ابزارهای دقیق و تخصصی دارد. بهره‌گیری از روش‌های نوین تشخیصی، امکان شناسایی به‌ موقع و بررسی دقیق علت آریتمی را فراهم می‌کنند. در ادامه، با رایج‌ترین روش‌هایی که برای تشخیص آریتمی قلبی به کار می‌روند آشنا می‌شویم:

• هولتر مانیتورینگ (Holter Monitor): روشی پیشرفته که در آن فعالیت الکتریکی قلب به‌ صورت مداوم و در طول ۲۴ ساعت یا بیشتر ثبت می‌شود. دستگاه کوچکی روی بدن بیمار نصب می‌شود تا ضربان و ریتم قلب را در شرایط روزمره و طبیعی بررسی کند.
• نوار قلب (ECG یا EKG): در این روش، الکترودهایی به قفسه سینه متصل می‌شوند تا فعالیت الکتریکی قلب اندازه‌گیری شود. نوار قلب به‌طور دقیق نشان می‌دهد که هر بخش از قلب چه زمانی فعال می‌شود و آیا ریتم طبیعی دارد یا خیر.
• اکوکاردیوگرافی (Echocardiography): با استفاده از امواج صوتی و دستگاهی به نام ترانسدیوسر که روی قفسه سینه قرار می‌گیرد، تصویر دقیقی از ساختار، اندازه و حرکت قلب به دست می‌آید. این روش برای بررسی مشکلات ساختاری قلب بسیار کاربردی است.
• تست ورزش (Stress Test): طی این تست، از بیمار خواسته می‌شود که در حین اتصال به تجهیزات بررسی قلب، روی تردمیل یا دوچرخه ثابت فعالیت کند. هدف این تست، بررسی واکنش قلب به فعالیت بدنی و تشخیص آریتمی‌هایی است که فقط در زمان استرس فیزیکی بروز می‌کنند.
• مطالعه الکتروفیزیولوژیک (EPS): این روش تهاجمی و بسیار دقیق، با وارد کردن لوله‌های باریک و انعطاف‌پذیر (کاتتر) از راه رگ‌ها به داخل قلب انجام می‌شود. در نوک این کاتترها، الکترودهایی قرار دارند که می‌توانند فعالیت الکتریکی نقاط مختلف قلب را ثبت و حتی تحریک کنند تا مسیرهای غیرطبیعی مشخص شوند.

در مورد اکوکاردیوگرام بیشتر بخوانید.

درمان آریتمی قلبی

درمان آریتمی قلبی به شناسایی دقیق علت و نوع آریتمی بستگی دارد. برای مثال، روشی که برای درمان برادی‌کاردی (کاهش ضربان قلب) به کار می‌رود، با درمان تاکی‌کاردی (افزایش ضربان قلب) متفاوت است، زیرا نه‌ تنها نوع اختلال، بلکه علائم و شدت آن‌ها نیز با یکدیگر فرق دارند. پس از انجام بررسی‌های کامل، پزشک با توجه به وضعیت بیمار، مناسب‌ترین روش درمانی را توصیه می‌کند. بسته به شرایط، درمان آریتمی قلبی ممکن است شامل یک یا ترکیبی از روش‌های زیر باشد:

استفاده از داروهای ضد آریتمی

یکی از روش‌های موثر در درمان آریتمی‌های قلبی، مخصوصا انواع تاکی‌کاردی، استفاده از داروهای ضد آریتمی است. این داروها می‌توانند ضربان قلب را به بازه طبیعی بازگردانند و از بی‌نظمی‌های شدید جلوگیری کنند. البته مصرف آن‌ها باید دقیقا مطابق با تجویز پزشک باشد، زیرا هر گروه از این داروها عملکرد متفاوتی روی سیستم الکتریکی قلب دارند. داروهای ضد آریتمی به چند دسته اصلی تقسیم می‌شوند:

• داروهای کندکننده سیگنال‌های الکتریکی: داروهایی مانند فلوکاینید و پروکائین‌آمید با کاهش سرعت هدایت سیگنال‌های الکتریکی در قلب، به کنترل تاکی‌کاردی‌ها (افزایش غیرطبیعی ضربان قلب) کمک می‌کنند.
• کلاس II – بتابلوکرها: مانند متوپرولول و آتنولول که با کاهش ضربان قلب و فشار خون، از تحریک‌پذیری بیش از حد قلب جلوگیری می‌کنند.
• کلاس III – بلوک‌کننده‌های کانال پتاسیم: داروهایی مثل آمیودارون و سوتالول مدت زمان سیگنال‌های الکتریکی قلب را افزایش می‌دهند و به برقراری ریتم منظم کمک می‌کنند.
• کلاس IV – بلوک‌کننده‌های کانال کلسیم: مانند وراپامیل و دیلتیازم که برای کاهش ضربان قلب و جلوگیری از برخی آریتمی‌های دهلیزی بکار می‌روند.

کاردیوورژن

کاردیوورژن یکی از روش‌های موثر پزشکی برای درمان آریتمی‌های قلبی است که هدف آن بازگرداندن ریتم نامنظم قلب به حالت طبیعی است. این روش در شرایطی به کار می‌رود که آریتمی‌هایی مانند فیبریلاسیون دهلیزی یا تاکی‌کاردی‌های فوق بطنی باعث اختلال در پمپاژ موثر قلب شده‌اند. در این تکنیک، بسته به وضعیت بیمار، از یکی از دو روش زیر استفاده می‌شود:

کاردیوورژن الکتریکی:

در این نوع، با کمک دستگاه مخصوص، شوک الکتریکی کنترل‌شده‌ای به قلب وارد می‌شود. الکترودها روی قفسه سینه بیمار قرار می‌گیرند و شوک دقیقا در زمان خاصی از چرخه ضربان قلب اعمال می‌شود. این شوک باعث می‌شود سلول‌های قلبی به‌طور همزمان تحریک شوند و پس از بازنشانی، ریتم منظم و طبیعی قلب دوباره برقرار گردد. این روش تحت آرام‌بخشی کوتاه انجام می‌شود و نتایج آن فوری است.

کاردیوورژن دارویی:

در مواردی که نیاز به شوک الکتریکی نیست یا شرایط بیمار خاص است، پزشک از داروهای ضد آریتمی برای تنظیم مجدد ریتم قلب استفاده می‌کند. تاثیر این روش معمولا کندتر از شوک الکتریکی است و نیاز به بررسی دقیق‌تری دارد.

سوزاندن با کاتتر

کاتتر ابلیشن یک روش درمانی پیشرفته و کم‌تهاجمی برای آریتمی‌های قلبی است. در این روش، پزشک با استفاده از گرما (رادیوفرکانسی) یا سرما (کرایوآبلیشن)، به‌طور دقیق ناحیه‌ای از بافت قلب را که باعث ایجاد ریتم نامنظم می‌شود، غیرفعال می‌کند تا ضربان قلب دوباره به حالت طبیعی بازگردد. در این روش، چند لوله نازک و انعطاف‌پذیر به نام کاتتر از طریق رگ‌هایی در کشاله ران یا گردن وارد بدن می‌شوند و با هدایت دقیق به درون قلب فرستاده می‌شوند. پزشک با کمک تصویربرداری پیشرفته و نقشه‌برداری الکتریکی قلب، نقطه‌ای را که منبع آریتمی است شناسایی می‌کند. سپس انرژی حرارتی یا سرمایشی به آن ناحیه فرستاده می‌شود تا بافت عامل آریتمی به‌طور کنترل‌شده آسیب ببیند و از کار بیفتد. با این کار، مسیرهای غیرطبیعی هدایت الکتریکی در قلب مسدود شده و ریتم طبیعی قلب مجددا برقرار می‌شود. کاتتر ابلیشن در درمان این موارد استفاده می‌شود:

• فیبریلاسیون دهلیزی (AFib)
• تاکی‌کاردی فوق بطنی (SVT)
• تاکی‌کاردی بطنی
• آریتمی‌های مقاوم به دارو یا عودکننده

ضربان‌ساز

ضربان‌ساز یا Pacemaker دستگاهی کوچک و الکترونیکی است که به‌ عنوان یک ابزار نجات‌بخش در درمان بعضی از انواع آریتمی‌های قلبی، مخصوصا ضربان‌های کند و نامنظم، مورد استفاده قرار می‌گیرد. این دستگاه در زیر پوست و در ناحیه بالای قفسه سینه کاشته می‌شود و با ارسال پالس‌های الکتریکی منظم، به تنظیم ضربان و حفظ ریتم طبیعی قلب کمک می‌کند. ضربان‌ساز به‌طور ویژه در شرایط زیر تجویز می‌شود:

• برادی‌کاردی (کاهش غیرطبیعی ضربان قلب): زمانی که ضربان آهسته باعث علائمی مانند خستگی، سرگیجه، ضعف یا غش می‌شود.
• بلوک قلبی (Heart Block): در شرایطی که پیام‌های الکتریکی بین دهلیز و بطن به‌ درستی منتقل نمی‌شوند و هماهنگی بین انقباضات قلبی از بین می‌رود.

درمان آریتمی قلبی با جراحی

وقتی درمان‌های غیرتهاجمی مانند دارو، ضربان‌ساز یا ابلیشن قلب نتوانند آریتمی را کنترل کنند یا بدن بیمار به آن‌ها پاسخ مناسبی ندهد، نوبت به روش‌های جراحی می‌رسد. جراحی برای درمان آریتمی قلبی معمولا در شرایط پیچیده و یا همراه با دیگر اعمال قلبی انجام می‌شود و هدف آن بازگرداندن ریتم منظم قلب و کاهش خطر عوارض جدی است. روش‌های جراحی رایج برای درمان آریتمی عبارت‌اند از:

• روش Maze (ماز): این تکنیک یکی از رایج‌ترین و موثرترین روش‌های جراحی برای درمان فیبریلاسیون دهلیزی است. در روش ماز، جراح با ایجاد برش‌های منظم یا بافت‌های اسکار کنترل‌شده در قسمت‌هایی از دهلیز، مسیرهای الکتریکی غیرطبیعی را مسدود کرده و فقط مسیرهای سالم و طبیعی را باقی می‌گذارد. به این ترتیب، سیگنال‌های نامنظم مهار می‌شوند و ریتم قلب به حالت طبیعی بازمی‌گردد.
• جراحی همزمان با عمل قلب باز: در بیمارانی که به دلیل مشکلات دیگری مانند بیماری عروق کرونر یا آسیب دریچه‌ای نیاز به عمل قلب باز دارند، اصلاح آریتمی نیز به‌ صورت همزمان انجام می‌شود. این ترکیب جراحی به پزشک اجازه می‌دهد در یک عمل، چند مشکل قلبی را به‌طور همزمان برطرف کند.
• کاشت دفیبریلاتور (ICD) در جریان جراحی: در مواردی که بیمار در معرض خطر آریتمی‌های بسیار خطرناک و کشنده مانند فیبریلاسیون بطنی یا تاکی‌کاردی بطنی مقاوم قرار دارد، ممکن است در جریان جراحی، یک دفیبریلاتور قابل کاشت (ICD) در بدن بیمار قرار داده شود. این دستگاه در صورت شناسایی ریتم غیرطبیعی و تهدیدکننده، به‌ صورت خودکار با ارسال شوک الکتریکی، قلب را به وضعیت پایدار بازمی‌گرداند.

راهکارهای پیشگیری از آریتمی قلبی

پیشگیری از آریتمی قلبی، نقش مهمی در حفظ سلامت قلب و جلوگیری از بروز اختلالات جدی‌تر ایفا می‌کند. بسیاری از موارد آریتمی، قابل پیشگیری یا حداقل قابل کنترل هستند، مخصوصا زمانی که فرد سبک زندگی مناسبی را در پیش بگیرد و بیماری‌های زمینه‌ای را به‌ موقع مدیریت کند. در ادامه به مهم‌ترین راهکارهایی اشاره می‌شود که به سلامت ریتم قلبی کمک می‌کنند:

• سبک زندگی سالم: پیروی از رژیم غذایی متعادل و کم‌نمک، سرشار از میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و چربی‌های مفید، همراه با حفظ وزن در محدوده سالم و فعالیت بدنی منظم، تاثیر مستقیمی بر سلامت قلب دارد.
• مدیریت استرس: کنترل استرس از طریق تمرین‌هایی مانند مدیتیشن، یوگا، تنفس عمیق و داشتن خواب کافی و منظم، می‌تواند از تحریک‌پذیری غیرعادی قلب جلوگیری کند.
• پرهیز از مصرف مواد تحریک‌کننده: کاهش یا قطع مصرف کافئین، نیکوتین و پرهیز کامل از مواد مخدر و داروهای غیرمجاز، از فاکتورهای مهم در جلوگیری از آریتمی به‌شمار می‌آید.
• کنترل بیماری‌های زمینه‌ای: مدیریت دقیق بیماری‌هایی مانند فشار خون بالا، دیابت، پرکاری یا کم‌کاری تیروئید و مشکلات قلبی (نارسایی قلبی یا بیماری عروق کرونر)، از بروز آریتمی جلوگیری می‌کند یا شدت آن را کاهش می‌دهد.
• چکاپ‌های منظم: معاینات دوره‌ای توسط پزشک و بررسی سلامت قلب، در افرادی با سابقه خانوادگی بیماری‌های قلبی یا آریتمی، می‌تواند به تشخیص زودهنگام و پیشگیری موثر کمک کند.
• ورزش منظم: پیاده‌روی، شنا یا تمرین‌های هوازی سبک و منظم، نقش محافظتی در برابر اختلالات ریتم قلب دارند و به تقویت عملکرد کلی سیستم قلبی‌عروقی کمک می‌کنند.

عوارض آریتمی قلبی

آریتمی قلبی، در بعضی از موارد بدون علامت یا کم‌خطر ظاهر می‌شود، اما در صورت بی‌توجهی می‌تواند به عوارض جدی و تهدیدکننده‌ای منجر شود. زمانی که ضربان قلب از ریتم طبیعی خود خارج می‌شود، عملکرد موثر قلب مختل شده و اندام‌های حیاتی بدن، مخصوصا مغز، ممکن است با کمبود خون‌رسانی مواجه شوند. تشخیص زودهنگام و درمان به‌ موقع آریتمی، نقش مهمی در پیشگیری از این عوارض دارد. بعضی از مهم‌ترین عوارض آریتمی قلبی عبارت‌اند از:

• ایست قلبی (Cardiac Arrest): در برخی انواع خطرناک آریتمی، مانند فیبریلاسیون بطنی، فعالیت الکتریکی قلب به‌ شدت مختل شده و منجر به توقف کامل پمپاژ قلب می‌شود. در این حالت، فرد نیاز فوری به اقدامات احیا دارد.

• سکته مغزی (Stroke): آریتمی‌هایی مانند فیبریلاسیون دهلیزی می‌توانند باعث تجمع خون در دهلیز و تشکیل لخته شوند. اگر این لخته وارد جریان خون شود و به مغز برسد، ممکن است منجر به سکته مغزی شود.

• نارسایی قلبی (Heart Failure): آریتمی‌های مکرر یا مزمن می‌توانند قدرت پمپاژ قلب را کاهش دهند و به مرور باعث نارسایی قلبی شوند، وضعیتی که در آن قلب نمی‌تواند نیاز بدن به خون و اکسیژن را برآورده کند.

• زوال عقل و بیماری‌های شناختی: اختلال در خون‌رسانی مزمن به مغز، که ممکن است در نتیجه آریتمی‌های درمان‌نشده ایجاد شود، با افزایش خطر ابتلا به بیماری‌هایی مانند آلزایمر و زوال عقل مرتبط است.

در مورد علت تپش قلب در حالت استراحت بیشتر بخوانید.

ضربان طبیعی قلب چقدر است؟

ضربان قلب یکی از مهم‌ترین نشانه‌های سلامت بدن است و بسته به سن، میزان فعالیت بدنی، وضعیت سلامت عمومی و حتی حالات روحی افراد، می‌تواند متفاوت باشد. در شرایط عادی، قلب با ریتمی منظم خون را به اندام‌ها می‌رساند، اما هرگونه افزایش یا کاهش غیرطبیعی در این ریتم می‌تواند علامت یک مشکل پنهان باشد. میزان ضربان طبیعی قلب در سنین مختلف:

• بزرگسالان: بین ۶۰ تا ۱۰۰ ضربه در دقیقه
• ورزشکاران حرفه‌ای: معمولا پایین‌تر، حدود ۴۰ تا ۶۰ ضربه در دقیقه
• کودکان: در محدوده ۷۰ تا ۱۲۰ ضربه در دقیقه
• نوزادان: بین ۱۲۰ تا ۱۶۰ ضربه در دقیقه

کلام پایانی 

آریتمی قلبی، یکی از اختلالات رایج اما در عین حال پیچیده سیستم الکتریکی قلب است که می‌تواند طیفی از علائم خفیف و گذرا تا عوارضی جدی مانند سکته مغزی، ایست قلبی و نارسایی قلبی را در پی داشته باشد. مدیریت درست این بیماری، فقط با تشخیص دقیق، بررسی مداوم و انتخاب درمان متناسب با نوع آریتمی امکان‌پذیر است. دکتر لعبت رضاییان با سال‌ها تجربه تخصصی در حوزه قلب و عروق و بهره‌گیری از پیشرفته‌ترین ابزارهای تشخیصی و درمانی، رویکردی علمی و دقیق را برای مدیریت آریتمی‌های قلبی در پیش گرفته‌اند. در کلینیک تخصصی ایشان، از مرحله مشاوره و بررسی دقیق وضعیت بیمار گرفته تا ارائه درمان‌های هدفمند دارویی یا مداخلات تخصصی، هر مرحله با دقت و بر اساس نیازهای فردی انجام می‌شود. اگر شما یا یکی از عزیزانتان با علائم آریتمی قلبی مواجه هستید یا به دنبال روشی مطمئن برای کنترل این اختلال هستید، فرصت را از دست ندهید و همین حالا با شماره ۰۹۳۸۳۰۰۳۰۰۵ تماس بگیرید. 

سوالات متداول

هزینه درمان آریتمی قلبی چقدر است؟ 

هزینه درمان آریتمی قلبی بسته به نوع درمان و شرایط بیمار متغیر است. درمان‌های دارویی معمولا هزینه کمتری دارند، در حالی که روش‌های پیشرفته‌تری مانند ابلیشن با فرکانس رادیویی (RFA) یا کرایوابلیشن می‌توانند هزینه بیشتری داشته باشند. همچنین، در صورتی که نیاز به کاشت دستگاه‌های ضربان‌ساز یا دفیبریلاتور باشد، هزینه درمان بالاتر خواهد بود. برای اطلاعات دقیق‌تر، مشاوره با متخصص قلب و عروق ضروری است.

آیا آریتمی قلبی خطرناک است؟

خطرناک بودن این بیماری بستگی به نوع و شدت آریتمی دارد. برخی آریتمی‌ها مانند فیبریلاسیون دهلیزی ممکن است خطر سکته قلبی یا لخته شدن خون را افزایش دهند، در حالی که برخی دیگر ممکن است خطرات جدی‌تری به همراه نداشته باشند. برای جلوگیری از مشکلات جدی، درمان به موقع و دقیق اهمیت دارد.

آیا ورزش کردن برای افرادی که آریتمی دارند خطرناک است؟

بسته به نوع و شدت آریتمی، ورزش ممکن است برای برخی افراد مفید و برای برخی دیگر خطرناک باشد. پزشک شما می‌تواند نوع ورزش مناسب را برای شما مشخص کند. معمولا ورزش‌های سبک مانند پیاده‌روی و شنا توصیه می‌شوند، اما برای انجام فعالیت‌های شدیدتر باید حتما نظر پزشک را جویا شوید.